بخشی از مقاله
چکیده
از جمله مباحث مهم در جامعه ،توجه به فرهنگ و اندیشه اسلامی در جامعه می باشد که تمامی نهاد ها و مردم باید به آن ×توجه کنند و آن را اجرایی سازند چون فرهنگ و اندیشه ملت نماد هویت ان کشور است.در این مقاله موضوع مطرح راهکار های ضرورت توجه به فرهنگ و اندیشه اسلامی در جامعه می باشد که روش جمع آوری ×اطلاعات بیشتر به صورت کتاب خانه ای و همچنین مقالات علمی دیگر می باشد.از جمله راهکار های توجه به فرهنگ عبارتند از :سواد آموزی ،خود باوری ،نقش فعال حوزه و دانشگاه در عرصه جامعه ،و.. ×میباشد و همچنین از جمله راهکار های دولت برای توجه به فرهنگ ،فرهنگ سازی و آگاهی بخشی ،توجه به مقوله فرهنگ در جامعه و.. می باشد.فرهنگ با موارد گفته شده رابطه ی دو سویه دارد یعنی رابطه کنش و واکنش و این رابطه با هم در ارتباط است. امروزه باید فرهنگ و اندیشه اسلامی را به نسل های آینده انتقال داد تا نسل های آینده هم با فرهنگ غنی خود آشنا ×باشند گه از جمله راه های انتقال فرهنگ به نسل های آینده :
-1شناخت آسب ها و تهدید ها
-2 نهادینه ساختن مبانی فکری فرهنگی انقلاب
-3 الگودهی
-4کار آمدی مراکز تربیتی
کلید واژگان :اندیشه اسلامی ،فرهنگ اسلامی ،راهکار های توجه به فرهنگ ،جامعه اسلامی ،راهکار انتقال اندیشه اسلامی.
مقدمه
فرهنگ راهکارهای شایع موجه در یک جامعه است برای رفع هرگونه نیاز واقعی یا غیر واقعی. فرهنگ همواره نرم افزار است و تمدن شامل آن و سخت افزارهاست. به عبارت ساده تر فرهنگ آن چیزی است که مردم با آن زندگی میکنند.فرهنگ، راه مشترک زندگی، اندیشه و کنش انسان در یک جامعه است. فرهنگ در بر گیرنده این چیزهاست:
1.سازگاری کلی با نیازهای غریزی و فطری واقتصادی یا محیط جغرافیایی پیرامون;
2.سازمان مشترکی که برای فرو نشاندن نیازهای اجتماعی و سیاسی که از محیط پیرامون بر خواستهاند، پیدا شده است;
.3 مجموعه مشترکی از اندیشهها و دستاوردها.
فرهنگ شامل هنر، ادبیات، علم، آفرینشها، فلسفه و دین است. رهنگ ها دارای عناصر بسیارند که بطور آمیزه و نامیزه ی معنایی در جامعه شناورند و درست از میان خودآگاه و ناخودآگاه هوشیاری اجتماعی عبور می کند. مردم برای تغییر فرهنگی خود لازم است زحمت زیادی بکشند. زیرا فرهنگ خواهان مانایی است . اما رسانه های جمعی می تواند آن را از راه بیگمان تغییر دهد . در برابر فرهنگ، نافرهنگ است و عبارت است از آنچه جامعه با آن تعامل دارد ولی فرهنگ نیست. مانند اقلیم، آب و هوا، ژن، حوادث، وجود یا عدم منابع طبیعی، سنت های الهی، بیماری ها و …
طرح مسأله
هر توسعهای مستلزم تغییرات است و فرآیند توسعه بدون تغییرات عمیق در ساختارهای فرهنگی و اجتماعی، محقق نخواهد شد. بعد فرهنگی تنها یکی از اجزای توسعه نیست، بلکه عامل اساسی است. یعنی توسعهای که نتواند حیات فرهنگی را تشخیص دهد و ازآن بهرهمند شود یا از نظامهای ارزشی، سنتها، باورها و… چشم پوشی کند، موفق نخواهد بود. توسعهای که بعد فرهنگی را نادیده بگیرد، متکی بر الگوهای خارجی است و خلاقیت فرهنگ بومی را از رشد باز می دارد و ظرفیت جامعه را برای مقابله با فرهنگ و الگوهای ناخواسته خارجی و وارداتی سست میکند و این امر موجب بیقاعدگی فرهنگی میشود.افروغ با اشاره به جامع بودن توسعه بر بعد فرهنگی آن تأکید میکند:
توسعه حتماً باید جامع باشد. یعنی فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و... باشد . توسعه باید ریشه در فرهنگ داشته باشد. نرم افزار توسعه جامع که بخشی از آن توسعه فرهنگی است، خود باید فرهنگی باشد، یعنی ریشه در هویت دینی و تاریخی فرهنگ، زیست جهان و عقبه ما داشته باشد . نوع زیست جهانی که مردم ما در مناطق مختلف دارند، سرشار از قابلیت و امکان است. قرار نیست که کشورها فقط با یک فرهنگ غربی به توسعه برسند، میتوان با فرهنگهای مختلف به توسعه رسید - افروغ، . - 1385توسعهی فرهنگی فرآیندی است که نمیتواند از خارج کسب شود یا همچون هدیهای توسط دیگران کریمانه اهدا شود، بلکه باید از درون هر جامعه تولید شود.
البته استقلال فرهنگی همانطور که گاندی رهبر فقید هند میگوید لزوماً به معنی بستن پنجرهها و مرزهای فرهنگی نیست. تأثیر و تأثر فرهنگهای بشری امری طبیعی است اما وابستگی فرهنگی مقوله دیگری است. مقام معظم رهبری هم در یکی از فرمایشات خود در این زمینه میفرمایند:» ما باید به خودمان متکی باشیم. باید به سرمایههای علمی و استعداد و تواناییهای مادی و ذخایر زیرزمینی خودمان تکیه کنیم. البته نباید راه داد و ستد را ببندیم، اما تسلیم و مقهور قدرت دشمن هم نباید بشویم« - از متن سخنان مقام معظم رهبری در دیدار ائمه جمعه و جماعت در تاریخ . - 1371/4/10فرآیند توسعه ی فرهنگی محصول ساز و کارهای تاریخی، سیاسی، اجتماعی، خانوادگی و غیره است که به تدریج شکل میگیرد و به تدریج هم تغییر مییابد و یا از بین میرود.
شاید یکی از پدیدههایی که مفهوم دگرگونی یک باره و یک دفعه - انقلاب - درباره آن صادق نباشد، همین فرهنگ و توسعه فرهنگی است. به عبارت دیگر پدیده فرهنگ و هویت فرهنگی در طول زمان در جوامع تثبیت می شود و در کوتاه مدت نمیتوان آن را تغییر داد و به قول معروف یک شبه ره صد ساله رفت. دولتها همواره از کار زود بازده سخن میگویند. اما در فرهنگ چنین نیست. در فرهنگ کار زود بازده بیمعنی است و باید کار پایهای و بلند مدت انجام دهیم - افروغ، . - 1385جامعه ایران در طول تاریخ از یک پشتوانه فرهنگی ایرانی- اسلامی بسیار قوی برخوردار بوده و هست. طبق فرمایشات رهبر معظم انقلاب:
»ما ملت بزرگی هستیم، ما دارای قدرتهای فراوانی هستیم، ملت ما استعداد علمی و ذخایر فراوانی دارد و دارای سابقه تاریخی و ریشههای علمی و فرهنگی است و بالاتر از همه دارای ایمان اسلامی و توکل به خداست« - از متن سخنان مقام ×معظم رهبری در دیدارائمه جمعه و جماعت در تاریخ . - 1371/4/10اما متأسفانه کشور ما در زمانهای مختلف مورد تهاجم فرهنگهای بیگانه قرار گرفته است و آسیبهای زیادی در این زمینه دیده است. بازگشت به این هویت میتواند در بلند مدت آسیب های وارده را ترمیم کند. آثار این آسیبهای فرهنگی در جامعه ما - در کنار تمام ویژگیهای شخصیتی متعالی و انسانی مردم کشور ما - به چشم میخورد. برخی از این نشانهها عبارت هستند از:
روحیه بیاعتمادی، فقط به خود اندیشیدن برای حفظ امنیت و منافع خود، پیدا کردن مستمسکی قانونی برای فرار یا سوء ×استفاده از قانون، فساد اداری و توسعه سودجویی سریع، توسعه دلالی به جای توسعه کار مولد، فرد گرایی و ... .موارد ذکر شده از جمله مواردی است که متأسفانه در جامعه ما به صورت یک فرهنگ یا شبه فرهنگ یا بهتر بگوییم یک ضد× فرهنگ در آمده، جامعه را با مشکلات زیادی مواجه کرده است و دائماً ایران اسلامی ما را از درون خالی میکند.البته بیگانه نمی تواند لایه زیرین هویت ما را مورد تهاجم قرار دهد، چون این هویت مستحکم، دینی، الهی و توحیدی است. اما خیلی راحت میتواند لایه نماد را مورد تاخت و تاز قرار دهد، کما اینکه چنین کرده است - افروغ، . - 1385مدیریت فرهنگی جامعه اگر در رفع این مشکلات نکوشد، آسیبهای جدیتری گریبانگیر جامعه خواهد شد. بدان امید که در جهت بازگشت به هویت فرهنگی خود، گامهای اساسی در راه تعالی فرهنگ جامعه ایران اسلامی برداشته شود.انقلاب اسلامی انقلاب فرهنگی است که برای ایجاد حکومت مبتنی بر موازین و معیار ها ی اسلامی ،از جمله عدل و اعتلائ ×کلمه در جهان پدید آمده است - پژوهنده ، - 91 :1375
فواید و اهداف تحقیق
مدیریت فرهنگی جامعه در جهت توسعهی فرهنگی و تحول آن در جامعه ایران اسلامی، چنین اهدافی را دنبال خواهد کرد:
- 1 تغییر و تحول بنیادی در ساختار و قوانین مدیریت فرهنگی.
- 2 تغییر و تحول بنیادی در مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی.
- 3 تغییر و تحول بنیادی در نگرش مردم.
تحقق اهداف فوق زمینه را برای توسعه فرهنگی و پیدا کردن هویت فرهنگی ایرانی- اسلامی جامعه تسهیل خواهد کرد و جامعه را پویایی تازهای خواهد بخشید.
پیش فرض های پژوهش
به نظر میرسد که ضرورت توجه به فرهنگ و اندیشه اسلامی در جامعه با چالشها و موانعی روبرو باشد که رفع آن موانع، توسعه فرهنگی را تسهیل خواهد کرد. رفع این موانع تنها با شناخت کامل آن ها میسر خواهد بود. بنابراین ضروری است که ×ویژگیهای فرهنگی جامعه ایران مورد بررسی قرار گیرد و موانع و چالشهای موجود شناخته شود.
پیشینه موضوع
حمید فراهانی راد در پژوهش: » مطالعه سازمان و ساخت نظام برنامهریزی فرهنگی در ایران « تحول فرهنگی را کاری زمان بر و توان بر میداند. نامبرده یکی از موانع و چالشهای به وجود آمدن ثبات لازم برای شکلگیری فرآیندهای تحولی و تکاملی فرهنگی ایران راگذشته پر تلاطم تاریخ کشور میداند. وی پیروزی انقلاب اسلامی را زمینه مناسبی برای برنامهریزی فرهنگی دانسته است. زمینه ای که منجر به سازمان و تشکیلاتی فرهنگی در جامعه شده است. سازمانهایی از قبیل:
-1 شورای عالی انقلاب فرهنگی
-2وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
-3 سازمان تبلیغات اسلامی
