بخشی از مقاله
چکیده
در دنیای معاصر، رشد فزاینده جمعیت، موجب پیامدهای متعددی همچون مصرف بیش از حد و غیر مسئولانه انرژیهای فسیلی شده است. بحران انرژی و ضرورت صرفه جویی در مصرف آن، لزوم تجدیدنظر در نحوه ساخت و ساز را به یکی از ارکان اصلی برنامه ریزی و طراحی کشور تبدیل نموده است. بخش زیادی از این اتلاف انرژی در بخش ساختمان و به دلیل مدلهای غیراستاندارد و سبکهای معماری ناهمگون با اقلیم است. بنابراین طراحی معماری همساز با یک اقلیم، پیش از تلاش برای دستیابی به روش های کاهش مصرف سوخت به صورت مکانیکی و تأسیساتی، حائز اهمیت است و این که چگونه میتوان به اصول و راهکارهایی دست یافت که بتوان در کنار روش های مصنوعی پاسخگوی نیازهای کاربر باشد. اقلیم گرم و مرطوب در کشور ایران، بعنوان بخشی از چهار پهنه اصلی اقلیمی ایران، با دو مشکل رطوبت بالا و تابش زیاد مواجه میباشد. در این مقاله با بررسی ویژگی های اقلیمی بوشهر به عنوان یکی از شهرهای مهم این پهنه آب و هوایی، توصیه هایی در رابطه با کنترل عوامل طبیعی برای سایه اندازی و تهویه بیشتر برای مهار نمودن شرایط نامطلوب مطرح شده است.
واژههای کلیدی: راهکارهای طراحی، معماری همساز با اقلیم، اقلیم گرم و مرطوب، بوشهر.
مقدمه
با توجه به این که هر اقلیم خصوصیات و ویژگیهای خاص خود را دارد لازم است با در نظر داشتن ویژگیهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و اقلیمی آن منطقه معماری منطبق با آن ایجاد و طراحی گردد. شرایط خاص منطقهای حاکم بر هر اقلیم تفاوتهای قابل توجهی را نمایان میکند که در معماری حائز اهمیت است و یک معمار برای طراحی باید آنها را مد نظر قرار دهد. لذا برای طراحی در هر منطقه بایستی این موارد استخراج و طراح بر مبنای این اطلاعات ضروری طرحی پایدار ارائه نماید که با همان اقلیم سازگاری داشته باشد. [1] طراحی اقلیمی روشی است برای کاهش همه جانبه هزینه انرژی یک ساختمان. طراحی ساختمان اولین »خط دفاعی« در مقابل عوامل اقلیمی خارج بناست.
در تمام آب و هوا ها، ساختمانهایی که بر طبق اصول طراحی اقلیمی ساخته شده اند، ضرورت گرمایش و سرمایش مکانیکی را به حداقل کاهش میدهند و در عوض از انرژی طبیعی موجود در اطراف ساختمان استفاده می-کنند. مبالغی که در دراز مدت صرفه جویی میگردد، موجب میشود که اجرای تکنیکهای طراحی اقلیمی بهترین نوع سرمایه گذاری برای مالکین ساختمانها باشد. [2] طراحی اقلیمی موجب میگردد که ساختمانها دارای شرایط آسایش بهتری باشند. درک موضوع طراحی اقلیمی چندان دشوار نیست. آسایش فیزیکی و کالبدی انسان حاصل توازن انرژی حرارتی بین ما و فضای اطراف است. [2] طراحی اقلیمی، به تکنیکهای ساختمانی خاصی گفته میشود که هدف آنها تقلیل هزینه های گرمایش و سرمایش با استفاده از جریانهای انرژی طبیعی برای ایجاد شرایط آسایش در ساختمانهاست. [2]
روش تحقیق
در این مقاله سعی بر این است، به روش تحلیلی -توصیفی، با استفاده از تجربیات گذشتگان و معماری سنتی، در کنار توجه به نمونه های مدرن امروزی، راهکارهایی پیشنهاد شود که موجب تسهیل طراحی ساختمانی متناسب با آب و هوای هر پهنه گردد و در صرفه جویی مصرف انرژی و آسایش انسان در شرایط کنونی مؤثر باشد. مطالعات بصورت کتابخانهای بوده و دادهها با استفاده از اسناد مکتوب و مقالات وکتب و اینترنت، جمع آوری ودسته بندی شده و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است.
موقعیت شهر بوشهر
شبه جزیره بوشهر در ساحل شمالی خلیج فارس با ابعاد تقریبی21 در 9 کیلومتر، استقرار یافته است. از لحاظ اقلیمی این سواحل جزو نواحی گرم و مرطوب محسوب میشود. تابستاننسبتاً طولانی و زمستان تنها در دو ماه دی و بهمن با هوایینسبتاً سرد مشاهده میشود؛ دمای سالانه شهرستان بوشهر به طور متوسط 24/6درجه سانتیگراد میباشد که مرداد و تیر به ترتیب با ترتیب 33/2 و 32/1 درجه سانتیگر اد گرمترین و ماه دی با متوسط 15/1 خنک ترین ماه های سال میباشند. مجاورت با خلیج فارس باعث شده که شهرستان بوشهر در اکثر ماه های سال رطوبتی بالاتر از 55 درصد تجربه کند.که در هشت ماه اول سال رطوبت بیشتری - معروف به شرجی - داشته باشد. [3]
بادهای محلی و غالب در اقلیم بوشهر
موقعیت شبه جزیرهای بوشهر به گونه ایست که برخلاف شهرهای دیگر حاشیه خلیج فارس که دریافت کننده باد از جبهه جنوب میباشند، باد از همه طرف به این شهر میوزد و بر این اساس است که بوشهر بادگیر آنچنانی ندارد. بادهای مؤثر در شهر بوشهر در جدول 1 آمده است. [4]
روشهای ایجاد آسایش حرارتی
مهندس مرتضی کسمایی در نقشه پهنه بندی اقلیمی ایران، با در نظر گرفتن نیازهای حرارتی فضاهای داخلی ساختمان، کشور ایران به 8 منطقه اقلیمی تقسیم نموده است. در تقسیمات اقلیمی انجام شده شرایط بحرانی و تغییرات روزانه شرایط حرارتی در دو فصل بحرانی سال - تابستان و زمستان - مورد توجه بوده است. طبق این تقسیم بندی بوشهر در گروه اقلیمی 8 قرار میگیرد. [6]
