بخشی از مقاله
چکیده:
آسیب ها و خسارات ناشی از بلایای طبیعی و سوانح در طول تاریخ همیشه دامنگیر بشر بوده و اکنون نیز یکی از دغدغه های مطرح در جوامع و تمدن های مدرن می باشد .انسان همواره با اتخاذ شیوه های مختلف سعی در کاهش اثرات این بلایا داشته است. یکی از راهکارهای ابداعی در این خصوص، استفاده از شیوه های پدافند غیر عامل می باشد . با توجه به اهمیت بالای محوطه ساختمان که قبل و بعد از وقوع بحران دارا می باشند به عنوان موضوع اصلی این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد . طراحی محوطه ای امن برای ساختمان ها به طور عمده شامل فرم کلی ساختمان ،نوع عناصر به کار رفته در محوطه و نحوه چیدمان و ساختار فضایی آنها است .
منظور این مقاله از ارائه راهکارهای طراحی برای محوطه سازی ایجاد ارتباط بین ساختمان و محیط اطرافش میباشد تا بتوان در مواقع تهدید خسارات مالی و جانی را به میزان حداقل ممکن کاهش داد .امروزه در دنیا نیز اهمیت طراحی محوطه ای امن برای ساختمان و تاثیر شگرف آن در ایجاد امنیت در برابر تهدیدات ،پایداری در شرایط بحران و تأمین و افزایش آرامش جسمی و روانی ساکنین به هنگام تهدید شناخته شده است .بدین منظور با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی الزامات طراحی محوطه ای امن پرداخته و راهکارهایی لازم جهت طراحی آنها ارائه میگردد.
1 مقدمه :
هیچ وظیفه ای مهم تر از ایجاد یک فضای امن برای زندگی بشر وجود ندارد و همچنین دفاع و داشتن آمادگی در برابر حوادث و بلایای طبیعی جزء لازمه های زندگی بشر بوده که به فراخور دوران تمدن بشری به روشهای گوناگون بروز نموده است . از این رو پرداختن به مقوله پدافند غیر عامل و داشتن برنامه هایی برای مقابله و آمادگی بحران در سطح مکان های مورد استفاده انسان لازم و ضروری می باشد . در این مقاله نیز راهکارهایی از منظر پدافند غیر عامل برای طراحی محوطه ای امن برای این مکان ها ارائه شده است .
مهمترین هدف برنامه ریزی محوطه براساس اصول پدافند غیر عامل ،هدایت سریع و مطمئن افراد به پناهگاه های خارج از ساختمان و اتخاذ تمهیداتی جهت کاهش خطرات ناشی از ریزش آوار بر سر افراد خارج از ساختمان و تسهیل اقدامات امداد و نجات و به کارگیری اصول استتار ،اختفاء و فریب برای کاهش خطر پذیری ساختمان ها می باشد .بدین منظور توصیه میشود ابتدا تصمیم گیری بر اساس ارزیابی جامع از خطرات و تهدیدات انسان ساز باشد تا اقدامات متقابل در برنامه ریزی و طراحی در کاهش خطرپذیری و آسیب پذیری ،مناسب و مؤثر باشد.
-2 معیارها و ضوابط در نظر گرفته شده جهت بررسی ملاحظات پدافند غیر عامل
-1-2 سیاست های کلی نظام در امور پدافند غیر عامل :
اخیراً مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا سیاست های کلی نظام در امور پدافند غیرعامل را ابلاغ فرمودند که برخی از مفاد مورد کاربرد در این بررسی بشرح ذیل می باشد:
-1 تأ کید بر پدافند غیر عامل که عبارت است از مجموعه اقدامات غیر مسلحانه که موجب افزایش باز دارندگی، کاهش آسیب پذیری، تداوم فعالیت های ضروری، ارتقاء پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن میگردد.
-2 تهیه و اجرای طرح های پدافند غیرعامل - با رعایت اصل هزینه - فایده - در مورد مراکز، اماکن و تأسیسات حائز اهمیت - نظامی و غیرنظامی - موجود و در دست اجراء بر اساس اولویت بندی و امکانات حداکثر تا پایان برنامه ششم و تأمین اعتبار مورد نیاز.
-3 پیش بینی سازوکار لازم برای تهیه طرح های مشترک ایمن سازی و ایجاد هماهنگی در سایر طرح ها و برنامه ها و مدیریت نهادهای مسئول،در دو حوزه پدافند غیرعامل و حوادث غیرمترقبه در جهت هم - افزایی و کاهش هزینه ها.
-4 طبقه بندی مراکز، اماکن و تأسیسات حائز اهمیت به حیاتی، حساس و مهم و روز آمدکردن آن در صورت لزوم.
-5 فرهنگ سازی و آموزش عمومی در زمینه به کارگیری اصول و ضوابط پدافند غیرعامل در بخش دولتی و غیر دولتی، پیش بینی مواد درسی در سطوح مختلف آموزشی و توسعه تحقیقات در زمینه پدافند غیرعامل.
-6 دو یا چند منظوره کردن مستحدثات، تأسیسات و شبکه های ارتباطی و مواصلاتی در جهت بهره گیری پدافندی از طرحهای عمرانی و به ویژه در مناطق مرزی و حساس کشور.
-2-2 توصیه های مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن در امور پدافند غیر عامل :
مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن بعنوان مرجع تأیید فناوری های نوین ساختمانی و تصمیم ساز ضوابط و مقررات ملی ساختمان در خصوص امور پدافند غیر عامل موارد ذیل را مورد تأکید قرار داده است:
-1 پیش نویس مبحث 21 مقررات ملی ساختمان.
-2 گام های موثر در فرایند طراحی دفاع غیر عامل - ارزیابی ارزش، دارایی ها، تهدیدات و آسیب پذیری - .
-3 تعاریف مهم :
-1-3 پدافند غیرعامل:
پدافند غیر عامل به مجموعه اقداماتی اطلاق می گردد که مستلزم بکارگیری جنگ افراز - - Passive Defense نبوده و با اجرای آن می توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تاسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیری نموده و یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد.
-2-3 استتار ، اختفاء و فریب :
استفاده و بهره برداری از اقلام ،تجهیزات و روشهایی برای پنهان نمودن ،همگون سازی ،تغیر شکل ،شبیه سازی، ایجاد طعمه فریبنده و حذف شکل منظم هندسی در جهت ممانعت از کشف و شناسایی نیروها ،تجهیزات ،تأسیسات و فعالیت ها ی خودی توسط سامانه های آشکار ساز و حساس دشمن .
-3-3 محوطه سازی :
منظور از محوطه سازی ،تسطیح و آماده سازی محوطه ساختمانهای پروژه، سیستم های ارتباطی شامل خیابان سازی، پیاده روسازی، شبکه های جمع آوری آب و فاضلاب، آبرسانی، شبکه های توزیع نیروی برق و گاز و بالاخره ایجاد فضای سبز است.
