بخشی از مقاله
چکیده
امروزه ، گسترشفنّاوری و دگرگونیهایی که در برخی جلوههای زندگی و فرهنگ جامعه رخ داده موجب افزایش فردگرایی شده است و در نتیجه ایجاد فضاهای عمومی جهت تعاملات اجتماعی ضروری است . از مهمترین ویژگی فضاهای عمومی، اجتماعپذیری آن است. این پژوهش اجتماعپذیری فضای معماری برای جوانان را بررسی کرده است. پس از بررسی سوابق ، پژوهش در ابتدا با مطالعات اسنادی و کتابخانهای و بررسی مبانی نظری مطرح در زمینه اجتماعپذیری فضا و از طرفی مطالعه ویژگیهای روانی و رفتاری جوانان آغاز، و پس از بهدست آوردن شاخصهای تأثیرگذار بر اجتماعپذیری فضا برای جوانان، جهت سنجش شاخصها، با آزمون فرضیه و مشاهدات میدانی از طریق پرسشنامه تکمیل شد. سرانجام با تحلیل و بررسی، متغیرهای دخیل در اجتماعپذیری فضای جوانان، شناختهشده و اولویتبندی شدند. در نهایت مشاهده شد که برخی مشخصههای کالبدی فضا از جمله امنیت و آسایش،تنوع فعالیتها و ... تأثیر بیشتری بر اجتماعپذیری فضا برای جوانان دارند.
–1 مقدمه
مقولهی تعامل میان انسان و فضا یکی از اساسیترین آیتمهای طراحی به شمار می رود. جامعهی ما با موج رو به رشد جوانان همراه است، جوانانی که گرایش فردگرایی روزبهروز در آنها بیشتر رؤیت میشود و میتوان یکی از علل این فردگرایی را افسردگی ناشی از نبود نشاط و سرگرمی و فضاهایی که با ایجاد پیوندهای اجتماعی مناسب این عوامل را فراهم میکنند، دانست. طبق آمار در ایران 60 درصد جوانان دچار افسردگیاند و این علت ناامیدی آنها از آینده است. بسیاری نبود شادی و نشاط را مشکل نمیپندارند و به همین دلیل زمینهسازی برای کاهش نگرانیها و ایجاد فضایی برای شادی و هیجان فراموش شده است.
یکی از عوامل شاد زیستن افزایش تعاملات اجتماعی و ارتباط افراد با یکدیگر است. در فضاهای عمومی فرصت آن وجود دارد که برخی مرزهای اجتماعی شکسته شود و برخوردهای از پیش تدوین نیافته به وقوع پیوندد و افراد در یک محیط اجتماعی جدید باهم اختلاط پیدا کنند و شرط اساسی برای اینکه یک فضای عمومی، فضای شهری تلقی شود این است که درآن تعامل و تقابل اجتماعی صورت گیرد.
بنابراین خلق فضایی مبتنی بر تعامل در ایجاد انگیزه برای جذب کاربران و حضور طولانیمدت آنان در چنین فضایی میتواند در ترویج پیوند اجتماعی آنان و نیز پویایی خود فضا موثر باشد. هدف اصلی این تحقیق کاربردی و در عین حال آرمانی است و نتایج آن موجب آفرینش فضایی ایده آل ، دور از هیاهوی شهر و دور از بحث های مالی و طبقات اجتماعی است ، که در آن جوانان بتوانند بدون آنکه با مانعی مواجه شوند ، به کشف هنرها و نیز تخلیه ی انرژی و شور هیجان خود بپردازند .
–2 روش پژوهش
روش تحقیق تحلیل کمی و توصیفی است . روش تحلیل کمی از طریق پرسشنامه جهت فهم کنه مطلب و دریافت حس تعلق افراد صورت می گیرد و روش توصیفی شامل نقد و تحلیل فضاهای موجود و درک رفتار اجتماعی است . روش گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای ، مشاهده ای ، پرسش نامه ای و استنتاجی می باشد . بهره گیری از هردو روش کیفی و کمی در تجزیه و تحلیل مد نظر بوده است . ابزار تحلیل داده ها spss است و نتایج حالت قیاسی به صورت تطبیقی به جداول نتیجه گیری تبدیل خواهد شد .
– 3 بیان مسئله
آنچه ما در جوامع امروزی شاهد آن هستیم کاهش سطح ارتباط افراد با یکدیگر است . چنانکه با افزایش اندازه ، وسعت شهرها ، سرعت ، تراکم و غیره ، مدنیت ، شهروندی و روابط اجتماعی بهعنوان اصول اولیه شهری ، تضعیف شد . بهاینترتیب احساس جمعی اجتماع های محلی و وابستگی های احساسی به یک مکان در حال ناپدید شدن است و نیز جامعه ی ما با موج رو به رشد جوانان همراه است و طبق آمار در ایران 60 درصد جوانان دچار افسردگی اند و این علت نا امیدی آنها از آینده می باشد . بسیاری نبود شادی و نشاط را مشکل نمی پندارند و به همین دلیل زمینه سازی برای کاهش نگرانی ها و ایجاد فضایی برای شادی و هیجان فراموش شده است .
یکی از عوامل شادزیستن افزایش تعاملات اجتماعی و ارتباط افراد با یکدیگر است . در فضاهای عمومی فرصت آن وجود دارد که برخی مرزهای اجتماعی شکسته شود و برخوردهای از پیش تدوین نیافته به وقوع پیوندد و افراد در یک محیط اجتماعی جدید با هم اختلاط پیدا کنند و شرط اساسی برای اینکه یک فضای عمومی ، فضای شهری تلقی شود این است که در آن تعامل و تقابل اجتماعی صورت گیرد . بنابراین خلق فضایی مبتنی بر تعامل در ایجاد انگیزه برای جذب کاربران و حضور طولانی مدت آنان در این محیط می تواند مؤثر باشد .
شناخت کافی از انسان و نحوه ارتباطش با سایرین و چگونگی آن میتواند در شکلدهی محیط برای برقراری بیشتر تعامل و ارتباط مؤثر باشد . لذا در این روند با بررسی انسان بهعنوان یک موجود اجتماعی که دارای سطوح کمی و کیفی مختلفی از تعاملات اجتماعی است ، شناخت قرارگاههای رفتاری و مناسبت های اجتماعی و فعالیتهای دارای ظرفیت های بالقوه برای کنشهای اجتماعی و روابط معنادار ، اهمیت پیدا میکند. افراد مختلف به سطوح مختلفی از تعامل اجتماعی تمایل دارند.
– 4 مبانی نظری
1 – 4 تعامل اجتماعی و حیات جمعی
یکی از نیازهای بسیار مهم هر انسان نیاز به برقراری رابطه با دیگران است. ما نیاز داریم جزئی از دیگران حلقه دوستان، خانواده، جامعه، ملت و بخشی از بشریت باشیم، دیگران ما را جزئی از خود بدانند، دوستمان بدارند و تأییدمان کنند - آلتمن, ,1382 ص. . - 58 تعامل اجتماعی، نگرش افراد با پیشینههای ذهنی و ویژگیهای متفاوت را به یکدیگر نزدیک میکند - لنگ, ,1391 ص. . - 186-187 حیات جمعی متأثر از نیروها و عوامل مختلفی است، همچون:
ویژگیهای جغرافیایی بستر فضای عمومی؛
مشخصات کالبدی و فعالیتی فضاهای عمومی؛
ابعاد اقتصادی؛
سلامت اجتماعی؛
ویژگیهای فرهنگی- اجتماعی جامعه؛
ابعاد سیاسی؛
الگوی گذران اوقات فراغت؛
و با ویژگیهایی چون: نوع فعالیتهای اجتماعی حاکم، فرهنگ مردم و زمان وقوع رویدادها در فضا در رابطه است - دانشپور & چرخچیان, ,1386 ص. . - 23
