بخشی از مقاله
چکیده:
شیوههای رهبری رایج که بر اساس ویژگیهای شخصیتی افراد در مدیریت اعمال میشوند عمدتا شامل تحلیلگری، هدایتکننده، هماهنگکننده و ریاستطلبی میباشند که اساس درک بهتر شیوههای رهبری برای مدیران و اعمال متناسب آن برای موفقیت سازمان امری ضروری است.
ابزار تحقیق پرسشنامهای است که بر اساس نمونهگیری تصادفی ساده، بین 100 نفر از مدیران و کارکنان واحدهای زیر مجموعهی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات شهرستان تبریز توزیع شده و پس از تایید تاثیرگذاری عوامل مذکور طی آزمون تی با رهیافت تصمیمگیری چند معیاره به روش سلسلهمراتبی مورد تحلیل گرفته است.
روایی پرسشنامه توسط اساتید بررسی و تأیید گردید و برای تعیین میزان پایایی بخش های مختلف پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید 0/785 - ، 0/788، 0/760، 0/832، . - 0/714 نتایج تحقیق بیانگر آن است که سبک رهبری هدایت کننده با بیشترین وزن نسبی 0/502 رتبه اول را در تأثیرگذاری بر موفقیت مدیران به خود اختصاص داده است.
مقدمه
از آنجا که امروزه مدیریت نقش بسزایی را در اداره فعالیتها و زندگی اجتماعی بشر ایفا مینماید، به مدد این توانمندی است که مأموریتها و اهداف سازمان تحقق مییابد و از امکانات موجود بهرهبرداری میشود و توانائیها و استعداد انسانها از قوه به فعل درمیآید. مدیران در انجام وظایف خود فرآیندی را دنبال میکنند که شامل اجزایی چون برنامهریزی، سازماندهی، نظارت و کنترل، انگیزش، ارتباطات، هدایت و تصمیم-گیری است. مجموعه این فعالیتهاست که مدیریت را شکل میدهد و هماهنگی و میل به اهداف سازمان را میسر میسازد. مدیریت مستلزم پدید آوردن و نگهداری محیطی است که در آن افراد با هم و به صورت گروهی در دستیابی به هدفهای مشترک تلاش و کوشش وا میدارد. مدیر در نقش رهبری میتواند سبکهای مختلف رفتاری را با کارکنان داشته باشد. رضایت کارکنان از شغل خویش و ارزشیابی صحیح از عملکرد افراد حائز اهمیت است. مدیران لازم است تا استعداد و توانایی کارکنان موسسه خود را با انتخاب سبک مناسب رهبری به سوی بازدهی بالا سوق دهند.
مدیران روشهای متفاوتی در اداره سازمانهای خود دارند. هر یک میکوشند تا با کمترین هزینه در حداقل زمان بهترین بهره از امکانات موجود ببرند و کارایی و اثربخشی سازمان را حد ممکن بهینه سازند اما چرا تعدادی از مدیران موفق و تعدادی ناموفق هستند. مدیرانی که علاوه بر داشتن استعداد ذاتی، اصول رایج در مدیریت و تکنولوژی روز را فرا گرفته و خود را هماهنگ با زمان پیش بردند، احتمال موفقیتشان زیادتر از مدیرانی خواهد بود که با بهرهگیری از امکانات آموزش مدیریت بخواهند به پیش بتازند.
اطلاع و آگاهی از روشها و سبکهای رهبری سازمان به منظور شناسایی و تأثیر آن بر رضایت شغلی کارکنان میتواند گامی مؤثر در جهت ارتقاء و بهبود بهرهوری واحدهای زیر مجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات شهرستان تبریز باشد . در این فصل به ارائه کلیاتی از ماهیت این تحقیق پرداخته و سپس اهداف و فرضیات آن مطرح میگردد. بعداً با توجه به ویژگیهای این مطالعه، به اهمیت این تحقیق، روش انجام تحقیق و نهایتاً به اهداف تحقیق و پژوهش اشاره میشود.
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
سازمان برای نیل به اهداف و مقاصد خود و جهت دادن به فعالیتهای کارکنان و در راستای هدفهایش به سرپرستی، نظارت، هماهنگی و هدایت نیاز دارد. مجموعه وظایفی که رفتار و فعالیت سازمان را در مسیر هدف تنظیم، تصحیح، تقویت و راهنمایی میکند، مدیریت نامیده می-شود. فقدان مدیریت موجب ناهماهنگی، برای استمرار و تداوم فعالیتهای خود به مدیریت نیاز دارند.
از طرفی رهبری دید کلی مدیریت در انجام وظایف، کارکردهای تصمیمگیری، روشهای ایجاد انگیزش و الگوهای ارتباطی میباشد.
رهبری و مدیریت دو مقوله جدا از هم هستند که تداخل قابل توجهی نیز با هم دارند. اختلاف آنها از آنجا ناشی می شود که مدیران اغلب بر وظایف سنتی خود نظیر برنامهریزی، سازماندهی، کارگزینی و کنترل تکیه میکنند و حال آنکه رهبری بر روند تغییرات عمومی تاکید دارد. طبق نظر برخی محققان مدیریت اغلب دنبال ایجاد ثبات و نظم است در حالی که رهبران به دنبال تغییرات سازندهاند. سایر محققان حتی تا آنجا پیش رفتهاند که میگویند اصولا مدیران و رهبران دو انسان متفاوت هستند. مدیران بیشتر عکسالعملی و کمتر احساساتیاند ولی رهبران بیشتر حامی پیروان و احساساتی هستند.
نقطهی مشترک و مرکزی تداخل رهبری و مدیریت در چگونگی ایجاد تغییر در گروه جهت تحقق هدفهای پیشبینی شده و همچنین اساس شخصیتی این دو میباشد. شخصیت یکی از عوامل موثر در ایجاد تفاوتهای فردی است و در واقع مجموعهای از صفات و ویژگیهایی است که برای تمایز اشخاص مورد استفاده قرار میگیرد. مفهوم شخصیت از آن جهت برای مدیریت اهمیت دارد که نقش تعیینکنندهای در تعیین چگونگی ادراک، ارزیابی و واکنش فرد در برابر محیط دارد.
هرگاه مدیران به مساله تلفیق انواع شخصیت مشاغل متناسب با آن ها توجه کنند احتمال بسیار وجود دارد که عملکردی بالاتر و کارمندانی راضیتر داشته باشند. همچنین شیوههای رهبری رایج که بر اساس ویژگیهای شخصیتی افراد اعمال میشود عمدتا شامل تحلیلگری، هدایتکننده، هماهنگکننده و ریاستطلب میباشد - بالی1، - 2006 و لذا اساس درک و بهتر شیوههای رهبری و اعمال متناسب آن برای موفقیت سازمان امری ضروری است. همچنین در مطالعات مشابه زیادی که در خصوص اثرات شخصیت و موقعیت سازمان انجام گرفته است به رابطه مستقیم شخصیت و نحوه توسعه عملکرد تیمها و موفقیت سازمانها در زمینههای تشخیص، تهدیدات سازمانی و محل کنترل آنها، اعتماد به نفس، برقراری ارتباطات درون و برون سازمانی و ... اشاره شده و نوع شخصیت مدیران به عنوان یکی از عوامل موثر در سازماندهی سازمانی و بهبود ستادهای سازمانی شناخته شده است. ناتوانی در هماهنگ کردن شیوه مدیران با شرایط سازمان خصوصا در هماهنگ شدن با فازهای چرخههای سازمان می تواند منجر به شکست و عدم حصول نتایج مطلوب و درنهایت اهداف سازمانی شود.
تحقیق پاناسیو و آندنبرگه2 در سال 2012 نشان داد که بین پنج عامل بزرگ شخصیت و تعهد سازمانی و ابعاد آن و عاطفه مثبت و منفی رابطه معناداری وجود دارد. کوکونه3 و پلوکیند4 در سال 2001 نشان داد که بین پنج عامل بزرگ شخصیت و تجارب هیجانی افراد رابطه معنیداری وجود دارد. شمسائی و همکاران در سال 1394 به مطالعهی ویژگیهای شخصیتی مدیران با سبک رهبری - مورد مطالعه دانشگاه علوم پزشکی شهر همدان - آنها پرداختند. یافتههای این تحقیق نشان داد، سبک رهبری غالب واحدهای مورد مطالعه سبک رهبری توجیهی - %2/52 - بود.
اختری و همکاران در سال 1383 طی پژوهشی سبک های رهبری مدیران و ارتباط آن با رضایت شغلی کارکنان پرستاری شاغل در مراکز آموزشی درمانی وابسته به علوم پزشکی تبریز را مورد بررسی قرار دادند. بنابراین با استفاده از مطالعات قبلی و مبانی نظری ما هم در این پژوهش، به شناسایی و رتبهبندی عوامل موثر بر موفقیت مدیران در واحدهای زیر مجموعهی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات شهرستان تبریز به روش سلسلهمراتبی پرداختهایم.
مواد و روشها
تحقیق حاضر از نظر هدف از نوع کاربردی، از نظر گردآوری داده ها پیمایشی و از لحاظ شیوه تحلیل داده ها از نوع توصیفی است. برای این پژوهش دو پرسشنامه تنظیم و بین اعضای نمونه به طور تصادفی توزیع گردیدهاست. تعداد اعضای نمونه با استفاده از فرمول کوکران و جدول مورگان به حجم 100 نفر میباشد. پرسشنامهی اول بر اساس مقیاس لیکرت و پرسشنامهی دوم بر اساس مقایسات زوجی به روش سلسله مراتبی است.
پرسشنامه اول شامل بخشهای زیر است:
1. ویژگی پاسخگویان: جنسیت - زن و مرد - ، میزان تحصیلات - پنج گزینهای شامل مقاطع مختلف تحصیلی - ، سن - سوال مستقیم - ، پست سازمانی - مدیر و کارمند - ، مدت زمان فعالیت در سازمان برحسب سال - سوال مستقیم - .
2. نظرسنجی در مورد میزان تاثیر سبک رهبری ریاستطلبانه بر موفقیت مدیران: با استفاده از 7 مولفه نقش سبک
رهبری ریاستطلبانه بر کارایی و موفقیت مدیران - آشنا بودن با اصول مدیریتی، داشتن دانش قابل اتکا، داشتن قدرت تصمیمگیری، داشتن احساس مسئولیت، داشتن ثبات رویه، توانایی رهبری، استفاده از تجارب گذشته - در قالب طیف پنج گزینهای لیکرت خیلی کم، کم، متوسط، زیاد، خیلی زیاد بررسی شدهاست.
.3 نظرسنجی در مورد میزان تاثیر سبک رهبری تحلیلگرانه بر موفقیت مدیران: با استفاده از 7 مولفه نقش سبک رهبری تحلیلگرانه بر کارایی و موفقیت مدیران - آشنا بودن با اصول مدیریتی، داشتن دانش قابل اتکا، داشتن قدرت تصمیمگیری، داشتن احساس مسئولیت، داشتن ثبات رویه، توانایی رهبری، استفاده از تجارب گذشته - در قالب طیف پنج گزینهای لیکرت خیلی کم، کم، متوسط، زیاد، خیلی زیاد بررسی شدهاست.
