بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش رتبهبندی زیرمعیارهای عوامل کلیدی موفقیت مؤثر بر فرآیند توسعه محصولات جدید در پتروشیمی امیر کبیر بر اساس روش ANP است. روش تحقیق، توصیفی– پیمایشی و از نوع مقطعی میباشد. جامعه آماری مورد مطالعه این تحقیق شامل: کلیه مدیران، کارشناسان ارشد و کارشناسان واحدهای مرتبط با توسعه محصولات جدید در پتروشیمی امیرکبیر - واحدهای تحقیق و توسعه 11 نفر، تولید 92 نفر، بازاریابی و فروش 19 و فرایند 25 نفر - میباشد که تعداد آنها در مجموع 147 نفر میباشد. حجم نمونه با توجه به تعداد نفرات جامعه آماری 147 - نفر - و استفاده از جدول مورگان محاسبه و تعداد آن 108 نفر تعیین و بکارگیری شد. اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه جمعآوری گردید. بمنظور اولویتبندی زیر معیارهای 4 عامل - بازاریابی، مدیریتی، تجاری سازی و تکنولوژیک - در این پژوهش، از روش آماری و نرمافزار تجزیه و تحلیل شبکهای1 استفاده شد، خروجی حاکی از این بود که از بین عاملهای فرعی کلیدی عامل تطابق ویژگیهای محصول با نیاز مشتری با وزن 0/179حائز بیشترین اهمیت و وجود تفکر استراتژیک و جو خلاق و کارآفرین در شرکت، با وزن0/04حائز کمترین اهمیت شدند و11عامل فرعی دیگر نیز بین این دو عامل فرعی ذکر شده قرار گرفتند. این نتایج حاکی از این بود که زیرعاملهای مربوط به عامل اصلی تکنولوژیکی و تجاری سازی، علی رغم تعداد کمی که نسبت به زیرعاملهای بازاریابی و مدیریتی داشتند، نمرات بالاتری اخذ کردند و حائز اهمیت بیشتری شدند، بنابراین کلیدی ترند.
واژگان کلیدی: عوامل کلیدی موفقیت، محصول جدید، توسعه محصول جدید، روش ANP، پتروشیمی امیرکبیر
مقدمه
توسعه محصول جدید یکی از عناوینی است که امروزه توجه بسیاری از پژوهشگران، مشاوران صنایع گوناگون و مدارس کسب وکار را به خود جلب کرده است. کسب تخصص در زمینهی توسعه محصول جدید میتواند بسیاری از سازمانها را در راه رسیدن به موفقیت یاری دهد. اگر سازمانها بتوانند اثربخشی و کارایی خود را در زمینهی وارد کردن محصولات جدید به بازار افزایش دهند، میتوانند ریشههای کسب و کار خود را در زمین سست بازار، مضاعف کنند و به حیات خود ادامه دهند . - Poolton and Barclay, 1998 - توسعه محصول جدید یکی از بزرگترین قدرتها و در عین حال یکی از مشکلترین فعالیتهای موجود در هر کسب و کاری است . - Clark and Wheelwright, 1994 - مدیران کسب و کارها و فلسفه دانان بازار بر این امر که یکی از عناصر حیاتی برای بقای طولانی مدت سازمانها، موفقیت در توسعه محصولات جدید است، اتفاق نظر دارند . - Henry et al, 1989 -
محصولات جدید، فرصتهای رشد و کسب مزیت رقابتی را برای سازمانها فراهم میآورند، به گونهای که امروزه سازمانها در سراسر جهان تنها راه بقای خود را در گرو گرایش به تولید و توسعه محصولات جدید و به کارگیری روشهایی برای انجام صحیح فرآیند توسعه محصول جدید جهت نائل شدن به موفقیت در این باره، دریافتهاند. در عصر حاضر با پیشرفت فناوری، پیدایش علوم و تجهیزات جدید تولیدی، رقابتی شدن هرچه بیشتر سازمانها و بنگاههای اقتصادی، تغییرات سریع و اساسی در نیازها و خواستههای مشتریان و مسائلی از این قبیل، تولید و توسعه محصولات جدید را با مشکلات عدیدهای روبهرو کرده است. از این رو، بسیاری از مطالعات امروز در پی کشف عواملی هستند تا موفقیت توسعه محصول جدید را تضمین کند - طالبی و کچوئی، . - 1389
عمده ترین عوامل کلیدی توسعه محصول جدید با تکیه برپیشینه ی تحقیق شامل: عوامل بازاریابی، مدیریتی، تجاری سازی و تکنولوژیک می باشد×که هریک از این عوامل دارای شاخص های فرعی می باشند و در این پژوهش، سعی شده به اولویت بندی عوامل فرعی پرداخته شود و امید است، با استفاده از نتایج تحقیق، بتوان تلاشهای پراکنده ی موجود را در جهت توسعه ی موفق محصولات جدید بر هدف اصلی که همان، کسب مزیت رقابتی و فروش بیشتر و بهتر، است متمرکز ساخته و درآن جهت مدیریت نمود.
پیشینه تجربی تحقیق
ممقانی و همکاران - - 1390 در تحقیقی سعی کردند با مطالعات کتابخانهای و مشاوره با اساتید دانشگاهی، مدیران و صاحب نظران در بخشهای مرتبط با توسعه محصول در گروه خودروسازی سایپا، تا حد امکان عوامل کلیدی و شاخصهای آن را شناسایی و رتبه بندی کنند. براساس نتایج حاصل از تحقیق، اهمیت عاملها و شاخصها با مقایسات زوجی به ترتیب شامل؛ عامل بازاریابی با شاخص وجود امتیازات ویژه در محصول، مدیریت تیم توسعه محصول با شاخص وجود انگیزه کاری، عامل فن-آوری با شاخص انتخاب فنآوری منطبق با محصول جدید و عامل تجاری کردن با شاخص انعطافپذیری و توجه به نیاز مشتری به عنوان عوامل مهم در فرایند NPD شناخته شده و بالاترین اهمیت را داشتهاند.
عباسی و عبدی - 1392 - ، در پژوهشی به شناسایی و رتبهبندی عوامل مؤثر در توسعه محصول جدید در شرکت کمباینسازی اراک با فرایند تحلیل سلسله مراتبی پرداختند. نهایتأ، عوامل تکنولوژی، بازاریابی، تجاری کردن و تیم توسعه محصول، به عنوان عوامل مؤثر تعیین و برای هر کدام از عوامل پنج شاخص با اهمیت انتخاب شد. نتایج نشان داد که اهمیت عاملها و شاخصها به ترتیب شامل؛ عوامل تکنولوژی با شاخص عامل طراحی و آزمون با کامپیوتر، بازاریابی با شاخص در حال رشد بودن بازار، تیم توسعه محصول با شاخص انگیزه در اعضای تیم توسعه محصول و تجاری کردن باشاخص توجه به استراتژی بازاریابی رقبا در بازار به عنوان عوامل مهم اثر گذار در این فرآیند میباشند.
اخوان و معتمدی - 1393 - ، در پژوهشی با عنوان اولویتبندی عوامل بحرانی موفقیت توسعه محصول جدید در شرکتهای دانشبنیان مستقر در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان، سعی کردند که عوامل بحرانی در موفقیت توسعه محصول جدید در شرکتهای دانشبنیان مستقر در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان به عنوان بزرگترین مرکز علمی و تحقیقاتی کشور را شناسایی کنند که نهایتأ، در قالب 5 عامل مدیریتی، تجاریسازی و بازاریابی، سازمانی، حمایتی، فناوری و تکنولوژی شناسایی شدند و سپس اولویتبندی و چگونگی تأثیر هر یک از عوامل بررسی شد. این پژوهش به عنوان نخستین پژوهش کشور در بررسی عوامل حمایتی شهرکهای علمی و تحقیقاتی است و تأثیر آن بر روی شرکتهای دانشبنیان مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که عامل تجاریسازی و بازاریابی به عنوان تاثیرگذارترین عامل در توسعه محصول جدید میباشد.
شامحمدی بنی - 1394 - ، در پایاننامه خود با عنوان شناسایی و اولویتبندی عوامل مؤثر بر توسعه محصول جدید با رویکرد دانش مدیریت پروژه و استفاده از روش ANP با مطالعه موردی در شرکتهای کوچک و متوسط منتخب استان چهارمحال و بختیاری، فاکتورهای کلیدی موفقیت توسعه محصول جدید را شامل حمایت مدیریت ارشد، تیم کاری چندمنظوره، فرایند توسعه محصول، مدیریت هزینه توسعه محصول، مدیریت ریسک، دانش مدیریت پروژه، معرفی کرد. مهمترین عوامل کلیدی موفقیت پروژههای توسعه محصول به ترتیب شامل: مدیریت ریسک، تحلیل و نیازهای بازار، حمایت مدیران ارشد، تکنولوژی، مدیریت هزینه توسعه، تیمهای کاری چندمنظوره، استراتژی و ساختار، سرعت توسعه محصول و فرآیند به دست آمده است.
Lynn et al - 1999 - مدلی از تعیینکنندههای موفقیت توسعه محصول جدید مشتمل بر 11 شاخص به شرح زیر شکل دادهاند: داشتن فرآیندی ساختاریافته، داشتن بینش واضح و شفاف، توسعه و روانهسازی محصول پس از روانهسازی آن، دید بلندمدت، پردازش و بهینهسازی مهارت تیم، فهم بازار و پویاییهایش، حمایت مدیریت ارشد، بکارگیری درسهای یادگرفته شده از پروژههای پیشین، تأمین و تدارک تیم مناسب، حفظ اعضای تیم با تجربههای مرتبط با پروژه توسعه محصول.
در تحقیق دیگری که توسط Kandemir and Rosanna - 2006 - انجام شده، عوامل بحرانی موفقیت به مجموعه منابع انسانی، منابع توسعهای، منابع ارزیابی و منابع راهاندازی تقسیم شده است. همچنین یافتهها نشان میدهد مهمترین عوامل برای موفقیت محصول شامل : - 1 مزیتهای محصول - 2 تعریف محصول و تخصص مورد نیاز قبل از توسعه - 3 همافزایی فناورانه - 4 بازاریابی هستند. عامل اول بر 3 عامل دیگر تأثیرگذار است: - 1 رضایت مشتری از محصول فعلی - 2 جذابیت محصول برای مشتریان فعلی - 3 جذابیت محصول برای گروههای بزرگتر مشتریان.
Mu et al - 2007 - با بررسی عوامل کلیدی در توسعه محصول جدید از نظر مدیران صنایع در 74 شرکت صنعتی در چین نشان دادند که 4 عامل تکنولوژیکی، بازاریابی، مدیریتی، تجارتی کردن برای تصمیم در تولید محصول جدید در کلیه صنایع در فرآیند تصمیمگیری موفق برای تولید محصول جدید با اهمیت و کلیدی هستند.
Cooper - 1997 - طی تحقیقاتی منظم عوامل مؤثر در تسریع موفقیت محصول جدید را در طول 20 سال از 100 محصول بادوام در 350 شرکت در اروپا و شمال آمریکا از تولیدکنندگان مواد شیمیایی با مقایسه شرکتهای ناموفق و موفق در تولید و توسعه محصول انجام داد و نشان داد، عوامل بازاریابی - نیاز مشتری، زمان تولید، سود، سهم بازار، تأثیر اقتصادی بر مشتری و ایجاد ارزش برای مشتری - ، تکنولوژی - توفیق تکنولوژی، ارزش تکنولوژی و کاهش هزینه - و عامل تجارتی کردن با شاخصهای، شاخص شدن شرکت، قابل رقابت بودن محصول کارایی تیم مدیریت محصول، به ترتیب از شاخصهای مهم، در فرآیند NPD در این شرکتها در طول این دوره بوده است.
Suwannaporn and Speece - 2010 - نیز در زمینه عوامل موفقیت توسعه محصول جدید در صنایع غذایی تایلند تحقیق دیگری را انجام دادهاند که 15 عامل اساسی استخراج شده از ادبیات را در 4 طبقه عمده زیر قرار دادهاند : استفاده از تحقیقات بازار در ارزیابی نمونه محصول، استفاده از تحقیقات بازار در هدایت طرحهای تحقیق و توسعه، استفاده از تحقیقات بازاریابی قبل از شروع طرحهای تحقیق و توسعه و استفاده از تحقیقات بازاریابی قبل از شروع طرحهای تحقیق و توسعه و استفاده از تحقیقات بازاریابی در تعیین جایگاه و قیمتگذاری در فاکتور اول - تحقیقات بازاریابی - ، تسهیم دانش در داخل تیم، تسهیم دانش در سطح تیمها، توانایی پیگیری اطلاعات محصولات جدید، ارتباطات غیررسمی در طول فرآیند کار، تمرکز ایدههای محصول جدید بر روی شایستگیهای شرکت در فاکتور دوم - اطلاعات و ارتباطات - ، اعلام محصول جدید به عنوان شایستگی سازمانی، تعهد و حمایت مدیریت ارشد از پروژههای توسعه محصول جدید، داشتن برنامه برای توسعه محصول جدید و ابزاری
