بخشی از مقاله
چکیده
تخریب و نابودی محیطهای طبیعیو بهره برداری بیرویه از منابعطبیعی از مسائل و مشکلات بشر درخطرها وتهدیدهای محیط زیستی میباشند. عدم توجه بهرهبرداران به قوانین و مقررات بهرهبرداری از مراتع از یک طرف و کمبود کارشناس و محافظ از طرف دیگر، تخریب مراتع را در پی داشته است. بنابراین در همین راستا به منظور بررسی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر تخریب مراتع استان کرمانشاه ، دیدگاه مبتنی بر تجربه کارشناسان منابع طبیعی، در نظر گرفته شد. هدف از این تحقیق بررسی رتبه بندی عوامل مؤثر برتخریب مراتع وراهکارهای مقابله با آن ازدیدگاه بهره برداران وکارشناسان در مراتع چشمه سفید،کنشت و سیاه کمر سراب نیلوفردر استان کرمانشاه می باشد. در این راستا با استفاده از روش آنالیز تحلیل سلسله مراتبی عوامل مؤثر برتخریب مراتع رتبه بندی شده است یافته های این پژوهش نشان می دهد که دام بیش از حد، سیستم های چرای سنتی، تغییر کاربری مراتع از مهمترین عوامل تأثیرگذار در تخریب مراتع مناطق مورد مطالعه دیدگاه بهره برداران می باشند. و تعداد زیاد بهره برداران، دام بیش از حد و تغییر کاربری مراتع از مهمترین عوامل تأثیرگذار در تخریب مراتع مناطق مورد مطالعه دیدگاه کارشناسان می باشند.
کلمات کلیدی: بهرهبرداران، تخریب مراتع، تغییر کاربری، کارشناسان،
.1 مقدمه
بهره برداری نامطلوب از مراتع کشور وتخریب روز افزون آن یکی ازمسائلی است که همواره برنامه ریزان و سیاستگذاران کشور بویژه مسئولان بخش منابع طبیعی را نگران ساخته است - آرایش و همکاران. - 2010 منابعطبیعی از ثروتهایگران بهای هرسرزمینی است. در کشورهایگوناگون تلاششده است تا به روشهایگوناگون، ارزش این منابع درحسابهای ملی برآورد شود. برداشتها وتعریفهای متفاوتی از منابعطبیعی وجود دارد. منابعطبیعی را مجموعه ای ازمواهب و ثروتهای خدادادی که به صورت رایگان دراختیار بشرقرارگرفته وآدمی از آن برای تأمین مایحتاج خود بهره میگیرد، دانسته،آن را به مواد و موجودات زنده ای که به طورطبیعی به وجود آمده، انسان در پیدایشآن دخالتینداشته و درصورت استفاده درست هیچگاه به پایان نخواهد رسید - ایران نژاد پاریزی،. - 2002 البته مناطق خشک و نیمه خشک استعداد بیشتری برای تخریب منابعطبیعیدارند - آرچر،. - 1995
منابع طبیعی از جمله جنگلها و مراتع وفضای سبز نه تنها به دولتها متعلق نیست، بلکه مستقیم و غیر مستقیم در زندگی شخصی واجتماعی آنان نقش داشته است وجوامع محلی با رضایتمندی وآگاهی لازم و به صورت داوطلبانه در برنامه ها مشارکت می کنند - آذرنیوند وزارع چاهوکی، - 2010 - سعیدی گراغانی و همکاران، . - 2010 دستیابی به هدف جلوگیری ازتخریب مراتع و احیای و اصلاح آن زمانی میسراست که دروهله اول شیوه های صحیح بهره برداری درمراتع رعایت شده ومشکلات مالکیت مراتع مشخص گردد تا برنامه ریزی مدونی برای نظارت بر بهره برداری واصلاح و احیاء مراتع ازسوی سازمانها وادارات مختلف با مشارکت بهره برداران شکل گیرد - حیدری و همکاران،2010؛ کاویانپور وهمکاران،. - 2011تلاشهای سازمانهای مرتبط با منابع طبیعی برای مهار بحران تخریب مراتع واحیاء این منابع تا کنون نتوانسته است به توفیق چندانی دست یابد.
تجارب موجود بیانگرآن است که دولت هابه هر میزانی که مهارت استفاده ازتوانایی مردم در فرآیند مدیریت منابع طبیعی رادارا باشند،به همان میزان به اهداف توسعه پایدار نزدیکترمی شوند - لیو1و همکاران،2010 ؛ جانسون و همکاران2،. - 2011 سید اخلاقی و همکاران - 2012 - با بررسی عوامل اجتماعی- اقتصادی مؤثر درتخریب منابع طبیعی استان اردبیل بیان داشتند که مهم ترین عامل درتخریب مراتع استان عوامل مربوط به دام ودامداری شامل افزایش تعداد دام،افزایش تعداد دامدار،چرای زودرس،چرای سنگین،چرای طولانی و رقابت درچرا می باشد. مشکل تخریب مراتع تنها دامنگیر ایران نیست و بیشتر کشورها با این موضوع درگیر هستند ولی باید خاطرنشان ساخت که تخریب مراتع درایران از وضعیت حادتری برخوردار است. کارشناسان سازمان جنگلها و مراتع بیان میدارند سالانه هزار هکتار از مراتع کشور به سمت بیابانی شدن پیش می روند هرچند تلاش هایی درجهت کاهش روند تخریب مراتع تاکنون توسط دولت برداشته شده بدون مشارکت بهره برداران روستائیان و عشایر نتایج چندانی را درپی نداشته است - طهماسبیان و همکاران،. - 1391
-2 معرفی منطقه مورد مطالعه
مراتع مورد مطالعه شامل مراتع چشمه سفید با مساحت845 هکتار، مراتع سیاه کمر سراب نیلوفر با مساحت1537هکتار و مراتع کنشت با مساحت 924هکتار که همه این مراتع جزء مراتع استان کرمانشاه و زیرحوزه شهرستان کرمانشاه بوده و در فاصله کمی نسبت به مرکز استان واقع شده اند.
-3 مواد و روشها
فرآیندتحلیل سلسله مراتبی روشی است منعطف، قوی وساده که برای تصمیم گیری درشرایطی که معیارهای تصمیم گیری متضاد، انتخاب بین گزینه ها را با مشکل مواجه می سازد. - زبردست،. - 1380 و تصمیم گیری باید در یک فضای چند بعدی صورت پذیرد مورد استفاده قرار می گیرد. درچنین شرایطی روشهای ارزیابی چند معیاری، باتوجه به اینکه دراین روش ها فرض براین است که هریک از معیارها محور یا بعد جداگانه ای هستند می توانند مورد استفاده قرار گیرند - توفیق ، . - 1380
-1-3 توصیف آماری داده ها
در این قسمت ویژگی های فردی و اجتماعی افراد پاسخگو در قالب جدول و نمودار مورد بررسی و توصیف قرار می گیرد.
-1-1-3 جنسیت
جدول 1-1 درباره جنسیت افراد می باشد.
