بخشی از مقاله
چکیده
هنر گریم که در حیطه هنرهای نمایشی و صنعت سینما در دهه اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته، به تازگی به عنوان رشتهای دانشگاهی مطرح شده است. دانشگاه جامع علمی- کاربردی و سازمان فنی و حرفه ای از پیشگامان ارائه این گرایش هنری در آموزش عالی ایران هستند. قسمت بزرگی از کیفیت برقراری ارتباط مخاطب با بازیگر مربوط به چهرهپردازی و مقبولیت آن از دید مخاطب است. توانمندی چهرهپرداز در حصول به ویژگیهای لازم در چهره شخصیت مورد نظر بسیار مهم است. این توانمندی ناشی از آموزشهای علمی و تجربههای عملی چهرهپرداز است. لذا شناخت عوامل تأثیرگذار در فرآیند آموزش این گرایش بسیار حائز اهمیت است.
هدف از انجام این پژوهش، بررسی و مقایسه فرآیند آموزش دانشجویان و هنرجویان رشته هنر، گرایش گریم در دانشگاه علمی کاربردی و آموزشگاههای آزاد سازمان فنی و حرفه ای به جهت شناخت عوامل مؤثر بر آن است. لذا فرآیند آموزش گریم در این دو سازمان آموزشی تشریح و ویژگیهای آن مورد بازشناسی قرار گرفت. روش تحقیق در این پژوهش، روش مطالعه توصیفی- مقایسهای بوده و گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانهای و میدانی - پرسشنامه و مصاحبه - صورت گرفته است.
نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که عواملی همچون سابقه کار تخصصی، سطح تحصیلات و دانش اساتید، عدم تعامل اساتید با یکدیگر - فرهنگ کار - ، حقوق و مزایای اساتید، ابزارهای آموزشی - منابع، مواد و تجهیزات - و سطح دانش مرتبط دانشجویان از عوامل تأثیرگذار بر فرآیند آموزش دانشجویان این رشته در دانشگاه جامع علمی - کاربردی و آموزشگاههای آزاد سازمان فنی و حرفه ای است.
مقدمه
فرآیند آموزشی، از مجموعه عناصر مرتبط به هم که به صورت یک کل و رفتار واحد عمل می کند، تشکیل شده است و هدف از این ارتباط به هم پیوسته و اعمال هماهنگ، نیل به یک نتیجه دلخواه و موفقیت آمیز است. مقصود از یک نتیحه دلخواه و موفقیت آمیز هم تعیین مشخصات هدف یا انتظارات آموزشی معلم - استاد - است که پس از تدریس، دانش آموزان - دانشجویان - باید به صورت رفتارهای عینی و قابل اندازه گیری از خود نشان دهند
یکی از رشته هایی که در گروه هنر تدریس می شود گریم است. گریم پوشش چهره بازیگر است بکار گرفتن و استفاده کردن از این پوشش نیاز به ظرافت و دقت بسیار دارد - میهن، 1381، ص. . - 20 در سطح آموزش تخصصی در کشور ایران، رشته گریم در دو مرکز آموزشی آموزشگاههای آزاد وابسته به سازمان فنی و حرفه ای و دانشگاه علمی کاربردی تدریس می شود.
سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور از سازمان های وابسته به وزارت کار و امور اجتماعی است که از ادغام سه نهاد آموزشی در سال 1359و به منظور ارائه آموزشهای فنی و حرفه ای مبتنی بر یادگیری عملی و تجربه محور تشکیل گردید. این سازمان علاوه بر ستاد مرکزی، دارای 31 اداره کل در سطح کشور و یک مرکز تربیت مربی بوده و به منظور دستیابی به تازه های علوم و فناوری روز و همگامی با استانداردهای بینالمللی همواره سعی بر گسترش روابط بینالمللی با سازمان بین المللی کار - ILO1 - و سازمان بین المللی آموزش حرفهای و تعامل با کشورهای مختلف نموده است.
دانشگاه جامع علمی - کاربردی در سال 1371 تاسیس شده و وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است. این دانشگاه با هدف ارتقاء سطح مهارت شاغلین بخشهای مختلف اقتصادی و افزایش مهارتهای حرفهای فارغ التحصیلان مراکز آموزشی که فاقد تجریه اجرایی می باشند تشکیل و با به کارگیری و سازمان دهی امکانات، منابع مادی و انسانی دستگاههای اجرایی نسبت به برگزاری دوره های علمی – کاربردی در مقاطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد اقدام می کند.
از آنجاکه تا بحال درباره موضوع مورد مطالعه بسیار کم تحقیق و تفکّر شده است و عملا از قبل فرضیه یا مدلی نیز در این باره وجود ندارد که مورد آزمون مجدد قرارگیرد و علاوه براین میخواهیم یک واقعیت علمی - عوامل موثر بر فرایند آموزش گریم - را توجیه، تبیین و تشریح کرده و آن را عمیق تر بشناسیم، این تحقیق یک تحقیق کیفی است.
مساله ای که باعث لزوم انجام این تحقیق گردید آن بود که " با توجه به آن که افراد فارغ التحصیل دانشگاه علمی کاربردی از لحاظ تئوری از سطح بالاتری نسبت به دانش آموختگان آموزشگاههای آزاد فنی و حرفه ای برخوردارند، اما دانش آموختگان آموزشگاههای آزاد فنی و حرفهای به میزان بیشتری جذب بازار کار می شوند" لذا هدف این پژوهش یافتن ویژگی هایی است که در فرآیند آموزش گریم در دانشگاه علمی – کاربردی و آموزشگاههای آزاد فنی و حرفه ای موثرند و باعث می شوند کیفیت آموزش متفاوت و جذب به بازار کار همراه با چالش باشد. از این رو در این تحقیق تلاش خواهد شد تا پس از مقایسه و نگاه عمیق به آموزش در آموزشگاههای آزاد فنی و حرفه ای و دانشگاه علمی کاربردی برای پرسش های این پژوهش که بشرح ذیل می باشند پاسخ مستدلی یافت:
-1 عوامل تاثیر گذار در آموزش گریم چیست ؟
-2 تاثیر این عوامل در آموزشگاههای آزاد سازمان فنی و حرفه ای تا چه اندازهای است ؟
-3 تاثیر این عوامل در دانشگاه علمی کاربردی تا چه اندازهای است؟
بمنظور یافتن پاسخ این پرسشها، از تحلیل اطلاعات گردآوری شده به شیوه توصیفی مقایسه ای پرداخته شده است.
اطلاعات این پژوهش از دانشگاه علمی کاربردی - مصاحبه با 4 استاد وپرسش از 10 نفر از دانشجویان از طریق پرسشنامه - و از آموزشگاههای آزاد فنی و حرفه ای - مصاحبه با 9 مربی آموزشی و پرسش از 14 نفر از هنرجویان از طریق پرسشنامه - گرد آوری شده است.
امروزه واژه گریم1 در زبان فرانسه از سال 1778 میلادی به مفهوم آنچه در نمایش مورد نظر است به کار گرفته شده، به معنای شکلک، صورتک و یا نقش یک پیر مسخره. مصدر این کلمه گریمه2 به معنای خطوط پیری به چهره انداختن، آراستن چهره ه برای تئاتر و سینما است، صفت فاعلی آن را گریمور می نامند
گریم در ردیف هنرهای نمایشی ظریف محسوب می شود. این هنر بر پایه نقاشی و مجسمه سازی بنا شده است. نقاش نخست با کمک قلم مو، صفحه بوم را با رنگی میپوشاند، سپس با سایه و روشن منظره یا چهره ای را می آفریند. مجسمه ساز با ایجاد حجم و خطوط به مقداری گل یا گچ چهرهای را خلق می کند. بوم گریمور چهره بازیگر است، با سطحی جاندار و حساس. گریمور با رنگ آمیزی چهره بوسیله فُن - رنگ زمینه - ، سپس با کمک قلم مو و نوک انگشتان با رنگ و روغن مخصوص چهره، با ایجاد خطوط سایه و روشن شخصیتی را به چهره بازیگر می آفریند. گاهی نیز با تغییر دادن اعضای چهره با خمیرهای مخصوص و یا قالب گیری از چهره بازیگر و اضافه کردن قسمتهایی به مدل مورد نظر عملیاتی مشابه مجسمه ساز انجام می دهد.
گریم بر دو نوع است. نوع اول: گریم صحنه، که شامل تئاتر، اپرا و باله است که هر کدام حاوی تکنیک خاص خود می باشند. و نوع دوم: گریم اکران، شامل سینما، تلویزیون و عکاسی است که تکنیک کار هرکدام تا حدودی از هم متمایز می باشد. پایه و اساس هر دو یکسان ولی در رنگ آمیزی چهره و کاربرد رنگ جهت ایجاد حجم ها تفاوت کلی دارند. گریم تئاتر در مقایسه با گریم سینما، تلویزیون و عکاسی غلیظ تر و در سوی دیگر گریم سینما، تلویزیون و عکاسی نیازمند ظریف کاری و دقت بیشتری هستند.
مفهوم آموزش
آموزش چیست؟ آیا توضیحات شفاهی فرد به فرد یا افراد یا گروهی از شاگردان را می توان آموزش نامید؟ آیا اینکه معلم کتاب یا جزوه ای در اختیار شاگرد قرار دهد معنای آموزش می دهد؟ آموزش از دیدگاه های مختلف تعاریف گوناگونی دارد. در اینجا به بررسی نظریه های چند تن از صاحبنظران تعلیم و تربیت پرداخته و پس از جمع بندی این نظریه ها تعریف جامعی از آموزش ارائه خواهیم داد. دوبوا آموزش را » مرتب و منظم کردن دقیق محیط فراگیر به منظور دستیابی به نتایج مورد نظر در وضعیتهای مشخص« تعریف کرده است. این تعریف گرچه بسیار کلی است، به نکات متعددی مانند محیط، نتایج و وضعیت خاص پرداخته است. در این تعریف، بررسی خصوصیات فراگیر مانند دانشهای قبلی او یا انگیزه و نیاز او به یادگیری، منظور نشده است
برونر، معتقد است در آموزش باید به چهار سوال مهم پاسخ داده شود؛ اول اینکه پیش فرضها و پیش دانسته های فراگیر کدامند؟ در مرحله دوم برای یادگیری بیشتر، ساختار و ترکیب موضوع یادگیری باید به چه صورت باشد؟ سومین پرسش این است که ترتیب و توالی مواد یادگیری برای تسهیل در یادگیری چگونه است؟ و نهایتا کاربرد تشویق، تنبیه و بازخورد برای دستیابی به اهداف آموزشی به چه نحو است؟ برونر، در واقع جزء اولین کسانی است که با طرح سوالاتی مانند سوالات مذکور دست اندرکاران امور آموزشی را در مسائلی مانند پیش دانسته های فراگیر، ساختار موضوع تدریس، ترتیب و توالی موضوع و زمان و شرایط، به تفکر واداشت و به کارگیری عواملی مانند تشویق، ارائه بازخورد و طرح سوال را مطرح کرد.
آندرسون، عوامل موثر در آموزش را به دو دسته تقسیم کرده است الف - عوامل آموزشی که شامل نحوه ارائه و نمایش محتوای آموزشی و مدت زمان اختصاص یافته به یادگیری هر موضوع از سوی معلم است و ب - عامل تفاوت های فردی که شامل توانایی عمومی فراگیر برای یادگیری است و میزان درک و فهم فراگیر را از دستورالعملها و توضیحات معلم تعیین می کند. آندرسون همچنین کیفیت آموزش را منوط به رعایت نکاتی میداند که عبارت است از مطلع کردن فراگیر از آنچه در حال آموختن آن است، ایجاد ارتباط حسی بین فراگیر و مواد آموزشی، ارائه آموزش به نحوی که هر مرحلهی آموزشی، زمینه ساز مراحل بعدی باشد و هماهنگ کردن آموزش با خصوصیات و احتیاجات ویژه فراگیران.
از بررسی نظریههای مطرح شده می توان چنین نتیجه گرفت که آموزش عبارت است از مجموعه تصمیمات و اقداماتی که یکی پس از دیگری اتخاذ یا انجام میگیرد و هدف آن دستیابی هرچه بیشتر فراگیر به هدفهای آموزشی است.
از طرفی دیگر نیز آورده شده است »آموزش عبارت است از تمام کنشها و اثرات و راهها و روشهایی که برای رشد و تکامل توانایی های مغزی، معرفتی و همچنین مهارتها، نگرشها و رفتار انسان به کار می رود، البته به طریقی که شخصیت انسان را تا ممکنترین حد آن تعالی بخشد و یکی از ارزشهای مثبت جامعه ای که در آن زیست می کند، باشد
