بخشی از مقاله
چکیده
ارایه ی آموزش کارآفرینی از طریق فضای مجازی به کاربران امکان می دهد که فارغ از موضوع امکانات مکانی و فیزیکی برای یادگیری، به دریافت این آموزش اقدام کنند.، در این زمینه هدف این مقاله شناسایی و رتبه بندی عوامل کلیدی موفقیت بر آموزش الکترونیکی کارآفرینی انجام شده است. روش تحقیق توصیفی - پیمایشی و اکتشافی که جامعه هدف تحقیق کلیه دانشجویان دکتری کارآفرینی دانشگاه آزاد واحد علی آباد کتول می باشند و تیم تصمیم آن متشکل از 24 نفر از خبرگان، صاحب نظران و اساتید کارآفرینی دانشگاه ها بوده اند، که پرسشنامه شناسایی و پرسشنامه مقایسه زوجی در دو نوبت زمانی تکمیل نموده اند.
در نوبت اول معیار ها عوامل کلیدی موفقیت بر آموزش الکترونیکی کارآفرینی 44 - معیار - از مقالات، پایان نامه ها،کتاب و نظر متخصصان لیست گردید واین مولفه ها دراختیار صاحبن ظران و اساتید دانشگاهی کارآفرینی قرار گرفتند، تا عامل هایی که از دید آنها مناسب تر هستند،شناسایی شوند، بعد از پاسخ به سوالات پرسشنامه شناسایی عوامل کلیدی موفقیت بر آموزش کارآفرینی از دیدگاه تیم تصمیم 9 معیار که شدت تاثیر آنها بیشتر بود، برای عوامل کلیدی موفقیت بر آموزش کارآفرینی شناسایی گردید.
عوامل شناسایی شده از قبیل وجود مدلها و راهبرد های یادگیری اثربخش، حمایت مدیریت ارشد، سطح خلاقیت اعضای سازمان، انگیزش افراد برای پذیرش نظام جدید، ارزیابی اثربخشی شیوه تدریس، کمک به انطباق دانشجویان با محیط مجازی یادگیری، رشته تحصیلی دانشجو، مهارت دانشجو با کار با رایانه و نگرش به آموزش الکترونیکی می باشد، در نوبت دوم این 9 معیار شناسایی شده را با استفاده پرسشنامه استاندارد مقایسات زوجی و نرم افزار انتخاب خبره رتبه بندی انجام خواهد گرفت.
مقدمه
تغییرات شتابان در علم و فناوری جهان امروز حصار زمان و مکان برای دریافت آموزش در تمامی زمینه های علمی را در هم شکسته وآموزش کارآفرینی نیز از این پدیده مستثنی نیست، بنابراین نقش آموزش در فر ایند کارآفرینی و سطوح عملکردی که کارآفرینان برا ی بقا و رشد و موفقیت کسب وکارها به آن نایل می شو ند، ارتباط مستقیم با آموزش دارد .این ارتباط مستقیم، مراکز آموزشی را ملزم می کند که خود را با تغییرات محیط مطابقت داده و برای ارائه ی خدمات آموزشی با کیفیت و متناسب با نیاز کارآفرینان تلاش کنند.
به هر حال، امروزه با گسترش فناوری اطلاعات، یادگیری شکل جدیدی به خود گرفته است. یادگیری در جهان امروز، برخلاف گذشته از قید و بند محدودیت های زمانی و مکانی رهایی یافته و امکان آموزش دانشجویان حتی در دور افتاده ترین نقاط نیز وجود دارد. اصطلاح آموزش الکترونیکی اشاره به مجموعه ای از رسانه های الکترونیکی، به عنوان مثال آموزش از راه دور مبتنی بر اینترنت، چندرسانه ای ها، کنفرانس های چندجانبه، کلاس های مجازی و محیط های یادگیری مجازی دارد[1]، که امکان ارائه ی خدمات آموزشی بدون نیاز به حضور فیزیکی افراد در کلاس را فراهم می کند.
در مطالعات انجام شده در زمینه ی عوامل اثرگذار بر موفقیت یادگیری الکترونیکی، مدل های گوناگونی برای شناسایی این عوامل ارائه شده است، همچون در مدل لین و همکاران عوامل اثرگذار بر موفقیت آموزش الکترونیک عبارتند از: عوامل سازمانی شامل: سطح مهارت ها و تجارب اعضای سازمان، شیوه ی رهبری، حمایت مدیریت ارشد، عوامل فنی شامل: قالب قابل اعتماد برنامه ها، وجود ابزارهای فنی قابل اتکا و پشتیبانی مناسب از طرف تکنیسین ها، عوامل محتوایی برنامه های آموزش الکترونیکی مشتمل بر: ساده سازی محتوای دروس، خلاقیت، وجود برنامه های کمکی، مستندسازی فعالیت های آموزشی، عوامل عمومی شامل: انگیزش افراد برای پذیرش نظام جدید، ارتباطات باز و قوی، وجود اعتماد در درون نظام آموزشی، اعتماد دانش پذیران به نظام ارائه دهنده ی آموزش می باشد.
اما در مدل پوری عوامل اثرگذار بر موفقیت آموزش الکترونیک عبارتند از : وجود روش های متعدد برای تحویل تکالیف، ملاحظات هزینه و منفعت، امکان دسترسی به دروس پیشین، پهنای باند اینترنت، وجود ویژگی تعاملی در دروس، پشتیبانی فناوری اطلاعات، پشتیبانی از زبان های مختلف، انجام تحقیقات بازار توسط سازمان، ارزیابی اثربخشی شیوه ی تدریس، ابزارهای چندرسانه ای و...است.
در این رابطه، تستا و همکاران نیز در یک گروه بندی دیگر از عوامل اثرگذار بر موفقیت آموزش های الکترونیکی بیان می کند که این موفقیت آموزش الکترونیکی در گرو توجه به - 1 - تجارب و پیش زمینه های گروه آموزش مانند ویژگی های افراد درگیر در فرایند آموزش الکترونیکی - مهارت ها و تجارب مدیران، متخصصان رایانه، آموزش دهندگان و مشاوران - ، - 2 - ویژگی ها و رفتارهای دانشجویان از قبیل ایجاد ارتباط و شناخت کافی با دانشجویان ، برطرف کردن نیازهای آموزشی دانشجویان به اندازه ی کافی، کمک به انطباق دانشجویان با محیط مجازی یادگیری و پیش گیری از احساس منزوی شدن و کنار ماندن دانشجویان، - 3 - الگوی یادگیری به معنی وجود مدل تعریف شده برای آموزش، ایجاد مدل آموزشی مبتنی بر تعامل و همکاری، توجه ویژه به طراحی مبتنی بر آموزش، احترام به ویژگی های فرهنگی دانشجویان ، - - 4 ارزیابی فناوری - قابلیت ارزیابی زیرساخت ها ، قابلیت ارزیابی نرم افزارها، جلوگیری از تمرکز بیش از حد بر جنبه های فنی - و - 5 - ایجاد و مدیریت روابط راهبردی - ارزیابی قابلیت های برنامه ی آموزشی، گرایش به تکامل با ایجاد اتحادهای راهبردی - است
هندرسون بیان می کند که آموزش الکترونیکی، نوعی آموزش از راه دور می باشد که از فناوری رایانه و اینترنت استفاده می کند. با این شیوه ی آموزش، افراد می توانند بدون نیاز به حضور در کلاس و با رایانه به یادگیری بپردازند. این برنامه های یادگیری هم می تواند به شکل برنامه ریزی شده مبتنی بر زمان های مشخص باشد و یا دروسی باشند که فراگیر هر زمان خواست بتواند به آن ها دسترسی داشته باشد.
مطالعات فرایمپون نشان داد که 4 دسته عوامل کلیدی برای موفقیت شناسایی شده اند که شامل: عوامل مرتبط با دانشجویان - رشته ی تحصیلی دانشجو، مهارت دانشجو درکار با رایانه ، نگرش دانشجو به آموزش الکترونیکی، مشارکت و درگیری دانشجو در دروس - ، عوامل مربوط به ارائه دهندگان آموزش الکترونیکی شامل: نگرش دانشکده به آموزش های الکترونیکی، قابلیت های فنی دانشکده، توسعه ی دروس، سنجش و ارزیابی، محیط یادگیری الکترونیکی، عوامل مرتبط با فناوری نیز شامل: زیرساخت آموزش الکترونیک، پشتیبانی فنی، کیفیت فناوری، بازسازی و نگهداری دروس الکترونیکی و درنهایت، عوامل نهادی شامل: وجود متخصصان در زمینه ی موضوعات ارائه شده، سرمایه ی معنوی، وجود حمایت نهادی و پایداری برنامه ها.
مک فرسون بیان می کند که عوامل اثرگذار بر موفقیت آموزش الکترونیکی شامل: اثربخشی فعالیت های مدیریتی، فرایند های مناسب مالی، مطلوبیت دروس ارائه شده از نظر سازمان، وجود مدل ها و راهبردهای یادگیری اثربخش، طراحی دروس براساس نیاز دانشجویان، دسترسی به منابع، تناسب توانایی های مدرسان با نیازهای دوره، توانایی دانشجویان، ویژگی های مربوط به دروس ارائه شده و ساختار فناوری اطلاعات در سازمان هستند . اما از نظر همچنین، نتایج تحقیق باقرصاد و همکاران نشان داد که به طور کلی چهار دسته از عوامل وجود دارند که موفقیت آموزش الکترونیکی در زمینه ی کارآفرینی را تعیین می کنند که شامل مدیریت آموزش، رهبری فنی، محتوای دروس و ویژگی های دانشجو می شو ند. به رغم ارائه ی عوامل اثرگذار بر موفقیت آموزش الکترونیکی، در مطالعات بیان شده، هیچ کدام در مورد رتبه بندی عوامل نسبت به یکدیگر سخن به میان نیاورده اند .
در این راستا همچنین، متاسفانه مطالعات چندانی که به طور ویژه به شناسایی و رتبه بندی عوامل کلیدی موفقیت آموزش الکترونیکی کارآفرینی در کشور پرداخته شده باشد، به چشم نمی خورد. بنابراین با توجه به ماهیت محدود منابع آموزش از یک سو و آفزایش جمعیت جویای کار و مخاطرات بحران بیکاری از سوی دیگر ما را بر آن داشت، که به شناسایی و رتبه بندی عوامل کلیدی موفقیت بر آموزش الکترونیکی کارآفرینی بپردازیم. این تحقیق به دنبال پاسخ به این سوال می باشد که عوامل کلیدی اثرگذار بر موفقیت آموزش الکترونیکی چه می باشد؟
مراحل اجرایی تحقیق:
-1 مرور ادبیات تحقیق و تجربیات خبرگان
-2 استخراج عوامل کلیدی موفقیت بر آموزش الکترونیکی کارآفرینی
-3 نظر سنجی از تیم تصمیم با استفاده از پرسشنامه نیم ساختار یافته - پرسشنامه شماره - 1 برای شناسایی عوامل کلیدی موفقیت بر آموزش الکترونیکی کارآفرینی 9 - معیار شناسایی گردید،که در جدول 1 آورده شده است. - -4 نظر سنجی نهایی از تیم تصمیم برای رتبه بندی هریک از عوامل کلیدی موفقیت بر آموزش الکترونیکی کارآفرینی شناسایی شده - پرسشنامه شماره - 2 -5 ساختار سلسله مراتب عوامل کلیدی موفقیت بر آموزش الکترونیکی کارآفرینی - نمودار شماره - 1 -6 تنظیم ماتریس معیار ها و زیر معیار ها با استفاده از میانگین هندسی فرمول - 1 - میانگین هندسی -7رتبه بندی و نرخ ناسازگاری هریک از معیار ها و زیر معیارها با استفاده از نرم افزار Expert Choice -8 تجزیه و تحلیل داده ها 9 -نتیجه گیری و ارایه پیشنهادات عوامل کلیدی موفقیت بر آموزش الکترونیکی کارآفرینی
جدول - - 1معیار های موفقیت بر آموزش الکترونیکی کارآفرینی
با استفاده از یک چارچوب سلسله مراتبی مفهومی، می توان به برخی از عوامل کلیدی موفقیت بر آموزش الکترونیکی کارآفرینی، پی برد و کمک شایانی به درک موضوع تحقیق نمود. با توجه به این عواملی که از طرف محقق لیست شده است . بررسی لازم برای رتبه بندی هریک از این عوامل با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی انجام می شود
نمودار - 1 - ساختار سلسله مراتبی
بکارگیری رویکرد تصمیم گیری چند معیاره
در واقع ماهیت پیچیده مساله و وجود عوامل و شاخص های مختلف کمی و کیفی با وزن های متغیر در موقعیت های تصمیم گیری مختلف، ما را به سمت استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره، از جمله روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی1 سوق داده است. علت آن که ما در بررسی عوامل کلیدی موفقیت بر آموزش الکترونیکی کارآفرینی از روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده نمودیم، قابلیت، شناخته بودن آن است. این فرآیند گزینه های مختلف را در تصمیم گیری دخالت داده و امکان تحلیل حساسیت بر روی معیار ها را داراست.
علاوه بر آن در این روش، برای تعیین وزن یا اهمیت شاخص ها از مقایسه های زوجی استفاده می شود که انجام محاسبات را بسیار تسهیل می کند. همچنین در این روش ما امکان اندازه گیری میزان ناسازگاری موجود در قضاوت ها و تصمیم ها را داریم که بسیار در اصلاح آنها کمک می کند. به طور کلی لازم است برای بکارگیری فرآیند تحلیل سلسله مراتبی سه گام اساسی را معرفی نمود.
گام اول: ساختن سلسله مراتب اولین فرایند در تحلیل سلسله مراتبی، توسعه درخت تصمیم یا همان ایجاد یک نمایش گرافیکی از مساله است که در آن هدف، گزینه و معیار ها مشخص شده باشند. نمودار شماره - 1 - سلسله مراتب عوامل کلیدی موفقیت بر آموزش الکترونیکی کارآفرینی را نشان می دهد. براین اساس، در جدول - 1 - معیار ها به صورت سلسله مراتبی آورده شده اند.
گام دوم: محاسبه اوزان سطوح مختلف در این مرحله عناصر هر سطح نسبت به عنصر مربوط به خود در سطح بالاتر به صورت زوجی مقایسه شده و وزن آنها محاسبه می گردد. که این وزن ها را وزن نسبی می نامیم. سپس با تلفیق وزن های نسبی هر گزینه، وزن نهایی هر گزینه مشخص می شود که آن را وزن مطلق می نامیم. در این گام ابتدا معیار ها به صورت دو به دو با هم مقایسه می شوند و ماتریس مقایسه معیار ها تشکیل می گردد. حال ماتریس هر یک از معیار ها با استفاده از میانگین هندسی محاسبه شده و ماتریس ها را در نرم افزار انتخاب خبره قرار می دهیم.
گام سوم: وزن نهایی عناصر و رتبه بندی در این گام با توجه به ماتریس تصمیم گیری که در گام قبلی بدست آمده است، لیست معیار ها به ترتیب الویت را نشان می دهد. با الویت ترین معیار را انتخاب نموده و باید توجه ویژه ای نسبت به این معیار در مقایسه با سایر معیار ها برای موفقیت در آموزش الکترونیکی کارآفرینی داشت.
