بخشی از مقاله
چکیده
در طی قرون گذشته به ویژه نیم قرن اخیر، فعالیتهای انسان در کره زمین از چنان ابعادی برخوردار شده است که آثار و پیامدهای آن بیش از پیش بقای او و سایر موجودات را در معرض انواع تهدیدها و بسیاری از نظامهای طبیعی را که حاصل میلیونها سال تکامل هستند، در معرض انواع مخاطرات قرار داده است.در مقاله پیش رو هدف آن است راهکارهای رسیدن به توسعه پایدار و حفظ محیط زیست مورد بررسی قرار گیرد.
نوع تحقیق در این کار با توجه به اینکه منجر به خلق یک روش یا محصول می شود و در پایان یک مدل ارائه می گردد جزء تحقیقات توسعه ای می باشد. روش جمع آوری اطلاعات در این تحقیق به صورت کتابخانه ای ومنبع اصلی گردآوری اطلاعات استفاده از سایت های اینترنتی مرتبط، منابع کتابخانه ای و ترجمه مقالات موجود بوده است. از آنجا که در این پژوهش از روش تحلیل اسناد استفاده شد به همین دلیل از روش تحلیل کیفی به منظور تجزیه و تحلیل داده ها استفاده گردیده است.
برای حفاظت از محیط زیست قبل از هر چیز باید گروههای انسانی را آموزش داد، این آموزش باید با هدف درک محیط و طبیعت و دوستی با آن باشد و برای همه سنین و در همه سطوح بهصورت رسمی و غیر رسمی تأمین شود. وسایل ارتباط جمعی مسئولیت بزرگی در مورد در اختیار گذاردن منابع عظیم خود برای این رسالت آموزشی دارند. آموزشهای لازم در این زمینه بهتر است که از سنین کودکی آغاز شود بهنحوی که همانند بسیاری از مسائل مربوط به آداب معاشرت و احترام به بزرگترها و تشخیص ملاکهای خوب از بد، بهصورت امری عادی و قابل فهم برای کودکان در آید. کسانی که چنین تربیتی بیابندمسلماً در برابر آلودهسازیهای محیط زیست از خود عکسالعمل مناسب و معقولانه نشان خواهند داد. حفاظت از محیط زیست امری فرهنگی است و این کار تنها از طریق بهاجرا درآوردن روندهای تازه تربیتی و فرهنگ سازی زیست محیطی امکانپذیر است.
مقدمه
محیطزیست جلوهای است از پهن دشت بزرگ جهان آفرینش که خداوند سبحان با قدرت شگرف و لایزال خود، آن را ساخته و پرداخته است. گنجینهی گرانقدری شامل آب، گیاه، موجودات، خاک و بالاخره اجتماعات انسانی که درآن زندگی میکنند. این محیط عرصهی تبلور تفکرات و درونمایههای انسان است. انسانهای فرهیخته و از نظر فکری توانمند، محیطی سالم و پاک میآفرینند که میتواند برای نسلهای بعد نیز مورد بهرهوری قرار گیرد.
بروز معضلات زیست محیطی و روند فزاینده آن، موضوع بحث بسیاری از صاحب نظران علوم اقتصادی و اجتماعی است. افزایش خطر ابتلا به بیماریها، مشاجرات عمومی درباره تنزل امنیت غذایی و بالا رفتن سطوح آلودگی و انحطاط محیط زیست، چالشهای فراروی جوامع است. آنچه در این زمینه قابل تامل است نقش و اثری است که نظامهای آموزشی در آموزش رفتارهای زیست محیطی در کاهش این بحرانها دارند.
انسان به عنوان عامل اصلی اثر گذار و قربانی اصلی این بحران به شمار می رود .از همین رو اصلاح روند بحران محیط زیست در گرو اصلاح آموزه های انسان و تغییر در نگرش، بینش و دانش انسان ها نسبت به سرنوشت خود و محیط پیرامون خود می باشد - عمادی، - 1382بحرانهای زیستمحیطی نظیر تخریب محیط از طریق افزایش مصرف انرژی در جهان، انقراض گونهها، نابودی جنگلها و آلودگی از چالشهای جدید در زندگی مردم جهان هستند. - رضوانی، - 1384
آموزش محیط زیست و بنیادیترین شیوه در حفاظت از محیط زیست میباشد و هدف از آن یافتن مناسبترین شیوه ارائه و نحوه فعالیتها و اجرای ساختاری است که زمینهساز ارتقای آگاهیهای زیست محیطی در سطح جامعه باشد تا از این طریق، هر فرد، خود را از طریق احترام گذاشتن به حق حیات دیگران در حفاظت و حمایت از محیط زیست مسئول بداند. - حیدری - 1382 بسیاری از مشکلات زیست محیطی به وجود آمده به خاطر عدم آگاهی انسانها از مسائل زیست محیطی میباشد.
در برنامههای درسی کشور ما آموزش محیط زیست موضوعی فراموش شده به شمار میرود. نه تنها در مدارس چندان توجهی به این موضوع مهم و محوری نمیشود، بلکه در سطح دانشگاه نیز نسبت به آن عنایتی نمیگردد. جالب اینکه در رشتههای محیط زیست دانشگاهها نیز به آموزش به صورت سطحی پرداخته میشود و این شاخه درسی از آماج توجهات بنیادین دور مانده است. یکی از راههای رسیدن به مشارکتهای عمومیتغییر نگرشها و باورهای اجتماعی نسبت به محیطزیست است.
پژوهشگران معتقدند بهترین شیوه نهادینه کردن عادتهای مثبت، آموزش است. تاثیر گذارترین آموزش در این زمینه میتواند در مدرسه و از دوران کودکی آغاز گردد. حفاظت از محیطزیست عادت مثبتی است که باید در مدرسه آموخته شود تا به یک باور ذهنی تبدیل شود. نهادینه شدن این باور باعث ایجاد احساس مسئولیت دانشآموزان در قبال محیطزیست و پاسداری از آن در زندگی روز مره آنها شده و در واقع آموختهها به عمل تبدیل میگردد.
در صورتی که یکایک افراد جامعه از کودکی بر ضرورت محافظت از محیطزیست آگاهی یابند، میتوان گامهای بلندی را در راستای توسعهی پایدار برداشت، زیرا هر نوع برنامهریزی با نظر به رفع معضلات زیست محیطی، بدون مداخلهی عناصر فردی و اجتماعی و به عبارتی مشارکت شهروندان نمیتواند چندان موفقیت آمیز باشد. - خورشیددوست، - 1382 چنین است که ترویج روحیه ی مشارکت مردمی در محافظت از سلامت و یکپارچگی محیط زیست و بوم سازگان1 نقش اساسی ایفا می کند. تحقق این نقش، مستلزم عنصر آگاهی و تغییر باورها و نگرش ها است، و لازمهی چنین رویکردی آموزش همگانی با تأکید بر نیازمندیهای روز جامعه در رابطه با مسایل زیست محیطی میباشد.
نتایج
آموزش محیط زیست فرآیندی است که در آن بشر از رابطه بین سیستمهای طبیعت، رابطه بین خود و محیط اطرافش آگاهشده و دانش، مهارت، توانایی، علاقه و انگیزهی آن را کسب میکند که در مواقع تصمیمگیری در رفتارهای روزمره ایجاد شرایط مناسب زیست حیات سالم و توسعه هماهنگ افراد، گروهها و بطورکلی جامعه را همواره در نظر داشته باشد، آموزش محیط زیست یک فرآیند یاددهی است که بین عناصر طبیعی و آنچه ساخته ذهن انسان است ارتباط میدهد. هدف از آموزش محیط زیست برانگیختن رشد فردی افراد جامعه، رهنمون ساختن افراد در جهت قبول مسئولیت و الزام به تعهد و نظارت بر زمین و مسائل مرتبط با محیط زیست است.
