بخشی از مقاله
چکیده
طرح پیشنهادی »ساختار دیگری برای سند الگوی پایه پیشرفت« درمکتوب پیشنهادی این قلم درکنفرانس پنجم، نقطه-های گذاری رامشخص نمود که بابسط پایههای روششناختی وحیث ساختاری آن گام تفصیلی جلوتری رادربازپردازش سند الگو به سامان آورد و کارکرد آن رادرتکمیل وتعمیق سطوح سندالگو به معرض میآورد. بانظر به آن بازخوانی پیشنهادی، روش بهساخت و برساختِ سند الگوی پایه،کدام است؟درنمونه اسنادپیشنویس ونوع آراءدرمیان آمده بافرضهایی چونان اصالت مکتب صدرایی،اصل ولایت فقیه دراحکام،تلقی مرسوم فردنگر وفقه احکامنگرِ ازاندیشه و دانش دینی،تلقی ناروشن ازقدرت عادلانه، مباحث و تصوری بدیهی انگاشته شده وچندان به معرفت وروشِ روشِ طراحی سند الگو، اندیشیده نشده است.
پیشگفتار
راهبری تغییر اجتماعی با ملاحظه نسبت بنیاد انسانشناخت و پیامد تمدنشناخت آن قابل شناسایی و تدبیر، به تناسب مقدورات انسانی است که البته و به ناگزیر در هر دو عرصه دانشی و تدبیری در عرصه مدیریت کلان اجتماعی، نیازمند نگاشت مسیر خودویژهای است. جهان معاصری بدون مرز تفکیکی میان اقلیمهای ادیانی یا مکاتبی و یا جغرافیایی، بیشترین میزان خودآگاهی به خواهانی مشترک پیشرفت با بیشترین میزان برآیندی از تصور مولفههای انگیزشی و فراانگیزشی پیشرفت را یافته-است.
در فضای مناسباتی با این کاوشها و کوششهای عظیم بینالمللی، اکنون جامعه ایرانی اسلامی به گونهای روشنتر میتواند ظرفیت حقانیت و کارآمدی داشتههای هویتی، دینی و تاریخی خویش را در معرض آزمون سهم اقتدار توسعهای خویش در جهان جدید بگذارد و در راستای این دادوستد برافزاینده با جهان جدید در کنار تأثیرگذاری و حرکت اندیشهای و اقدامی پیشرفت بینالملل و جهانهای معاصری، بازخوانیهای پارادایمی - و به طور خاص و مشخص معرفتشناختی - ، نظامپردازانه، روششناخت، آیندهنگار، اخلاقی، فرهنگی، سازوکاری و برنامهای را داشته باشد. بنابراین شناخت و تحلیل تجربیات توسعه در دیگر جوامع و واکاوی علمی نظریههای رایج توسعه یک ضرورت است. در این مقایسه، اوصاف خودویژه سند ملی دینشناخت پیشرفت به تناسب مقتضیات پایدار جهان معاصر ایرانی در کشور، آشکار میگردد.
بیان مسئله
با نظر به نگره پیشنهادی این قلم در مقالات مسلسل کنفرانس دوم تا پنجم، روش بهساخت و برساختِ سند الگوی پایه، کدام است؟ در نمونه اسناد پیشنویس و نوع آراء در میان آمده با فرضهایی چونان اصالت مکتب صدرایی، اصل ولایت فقیه در احکام، تلقی مرسوم فردنگر و فقه احکام نگرِ از اندیشه و دانش دینی، تلقی مبهم از قدرت عادلانه، مباحثصولیا بدیهی انگاشته شده و چندان به معرفت و روشِ روشِ طراحی سند الگو، اندیشیده نشده است.
در اینجا منظور از روش، نه روشهای متعارف، بلکه خودِ روش و به طور خاص رویکرد، به معنای بنیادین کلمه استبیشتر. آنچه در فرآیند توسعه مباحث الگو، به نقد کشیده شد، دانش و الگویِ برساخته بوده است و نه روشی که بر اساس آن الگوی مذکور، به دست میآید و کمتر به این سؤال بنیادیتر پرداختهاند که آیا ابزار یا روش پردازش الگو، دارای شایستگی معرفتشناختی این پردازش است یا خیر؟ خودویژگی عصر انقلاب اسلامی و مضمون درونزای نظری اقدامی نظام ج.ا.ا. و الگوی دینشناخت پیشرفت در چارچوبه نظام یادشده و فرآوری آن، در دو سطح مفهومی »نظریه پیشرفت« - پولارد، - 1354 و »الگوی راهبری تحول در فضای مقتضیاتی جامعه ایرانی و فضای گفتمانی متناسب با آن« - آکوچکیان، - 1395، دیده شده و به آزمون درآمده و حاجتمند فرآوری مستمر است.
»سند الگوی پایه« به مثابه »راهنمای نظر و عمل طراحی الگوی تفصیلی پیشرفت و نیز در تدوین فرآیندها و ساختارهای متناسب با وضعیت مطلوب«، چکیده این دو سطح است. فرآیند دستیابی به این الگوی درونزا، از پردازش سند الگوی پایه پیشرفت آغاز میشود که با لحاظ دو سطح تحلیلی نظریهپژوهی و برنامهپژوهی راهبردی آیندهنگار، وامدار »منشور پایه رشد از وجه نظر دینشناخت« - الگوی نظری ارزشی - تا »سند الگوی پایه توسعهای از وجه نظر جریان در فضای مقتضیای جامعه هدف - جامعه ایرانی - « است.
سند الگوی پایه پیشرفت در نظام ج.ا.ا. نیز به نوبه خود، برآیندی از منشور پایه رشد - جهتگیری به سمت وجود برتر - و سند الگوی پایه توسعهای - در نظام برنامهای آینده نگار - است. مقاله پیشنهادی پیشرو دارای ماهیتی روششناختی است و منطق خودویژه گذار به سند الگوی پایه را با تأکید بر نقطههای فارق با سامان اسناد پیشنویس مرکز الگو مد نظر دارد. مقاله کوشای تبیین سه وجه تحلیلی »روش-شناسی الگو« و به طور خاص »رویکرد در پردازش سند الگوی پایه پیشرفت«، شامل روششناسی مبنا - روش در روش: رویکرد - ، موضوع و ساختار پیشنهادی سند الگو و نیز روششناسی پیشرونده و بازخورنده سند الگو در چارچوبه منظومه روششناسی استنباطی قرآنی - در این مقاله به مدد سوره حدید - است.
مقاله حاضر به تبیین و آموزش روش پردازش الگو نمیپردازد، بلکه در صدد است چشماندازی به کارکرد این رویکرد روششناخت را پیشنهاد نماید. مجال مقاله اندک است و تأکید مقاله تنها بر محورهایی است که همچنان موضوع توجه کامل پیشنویسان سند الگو نبوده است. مباحث ترکیبی شش مبحث ارسالی به سلسله کنفرانسهای الگو و به طور خاص این مقاله، در کتاب »سند الگوی پایه در اندیشه دینشناخت پیشرفت«، از سوی این قلم، سامان نظامواره این رویکرد را تفصیل بخشیده است.
اول: روششناسی مبنا - روش برای الگو -
تجربه طراحی و پرداخت سند الگوی پایه پیشرفت، به سرمشق غالب راهبرندهای نیازمند است که به طور خاص و حداقل، پیشینه رویکرد در طراحی، نگره برگزیده و روششناسی مورد نیاز را مدنظر دارد. در رویکرد مبنا، سند الگوی پایه پیشرفت به الگوی تفقه در دینبنیان رشد توسعه و در این راستا به الگوی پایه نظام ج.ا.ا. و در کانون آن سند الگوی پایه نظام ولایت فقه در دین، تعریف میشود. - صدرالمتالهین، 1366، جناتی 1374، 1385، 1386، 1389، اعرافی، 1391، موسوی خمینی، 1369، حکیمی، - 1391
