بخشی از مقاله
چکیده
تدریس یک فرایند است و عوامل بیشماری در آن نقش دارند که همه آنهاقابلمطالعه و کنترل نیستند، پس معلم باید چهارچوبی کوچک و محدود از فرایند تدریس را بهعنوان الگو انتخاب کند و مورد تحلیل و شناسایی قرار دهد تا بتواند در موقعیت مناسب در محدوده آن چهارچوب،فعالیتهای آموزشی خود را سازماندهی کند و روشهای مناسب تدریس را انتخاب نماید. تدریس به شیوههای مختلف انجام میپذیرد یکی از انواع روش تدریس الگوی تدریس کاوشگری است. روش تدریس کاوشگری دانشآموزان را در موقعیتی قرار میدهد که آنهامسائل خود را از طریق اندیشه، کاوش و پژوهش به مدد شواهد موجود یا گردآوریشده بیازمایندوشخصاً از آنهانتیجهگیری کنند. هدف این مقاله تأثیر روش تدریس کاوشگری و کاربرد آن در آموزش علوم میباشد.کاوشگری روشی است که میتواند ما را در تدریس علوم همراه با پرورش تفکر یاری رساند. روش تدریس کاوشگری میتواند مشکلات ناشی از روش تدریس سنتی را حل کند.دراین مقاله بر آنا ست که مراحل و مزایا و کاربرداین الگو در تدریس آموزش علوم موردتوجه گردد. روش تحقیق در این نوشتار استفاده از روش کتابخانهای است.
کلمات کلیدی: روش تدریس - الگوی کاوشگری- آموزش علوم
مقدمه
بشر امروز برای رویارویی مؤثر با چالشهای علمی، فناوری،فرهنگی،سیاسی،اجتماعی و اخلاقی وسیلهای مناسبتر،موجهتروکارسازترازآموزشوپرورش نیافته است،بنابراین و پایدار ارزیابیشده است اگر هدف نظام آموزشی آن است که باتربیت کردن دانشآموزانی توانمند، شهروندان و افرادی مفید تحویل جامعه دهد،باید زمینهی مناسب برای رشد و ارتقای بینش علمی،اندیشههای آزاد و خلاق،مهارت حل مسئله،اکتشاف و برخورد علمی با مسائل را فراهم کند،افزون بر این برنامههای مدارس باید بر روشهایی متمرکز گردد که دانش آموزان بهجای آموختن و به خاطر سپردن،قابلیتهای چگونه آموختن را از طریق تفکر و برخورد منظم با مسائل و مشکلات یاد بگیرند،زیرا در چنین حالتی است که دانش آموزان رشد کرده و فراگیر احساس مفید بودن میکند - صادقی ومحتشمی،. - 1388
در روال سنتی آموزش،به خاطر سپردن مطالب و نه تحلیل و استدلال،مترداف با یادگرفتن تلقی میشود. دانش آموزان در چنین شرایطی بهمحض برخورد با مسائل مفهومی،از حل کردن آنها عاجز مانده و درنتیجه عملکرد تحصیلیشان کاهش مییابد - کورسانسکی1،. - 2004بنابراین گرایش معلم به روشهای متکی به انتقال دانش به ذهن دانش آموزان،تمایل و وابستگی آنان را به معلم افزایش داده و منجر به وخیمتر شدن مشکلات یادگیری درزمینهی محتوای گوناگون میگردد - لی2 و بویل3،. - 2008 معلم نباید محتوای گوناگون درسی را به ذهن دانش آموزان منتقل کند،بلکه باید به او یاد دهد چگونه یاد بگیرد - پالمر4،. - 2003
معلم باید از میان روشهای گوناگون تدریس بهترین روش را با توجه به زمان،مکان و شرایط آموزشی انتخاب نماید و لازمهی این امر آگاهی و اطلاع کافی دربارهیروشهای تدریس بهخصوصخانوادههای نوین الگوهای تدریس میباشد - صفوی،. - 1387ازآنجاییکه امروزه یکی از مشکلات یادگیری درس علوم تجربی در کلاسها،بهکارگیریروشهای آموزش غیر مؤثر و سنتی است،روشهای سنتی جوابگوی نیازهای فراگیرندگان نیست، زیرا با بهکارگیری این روشها،دستیابی به مهارت حل مسئله، بهکارگیری اطلاعات،مشارکت و همکاری و تفاهم با یکدیگر میسر نیست،درنتیجه فراگیرندگان لذت ناشی از علم را نمیفهمند و مدرسه برایشان خستهکننده و ناخوشایند است. یکی از راهحلهای برخورد با چنین مشکلاتی،پیاده کردن شیوههای جدید در آموزش و تدریس است.
بررسی اسناد ملی و بینالمللی نشان میدهد که کاوشگری و پرورش مهارتهای پژوهشی بهمنزلهی عنصر کلیدی برای پرورش سواد علمی همه یادگیرندگان مطرح است و در کشورهایی مانند آمریکا، کانادا، انگلستان و چینکه دارای سند ملی برنامه درسی هستند، استانداردهایی در این زمینه به چشم میخورد. روش کاوشگری بهعنوان یکی از روشهای متکی به فراگیرنده، ازجملهروشهایی است که امروزه توجه بسیاری از صاحبنظران حوزه تعلیم و تربیت را به خود جذب کرده است، استفاده از الگوی کاوشگری با توجه به اینکه فراگیرندگان را در یک موقعیت مسئلهدار درگیر میکند منجر به آموزش بهتر میگردد. بهکارگیری این الگو باعث شده تا دانش آموزان با موقعیت مسئلهدار درگیر شده، سوا لاتی را مطرح ساخته و پاسخهایی را برای آن بیابند. در کاوشگری، دانش آموزان در یک مسئلهی واقعی واردشده، دانش در حال ایجاد را ملاحظه میکنند و بهنوعی به درون محفل اندیشمندان قدم میگذارند.
این الگو از خانوادهی پردازش اطلاعات میباشد که بر راههای تقویت درونی انسان و یادگیرنده برای درک جهان از طریق گرداوری و سازماندهی اطلاعات اولیه میباشد.باآنکه امروزه به کار بردن شیوههای فعالانه در تدریس علوم،تأکید فراوان میشودنگاههای جدید آموزشی در تدریس علوم از رویکرد فعالیت گرایی به تحقیقگرایی تغییر پیداکردهاست - رستگار،. - 1377 در این رویکرد فراگیرنده ضمن فعال بودن،خود به اکتشاف و یافتن روابط بین پدیدههای طبیعی وعلمی بپردازند - سلطانی کفرانی، . - 1383 اگر چیزی به کودک بیاموزیم،مانع شدهایم که آن را کشف و ابداع کند.با توجه به این موارد،هدایت و راهنمایی کودکان برای کشف و ایجاد مفاهیم و چیزهای تازه و به بیان سادهتر،پرورش خلاقیت در کودکان از ضرورتهاست - مهر محمدی، . - 1381الگوی کاوشگری دانش آموزان را ازا ابتدای کار وارد فرایند علمی میکند و به آنان در گردآوری و تجزیهوتحلیلدادهها،بررسی فرضیهها و نظریهها و تفکر بر روی ماهیت دانش کمک میکند. از این الگو میتوان
