بخشی از مقاله
چکیده
انسانها از زمانهای گذشته تاکنون برای ایجاد آیندهای دلخواه و مطلوب و رسیدن به آن تلاشهای بیوقفهای را انجام دادهاند. هرکس به نحوی در هر رشته، به فکر ایجاد راهی نو و متنوع برای ایجاد آیندهای روشن است. با توجه به تغییرات شتابان و سریع دنیای پیشرفته امروز، حرکت و تحول در جامعه جهانی در علوم مختلف به حدی شده است که فرصت برای تردید و خطا و شروع دوباره به هیچ کس داده نمیشود و برای مقابله و برخورد مناسب با این پدیده استفاده از کارآفرینی پیشنهاد شده است، چرا که در کارآفرینی افراد به دنبال افزایش کیفیت و بهرهوری هستند.
علوم انسانی با توجه به دروس متعدد و متنوع خود در جامعه کنونی باید بتواند با استفاده از روشی برای رسیدن به آیندهای مطلوب قدم بر دارد. این روش، بهرهگیری از کارآفرینی و مجهز کردن مدارس و مربیان به فنون کارآفرینانه است. اگر بتوان در رشتههای علوم انسانی دیدی کارآفرینانه ایجاد نمود رسیدن به آیندهای روشن دور از ذهن نخواهد بود. در این پژوهش روشهای ایجاد کارآفرینی در علوم انسانی با رویکرد آینده پژوهی بررسی خواهد شد.
مقدمه
آینده در زندگی انسانها همواره از جایگاه خاصی برخوردار بوده است؛ چرا که گذشته با وجود اینکه نباید هرگز فراموش شود، از دست رفته محسوب میشود و حال نیز با پلک برهم زدنی میگذرد و آنچه آرزوهای ما را به یقین پیوند میزند آینده است. آینده خواه ناخواه فرا خواهد رسید و با کمی دقت میتوانیم شکوفههای آنرا در همین لحظه مشاهده کنیم، بنابراین باید در ترسیم و شکل دادن به آن تلاش کنیم - خزایی، محمودزاده،. - 1392.
همانطور که مظفری در تحقیق خود به این نکته اشاره نموده است، آیندهنگری، تلاشی نظاممند است که میکوشد کم و کیف تغییرات کنونی و تأثیر آنها در بوجود آوردن واقعیت-های آینده را ترسیم نماید و بر آن است تا منبع، الگوها و علل تغییر و ثبات را برای تقویت پیشبینی و ترسیم آیندههای جایگزین مورد تحلیل قرار دهد، بنابراین با طراحی، هنر و همت شکل دادن به آینده، میتوان به فرایندها و تحولات اجتماعی و نوسازی جامعه کمک نمود - مظفری،. - 1388 تغییر دائمی، قانون ثابت حاکم بر جهان است و در شرایط تغییر، بقای موجود و ارگانیسم طبیعی و اعتباری وابسته به سازگاری و انطباق با شرایط تحولی و زیستبوم و محیط پیرامونی است - مهدی،. - 1392
بیتردید هر جامعه و کشوری که بخواهد در جهان امروز که با تغییرات گسترده، افزایش پیچیدگی و رقابتهای شدید همراه است، در تمام صحنههای پیشرو اعم از اقتصادی و اجتماعی حضوری جدی و قدرتمند داشته باشد، باید به موضوع نوآوری و کارآفرینی و مدیریت آنها نگاهی علمی و راهبردی داشته باشد و با بکارگیری ابزارهای لازم در تحقق چشماندازها و برنامههای کوتاه مدت و بلندمدت خود بکوشد.
در این راستا پرداختن به موضوع کارآفرینی امری حیاتی میباشد - حاجیحسینی، کهن-هوشنژاد،. - 1391 تکیه نظام آموزشی کشور بر تربیت عالم، متخصص، طراح، مدیر، مهندس و هنرمند و مانند آن یا افرادی با کارآمدی حرفهای خاص مانند تکنسین است، که هر کدام در جای خود مهم و ضروری و مورد حمایت میباشد، لیکن جای فرایندهای آموزشی که منجر به کارآفرینی یا پرورش کارآفرینان نوآور باشد کاملاً خالی است - کلانتری، ربانی و هزارجریبی، - 1383،
بنابراین جامعه و حتی نظام آموزشی، که علوم انسانی حوزه گستردهای از آن محسوب میشود میتواند در مسیر برخورد با تغییرات پیشرو و برای هماهنگ و همگام شدن با تحولات، نیروی انسانی و رشتهی علمی خود را به دانش و مهارت کارآفرینی مجهز نماید تا بتواند در آیندهای نزدیک از محصولات و اثرات آن به نحو احسنت برخوردار شود. در این تحقیق که بصورت مطالعه کتابخانهای بوده است، نتایج حاکی از این است که، در علوم انسانی باید روشهای کارآفرینی و کارآفرینانه کردن محیطهای آموزشی و خود رشته وجود داشته باشد، تا زندگی در بین این تحولات آسانتر گردد و در نهایت فارغالتحصیلان این رشته بتوانند با استفاده از آموختههای خود در آینده کسب و کاری را ایجاد نمایند و به بهبود کیفیت زندگیشان بینجامد.
آیندهپژوهی در جامعه امروزی
تغییرات در جهان امروز ناشی از تغییرات علم و فناوری است، این تغییرات در تمامی محورهای زندگی ما اثر مستقیم و یا غیر مستقیم دارد. پایان جنگ سرد، تغییر در مرزهای سیاسی و اقتصادی، دستیابی به وسایل ارتباطی و اطلاعاتی جدید، تأثیر روز افزون علم و فن شناسی در شکلگیری آینده، پدید آمدن مسائل عظیم چند بعدی با وجود گوناگونی علمی، اقتصادی، فن- شناختی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی که تشریک مساعی کشورهای متعدد را میطلبد، نقش محوری دانش و پژوهش برخی از مهمترین مشخصههای نگاه به آینده است.
موارد یاد شده و صدها عامل دیگر توجه افراد را به آینده شناسی معطوف مینماید - اکرمی، . - 1387 امروزه آیندهپژوهی به عنوان علمی ارزش بنیان، شناخته شده است و جوامع بشری برای مدیریت آیندههای پرتلاطم پیش روی خود، ناگزیر حرکت به سمت ترویج و توسعه این رشته را ضروری میدانند. اگر چه در عصر حاضر، آینده-پژوهی تنها به شمار اندکی از نویسندگان و استادان این حوزه محدود نمیشود، بلکه دنیای کسب و کار، دولتمردان و فرهیختگان همگی در حال بیداری و درک این واقعیت هستند که برای اینکه آینده موفقی داشته باشیم، باید بر روی آن تمرکز و آن را برنامهریزی نماییم، به عبارت دیگر در عصر عدم قطعیتها، این مفهوم شکل جدیتری به خود میگیرد که »هر چه آینده پیشبینیناپذیرتر، آیندهپژوهی ضروریتر« خواهد بود - عنایتاله، بیتا - . آنچه که آیندهپژوهی را از پیشبینی صرف آینده فراتر میبرد، همین است که کشف آینده را در خدمت آفرینش عاملانه و فاعلانه آینده قرار میدهد.
- عالیزاده، - 1388، با گذشت زمان، آگاهی انسان نسبت به گذشته بیشتر میشود در حالیکه نیازمند آگاهی نسبت به آینده است. آینده پژوهی به منزله یک حوزه میانرشتهای، امکان شناسایی رویدادها و روندهای مؤثر در شکلگیری تحولات آینده و دستیابی به تصویری روشن از آینده را فراهم میکند. با توجه به نبود امکان پیشبینی و تعریف آینده در قالبی معین، موفقیت سازمانها در گروی درک سریع متغییرهای محیطی و پیشبینی فرصتها و تهدیدها و کسب آمادگیهای لازم برای مواجهه با آنها است - صالحی-کردآبادی،. - 1391 در برنامه پنجم توسعه کشور، بحث برنامهریزی منابع انسانی برای تحقق اهداف سند چشم انداز ملی در این برنامه مطرح میشود.
بنابراین میتوان گفت برنامه پنجم مربوط به آینده است و نیاز به آینده پژوهی دارد. آینده اساساً قرین عدم قطعیت است. با وجود این، آثار و رگههایی از اطلاعات و واقعیتها که ریشه در گذشته و حال دارند، میتوانند رهنمون ما برای آینده باشند. اهمیت آیندهپژوهی در آن است که سعی میکند با پیشبینی عوامل مؤثر در تغییرات آینده، هم مهار تغییرات را در دست گیرد و هم جامعه را برای این تغییرات آماده نماید، امروزه با توجه به تغییرات سریع محیطی و عدم اطمینان حاصل از آن، ضرورت برنامهریزی جامع و همهجانبه برای مقابله با تغییرات احتمالی آتی، بیش از پیش آشکار می-گردد و این مقوله، بررسی فراوانی را میطلبد تا کشور بتواند با در نظر گرفتن شرایط محیطی از امکانات استفاده بهینه یه عمل آورده و در جهت توسعه گام بردارد.
- عابدیجعفری، سلمانی، رادمند،. - 1389 عصر جدید، حاصل پندارههای جدید، مأموریت-های نو، و روشهای تازه است؛ عصر انفجار اطلاعات، اطلاعرسانی سریع و جامع؛ دوره رقابت در حوزههای آیندهنگری و آینده-پژوهی. آیندهپژوهی منعکس میکند که چگونه از دل تغییرات - یا تغییر نکردن - »امروز«، واقعیت »فردا« تولد مییابد. در این مفهوم اصول و روشهای مطالعه و سپس تصمیمگیری، طرحریزی و اقدام در خصوص علوم و فناوری مرتبط با آینده است - مظفری،. - 1388
