بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی علل بی علاقگی دانش آموزان به درس تاریخ است. نمونه مورد بررسی شامل کلاس چهارم مدرسه شهیدان برایجان در سال 95-96 است. داده ها با استفاده از شواهد 1 و 2 جمع آوری شد. ابزار اندازه گیری شامل پرسشنامه و مصاحبه است. نتایج یافته ها پس از اجرای روش های نوین تدریس نشان داد که مهم ترین علت بی علاقگی دانش آموزان به درس تاریخ، معلم محور بودن و عدم استفاده از روش تدریس های نوین می باشد. این اقدام پژوهی، فراهم کردن زمینه ای برای افزایش علاقه و گرایش دانش آموزان به درس تاریخ می باشد. در پی یافتن علت بی علاقگی دانش آموزان، سعی بر آن شده است که دانش آموز محور شدن کلاس بر پایه به کارگیری هنر در کلاس باشد. نتایج نشان می دهد که تلفیق درس تاریخ با هنر بسیار تأثیرگذار است. همچنین استفاده از روش تدریس ترکیبی و وسایل کمک آموزشی و درگیر شدن دانش آموزان در کلاس تاریخ به خوبی نتیجه مطلوبی در راستای افزایش هیجان دانش آموزان در کلاس تاریخ داشت.
کلمات کلیدی: تاریخ، بی علاقگی دانش آموزان، تلفیق تاریخ و هنر
مقدمه
تمرکزی که به تازگی بر پرورش مهارتهای تفکر و هوش چندگانه، زیبایی شناسی، یادگیری در شرایط زندگی واقعی، رویکرد تلفیقی به برنامه های درسی، جنبه های شناختی، رویکرد حل مسئله...، صورت گرفته است، در تحول برنامه درسی هنر و یادگیری معنادار در کلاس درس هنر اثرگذار بوده است .یادگیری معنا دار برای دانش آموزان، در درجه نخست براساس طراحی برنامههای درسی است که با بهره گیری از آنها متولیان نظام آموزشی می توانند ظرفیتها، قابلیتها و کیفیتهایی ویژه را در دانش آموزان تحقق بخشند .انطباق آموزشهای پیش دبستانی در چارچوب ساختار تلفیقی - کاربرد هنر در آموزش - و همچنین امکان آموزش هنر در دوره ابتدایی براساس رویکرد تولید هنری و در تلفیق با مفاهیم دروس دیگر به ویژه درس تاریخ در این پژوهش می تواند آغازی مناسب برای توجه بیشتر به یادگیری معنا دار و تمرکز پیش گفته باشد.
از طرفی هرچه نوگرایی در جهان امروز ابعاد گسترده تر می یابد، توجه جوامع به » تاریخ « بیشتر می شود، چون دانش و بینش تاریخ هر جامعه نقش مهمی در فرهنگ آن جامعه دارد. تاریخ در بردارندهی سنت ها و میراث فکری و فرهنگی است. با درک همین واقعیت است که جوامع پیشرفته درس تاریخ و عرضه آن به جامعه بخصوص در سنین پایین تاکید بسیار دارند - خیر اندیش، . - 1384در کشور ما پیش از دوره ی معاصر، تاریخ مورد استفاده بوده و رواج داشته است. البته عموم مردم با حضور در نقالیهاوداستانگوییها، روضهخوانیها و تعزیهها با تاریخ آشنا میشدند در این دوران تنها کسانی کتاب های تاریخ را مطالعه میکردند و از آن بهره می بردند که یا تمکن مالی داشتند یا باسواد بودند - خیر اندیش، . - 1384
دوارن معاصر به دلیل توسعه ارتباطات و افزایش اطلاعات و همچنین گسترش سایر علوم در کشور ما نیاز به آموزش علم تاریخ ضرورت ویژه ای پیدا کرد. نظام آموزش رسمی شکل گرفت تا در شکل گیری هویت ملی نقش خود را ایفا نماید. به همین منظور درس تاریخ در برنامه درسی مدارس افزوده شده و دانش آموزان با کتاب تاریخ ، معلم تاریخ و امتحان تاریخ سر و کار پیدا کردند. در کنار این امکانات ، وسایل سمعی و بصیری تاریخی زیادی اعم از عکس ها ، نقشه ها و ایجاد موزه ها بوجود آمدند تا عموم مردم بخصوص کودکان و نوجوانان را به تاریخ کشور و فرهنگ اسلامی خویش علاقمند سازند - خیر اندیش، . - 1384اما امروزه وقتی با دقت به رفتار و عملکرد دانش آموزان توجه می کنیم متوجه می شویم دانش آموزان با شور و شوق وارد کلاس درس تاریخ نمی شوند.
تلاش دارند به بهانه های مختلف از کلاس فرار کنند و سعی ندارند از حوادث گذشته مطالبی فراگیرند و در کلاس به درس توجهی نمی کنند. تکالیف درسی را به خوبی انجام نمی دهند. نمرات امتحان بیشتر دانش آموزان در سطح پایینی است و تعداد تجدید ها در این درس چه در نوبت اول و چه در نوبت دوم بیشتر از درس های دیگر به جز علوم و ریاضی و زبان است. بیشتر این دانش آموزان در شهریورماه قبول می شوند. یا اگر هم در خرداد ماه قبول شوند با نمرات سطح پایین قبول می شوند. این بی علاقگی به درس تاریخ مرا واداشت تا دست به تحقیق در این زمینه بزنم تا علل آن را بیابم و به نحوی این مشکل را حل کنم - سیف، . - 1382بنابراین مسأله اساسی در پژوهش حاضر بررسی عوامل موثر در کم علاقگی دانش آموزان کلاس چهارم به درس تاریخ می باشد، تا با استفاده از زوش های نوین، بالاخص تلفیق هنر با درس تاریخ درصدد رفع مشکل کم علاقگی دانش آموزان به درس تاریخ بر آییم.
گام دوم: توصیف وضعیت موجود و بیان مسئله
اینجانب فاطمه السادات جوانمرد، در اولین سال خدمت در پایه چهارم دبستان شهیدان برایجان، حضور دارم. مسئله اصلی که این مدت با آن روبرو بودم این بوده است که دانش آموزان علاقه زیادی به درس تاریخ نداشتند واین مسئله در ذهن نگارنده وجود داشت کهاولاً با چه روش هایی می توان علاقه دانش آموزان را نسبت به درس تاریخ افزایش داد؟ وثانیاً چگونه می-توان میزان مشارکت دانش آموزان را در فرایند تدریس افزایش داد؟ برای این پژوهش کلاس چهارم دبستان شهیدان برایجان خفر، انتخاب شد. تعداد دانش آموزان در کلاس چهارم 18 نفر می باشد.دبستان ابتدایی شهیدان برایجان، در سال 1373 تأسیس شده است و به صورت دولتی اداره می شود.
شرایط فیزیکی مدرسه، علی رغم قرار داشتن در منطقهکمتر توسعه یافته و روستایی، نسبتاً خوب و ایده آل است. تفاوت هایی که از لحاظ فیزیکی در این مدرسه مشهود است شامل ساختمان نوساز و وجود فضای آموزشی کافی برای هر کلاس و کتابخانه و نمازخانه و آزمایشگاه مجهز و کارگاه کامپیوتر است. وجود ویدئو پروژکتور مجزا برای هر کلاس از دیگر امکانات منحصر به فرد این مدرسه است. این دبستان دارای 7کلاس هست که موقعیت قرار گیری همه کلاس ها مفید است؛ فضای کلاس ها و سیستم گرمایشی و سرمایشی کلاس ها مناسب می باشد.از لحاظ آموزشی، نقش اساسی را معلمان خوب ایفا می کنند.
استفاده از تمام توان و وجدان برای تدریس و استفاده از وسایل کمک آموزشی در حد توان از ویژگی های بارز معلمان این مدرسه می باشد. البته وضعیت و موقعیت اجتماعی و اقتصادی دانش آموزان بر این امر بی تأثیر نیست.کلاس چهارم، 18 دانش آموز دختر و پسر دارد. در این کلاس 7 نیمکت قرار داده شده است. تعداد نیمکت ها نسبت به دانش آموزان مناسب است. میز معلم سمت چپ کلاس و نزدیک اولین نیمکت دانش آموزان قرار گرفته است. فاصله اولین نیمکت تا تخته کلاس مناسب است. دیوار سمت راست کلاس با پوشش مخصوصی پوشانده شده بود که دانش آموزان کار هایشان را روی این پوشش چسبانده بودند تا دیوار کلاس بر اثر چسباندن و کندن کار عملی دانش آموزان آسیب نبیند، همین امر حوزه عملکرد معلم جهت انجام فعالیت های هنری بیشتر و تشویق دانش آموزان از طریق به نمایش گذاشتن آن ها افزایش می دهد.
دانش آموزان کلاس چهارم، از نظر سطح هوشی و سطح نمراتشان در وضعیت متوسطی قرار دارند. از طرفی سال گذشته در درس تاریخ، تنها از روش سخنرانی برای تدریس و از روش حفظ کردن طوطی وار برای آمادگی برای ارزشیابی استفاده می شده است. همین مسأله مزید بر علت شد تا این کلاس را که دارای مشکلات حاشیه ای کمتری هستند برای پژوهش انتخاب کنم. برای اشراف به مشکل با معلم سال گذشته و دانش آموزان مصاحبه کردم:
سوالات مصاحبه با دانش آموزان:
-1 تا چه حد از کلاس تاریخ لذت می بری؟
-2 سر کلاس ریاضی زودتر خسته می شوی یا تاریخ؟ چرا؟
-3 معلم سال گذشته تان با چه روشی تاریخ را به شما درس می داد؟ تاریخ را بهتر درس می داد یا ریاضی؟
سوالات مصاحبه با معلم سال گذشته
-1 فن تدریستان را هنگام تدریس درس ریاضی بیشتر به کار می گیرید یا درس تاریخ؟
-2 آیا دانش آموزان به اندازه کافی سر کلاس تاریخ فعالیت می کنند؟
-3 آیا کتاب تاریخ به گونه ای طراحی و تدوین شده است که دانش آموزان را در فرایند تدریس و کلاس مشارکت دهد؟
بیان مسئله
در طول چهار ترمی که در زمان تحصیل به عنوان کارورز در مدرسه حضور داشتم و همچنین سال جاری به وضوح
