بخشی از مقاله
چکیده:
پسته به عنوان یکی از مهمترین محصولات کشاورزی ایران به شمار می رود که دارای ارزش اقتصادی بالایی بوده و بعد از نفت دومین منبع درآمدهای ارزی را تشکیل می دهد. یکی از فاکتورهای اکولوژیکی مهم که بر رشد درخت پسته و میوه آن اثر میگذارد مربوط به قارچ آسپرژیلوس است که این قارچ تولید کننده آفلاتوکسین می باشد. در واقع آفلاتوکسین جزء متابولیت های ثانویه است که توسط قارچ آسپرژیلوس تولید می شود. این ماده باعث کاهش کیفیت پسته و قدرت رقابت آن در بازارهای جهانی می شود که این امر لزوم رعایت استانداردهای مربوط به آفلاتوکسین را نشان میدهد. امروزه از روشهای مختلفی برای کاهش و یا حذف آفلاتوکسین استفاده می شود که باعث افزایش کیفیت و قدرت رقابت در بازارهای جهانی این محصول شده است.
مقدمه:
پسته در بین مغزها از ارزش غذایی بالایی برخوردار بوده و از دارای طعم و مزه منحصر به فردی است. کلمه پسته از زبان فارسی به زبان انگلیسی برگردانده شده و ریشه کلمه پسته در زبانهای دیگر از زبان ایرانی نشات گرفته است. پسته از تیره سماق بوده این گیاه جزء مغزهای درختی است و از دسته گیاهان دولپّه ای و خزان پذیر است که در مناطق گرمسیری رشد کرده و تکثیر آن از طریق گرده افشانی و انتقال بذر به وسیله باد است. گلهای نر وسط کاسبرگ ها قرار میگیرند و حاوی 5 تا 6 عدد پرچم و گلهای ماده نیز وسط کاسبرگ ها قرار میگیرند و حاوی کلاله پهن و سبز رنگ و خامه کوتاه می باشند.
گلهای نر و ماده پسته که بر روی پایه های جداگانه تشکیل می شوند در اوایل بهار قبل از برگها طاهر می شوند. این گیاه به صورت خود رو و طبیعی در ایران و همچنین آسیای میانه می روید. - بشیری, پرویز - et al. 2013 پسته از درختان میوه مناطق معتدل گرم بوده و سرمای بر اساس آمار منتشر شده از طرف سازمان جهانی خوار و بار در سال 2008 تولید جهانی پسته در حدود پانصد و پنجاه هزار تن بوده و در این میان کشور ایران با تولید بیش از 199 هزار تن دارای مقام اول در زمینه تولید این محصول می باشد - . - Cheraghali and Yazdanpanah 2010
از بین گونه های پسته تولید شده توسط ایران رقم پسته اوحدی بیش از 60 الی 70 درصد از پسته تولیدی در باغهای رفسنجان را تشکیل می دهد. - بشیری, پرویز و همکاران - 2013 سطح زیر کشت پسته در ایران بیش از 440 هزار هکتار است که بالغ بر 60 درصد صادرات جهانی این محصول را به خود اختصاص داده است. معضل اصلی تولید و صادرات پسته در ایران مربوط به قارچ آسپرژیلوس و آفلاتوکسین است. به طوریکه باعث برگشت حدود 37 درصد از پسته صادراتی شده است. - مقدم, افشاری و همکاران، - 2011
یکی از عوامل موثر در ارزشگذاری غلات و خشکبار مربوط به استاندار آفلاتوکسین نوع B1 است به عبارتی یکی از شاخصه های مهم در صادرات پسته حد مجاز و استاندارد زهرا به آفلاتوکسین می باشد. - آبادی - 2011 آفلاتوکسین در سال 1960 در قارچ A, flavus شناسایی شد. این قارچ یکی از مهمترین عوامل زیان به محصولات کشاورزی است. در واقع یکی از مشکلات مهم بهداشت جهانی مسئله آلودگی محصولات کشاورزی به آفلاتوکسین است. - بشیری, پرویز و همکاران، - 2013
آفلاتوکسین ها به عنوان گروه بزرگی از مایکوتوکسین ها محسوب می شوند که متابولیتهای ثانویه قارچی بوده و توسط گونه های آسپرژیلوس شامل A. Flavus و A. nomius, A. parasiticus تولید می شود. تا کنون بیش از 18 گونه آفلاتوکسین شناسایی شده است که مهمترین آنها شامل آفلاتوکسین های B1,B2 ,G1,G2 است و از میان آنها آفلاتوکسین B1 دارای بیشترین سمیت در انسان و حیوان است؛ Danesh& Mojtahedi et al. 1979 - ؛ صارمی و همکاران - 2009 تحقیقات نشان داده آلودگی پسته از باغ شروع شده و پسته های زود خندان در باغ حاوی آفلاتوکسین هستند. در استان کرمان از سه روش اصلی برای فرآوری پسته استفاده می شود که شامل:
- 1 روش سنتی: در این روش شستشو در یک محفظه حوض مانند انجام می شود و آب آن مرتب تعویض می گردد و فاقد سیستم نمک گیر است.
- 2 روش نیمه مکانیزه ای که درآن از آب جاری برای شستشو استفاده شده و از دستگاه نمک گیر برای خشک کردن اولیه پسته استفاده می شود.
- 3روش نیمه مکانیزه ای که در آن از دوش آب برای شستشو استفاده شده و همچنین برای خشک کردن اولیه پسته از دستگاه نمک گیر استفاده می شود. که در بین این روشها میزان آلودگی به آفلاتوکسین در پسته هایی که به روش سنتی فرآوری شده اند بیشتر است. و استفاده از سیستم دوش آب به عنوان یک سیستم ترکیبی از روش دوم و سوم دارای بهترین کارایی در بین روشهای فوق است. - مرادی و همکاران - در مطالعات انجام شده توسط عبداللهی عزت آبادی و همکاران وضعیت صادرات پسته و میزان پسته برگشتی در سال به علت عدم رعایت استانداردهای آفلاتوکسین مورد بررسی قرار گرفت .
