بخشی از مقاله
چکیده
در این تحقیق از سه نوع بنتونیت سدیم در جهت کاهش آثار آفلاتوکسین در جوجههاي گوشتی استفاده گردید. این تحقیق در قالب طرحکاملاً تصادفی با هشت تیمار آزمایشی و چهار تکرار و با درنظر گرفتن هشت قطعه در هر واحد آزمایشیجمعاً 256 قطعه جوجهي گوشتی نر سویهي راس 308 به مدت 35 روز انجام پذیرفت. تیمارهاي آزمایش عبارت بودند از جیره شاهد، جیره حاوي 2ppm آفلاتوکسین B1، جیره حاوي 2ppm آفلاتوکسین B1 و 0/25 درصد بنتونیت سدیم میلباند، جیره حاوي 2ppm آفلاتوکسین B1 و 0/5 درصد بنتونیت سدیم میلباند، جیره حاوي 2ppm آفلاتوکسین B1 و 0/25 درصد بنتونیت سدیم مگاباند، جیره حاوي 2ppm آفلاتوکسین B1 و 0/5 درصد بنتونیت سدیم مگاباند، جیره حاوي 2ppm آفلاتوکسین B1 و 0/25 درصد بنتونیت سدیم مایکوباند، جیره حاوي 2ppm آفلاتوکسین B1 و 0/5 درصد بنتونیت سدیم مایکوباند .
جیره ها بر اساس احتیاجات توصیه شده توسط شرکت راس و با استفاده از نرم افزار UFFDA تنظیم شدند. در 35 روزگی از هر پن دو قطعه جوجه انتخاب و از ورید وداج خونگیري شد. فراسنجههاي خونی نظیر مقدار پروتئین تام و آلبومین سرم، لیپیدهاي خونی شامل کلسترول، تريگلیسرید، HDL و LDL سرم و همچنین غلظت آنزیمهاي کبدي آسپارتات آمینوترانسفراز - AST - ، آلانین آمینوترانسفراز - ALT - و لاکتات دهیدروژناز - LDH - اندازهگیري شد و آنالیز آن توسط نرم افزار آماري SAS و با رویه GLM انجام گرفت.
مقایسه میانگین توسط روش توکی کرامر انجام شد. نتایج نشان داد کمترین مقدار آلبومین خون مربوط به تیمار شاهد آلوده است که اختلاف معنیداري با تیمار شاهد سالم ندارد اما افزودن 0/25 درصد بنتونیت میلباند، 0/5 درصد بنتونیت مگاباند و هر دو سطح 0/5 - و - 0/25 بنتونیت مایکوباند سبب افزایش آلبومین سرم خون نسبت به تیمار شاهد آلوده شد. همچنین کمترین مقدار پروتئین تام مربوط به تیمار شاهد آلوده میباشد که اختلاف معنیداري با تیمار شاهد سالم ندارد. در مقایسه با تیمار شاهد آلوده بیشترین مقدار پروتئین تام مربوط به سطح 0/25 و 0/5 درصد بنتونیت سدیم مایکوباند میباشد که این اختلاف معنیدار شد.
نتایج مربوط به غلظت لیپیدهاي خونی نشان داد اختلاف معنیداري بین تیمارها در سطح کلسترول، تريگلیسرید و HDL خون جوجههاي گوشتی در 35 روزگی وجود ندارد. سطح LDL خون در تیمار شاهد آلوده نسبت به شاهد سالم افزایش یافت اما اختلاف معنیدار نشد؛ تیمارهاي حاوي 0/25 درصد میلباند و 0/25 درصد مگاباند کمترین مقدار LDL را نسبت به سایر تیمارها نشان دادند.
اندازهگیري غلظت سرمی آنزیمهاي ALT، AST و LDH نشان داد اختلاف بین تیمارهاي آزمایشی در غلظت آنزیم-هاي AST و LDH در 35 روزگی معنیدار نیست. اما غلظت ALT در تیمار شاهد آلوده در مقایسه با شاهد سالم افزایش معنی-داري نشان داد. سطوح 0/25 و 0/5 درصد میلباند، 0/25 درصد بنتونیت مگاباند و مایکوباند موجب کاهش غلظت ALT گردید. به-طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد بنتونیت سدیم باعث بهبود فراسنجههاي خونی میگردد و دو نوع بنتونیت بومی مگاباند و مایکوباند در برخی شاخصها، از جاذب میلباند عملکرد بهتري داشت.
مقدمه
براساس برخی تخمینها، بیش از 25 درصد کل غلات تولیدي سالیانه در جهان در معرض آلودگی به سموم قارچی قرار دارند . - 5 - این مواد بسیار سمی، ترکیباتی هستند که بهطور طبیعی از رشد قارچها و یا کپکها حاصل میشوند. فرآوردههاي دامی به خصوص گوشت و کبد ماکیان نقش بسزایی درتغذیه مردم سراسر دنیا دارند و در عین حال این فرآورده هاي مصرفی انسان، به دلایل متفاوت تحت تأثیر عواملی قرار میگیرند که آنها را جهت مصارف تغذیهاي نامناسب میگردانند .
مایکوتوکسینها متابولیتهاي ثانویه قارچها هستند که ممکن است داراي اثرات سمی، سرطانزایی، جهشزایی و ناقص الخلقه زایی باشند. مسمومیت با سموم قارچی، بیماري ناشی از مصرف مواد غذایی حاوي سموم قارچی میباشد. از میان صدها نوع سموم قارچی شناخته شده، تعداد کمی از آنها در صنعت مرغداري مطرح هستند که در دنیا بیشترین تلفات از آفلاتوکسینها و بعد از آن از اکراتوکسینها ناشی میشود. آفلاتوکسینها حتی در غلظتهاي پایین براي طیور مضر بوده و تاثیر خود را در بدن طیور از طریق تغییر در غلظت طبیعی فراسنجههاي خونی اعمال می کنند بهطوریکه مصرف 1 و 2 میلی گرم آفلاتوکسین - AFB1 - B1 در کیلوگرم خوراك در جوجههاي گوشتی به مدت 21 روز موجب کاهش گلوکز، آلبومین، پروتئین، کلسیم و فسفر سرم خون شده و میانگین مصرف خوراك و افزایش وزن روزانه در اثر AFB1 کاهش و با افزایش مقدار AFB1، تلفات افزایش یافت .
در سالهاي اخیر از مواد جذب کننده خنثی به صورت تغذیه اي، در رژیم غذایی، جهت جدا کردن مایکوتوکسینها و کاهش جذب آنها از مجاري گوارشی استفاده کردهاند، که باعث کاهش اثرات سمی در چهارپایان و خارج کردن این متابولیتهاي قارچی، از داخل تولیدات حیوانات شده اند. بسیاري از یافتهها و کشفیات invitro و invivo بیانگر توانایی هیدراتهاي سدیم کلسیم آلومینوسیلیکات در جذب مایکوتوکسینها است. از جمله این جاذبها، بنتونیت به دلیل ویژگی جذبی بالا مورد بررسی زیادي قرار گرفته و مشخص شده که این رس توانایی جذب آفلاتوکسین در مطالعات آزمایشگاهی و کاهش اثرات سوء گروه آفلاتوکسین را در مطالعات مزرعهاي دارد . - 1 - در مطالعهاي مشاهده شد که وقتی بنتونیت سدیم به میزان 0/5 درصد به خوراك حاوي 1/25 میلی گرم AFB1 اضافه شد، سبب بازیابی غلظت پروتئین پلاسما در سطح طبیعی خود شد .
به جرات میتوان گفت، ایران به لحاظ معادن مختلف از جمله بنتونیت، بسیار غنی میباشد اما متاسفانه به دلیل عدم شناخت و آگاهی کافی از ترکیبات و ویژگیهاي آنها، استفاده موثري از آنها نمیشود، این در حالی است که سالیانه حجم عظیمی از همین بنتونیتهاي طبیعی و با فراوري خاص - به عنوان توکسین بایندر، مکمل دامی و دیگر کاربردها - با برندهاي مختلف تجاري، به کشور وارد میشود . - 1 - هدف از انجام این مطالعه بررسی اثر دو نوع بنتونیت فرآوري شده بومی - مگاباند و مایکوباند - در مقایسه با جاذب تجاري میلباند، بر فراسنجههاي خونی جوجههاي گوشتی تغذیه شده با آفلاتوکسین B1 بود.
مواد و روشها
جهت انجام این تحقیق در آغاز کار، در آزمایشگاه تغذیه دام دانشکده کشاورزي دانشگاه بیرجند، قارچ آسپرژیلوس پارازیتیکوس سویه NRRL 2999 در محیط کشت 1 PDA - Merck, Germany - تکثیر شده و سپس به وسیله تخمیر بر روي برنج، سم آفلاتوکسین B1 تولید شد. اندازه گیري میزان سم تولید شده نیز توسط روش HPLC2 با ستون C18، آشکارساز فلوئورسانس و حلال متانول، آب و استونیتریل در آزمایشگاه تغذیه دام دانشکده کشاورزي دانشگاه بیرجند انجام شد.
در این آزمایش از تعداد 256 قطعه جوجه خروس گوشتی یکروزه نژاد راس 308 که با استفاده از تفاوت رویش پرها تعیین جنسیت شده بودند، استفاده شد. جوجهها داراي میانگین وزن اولیه 44/285 گرم، و پس از وزنکشی بطور تصادفی در قفسها توزیع شدند. قفسها داراي مساحت یک متر مربع بوده ودر هر قفس 8 جوجه قرار داده شد. ترکیب شیمیایی و ساختار پایه جاذبهاي مورد استفاده در این آزمایش از نوع آلومینوسیلیکاته و از نوع بنتونیتی بودند. جاذب میلباند - Milbond - بعنوان جاذب تجاري محصول شرکت Milwhite آمریکا انتخاب و تهیه گردید. جاذبهاي بومی با نامهاي تجاري مگاباند - MegaBond - و مایکوباند - MycoBond - از شرکت دانش بنیان مگافرآور تهیه شد.
در این تحقیق از برنامه 3 مرحله اي جیره آغازین - 1 تا 10روزگی - ، رشد - 11 تا 24 روزگی - و پایانی - 25 تا 35 روزگی - استفاده شد. جیره ها بر اساس احتیاجات توصیه شده توسط شرکت راس و با استفاده از نرم افزار UFFDA تنظیم شدند. این طرح در قالب طرحکاملاً تصادفی انجام شد. جیرههاي غذایی آزمایشی که از همان روز اول در اختیار جوجهها قرار گرفت عبارت بودند از:
:T1 تیمار شاهد یا کنترل
:T2 شاهد 2 mg+ در کیلوگرم AFB1
:T3 شاهد 2 mg+ در کیلوگرم 0/25 + AFB1 درصد جاذب میلباند :T4 شاهد 2 mg+ در کیلوگرم 0/5 + AFB1 درصد جاذب میلباند :T5 شاهد 2 mg+ در کیلوگرم 0/25 + AFB1 درصد جاذب مگاباند :T6 شاهد 2 mg+ در کیلوگرم 0/5 + AFB1 درصد جاذب مگاباند :T7 شاهد 2 mg+ در کیلوگرم 0/25 + AFB1 درصد جاذب مایکوباند :T8 شاهد 2 mg+ در کیلوگرم 0/5 + AFB1 درصد جاذب مایکوباند
براي این منظور در سن 35 روزگی از هر واحد آزمایشی به طور تصادفی 2 قطعه جوجه انتخاب و از طریق ورید وداج در حین کشتار نمونهي خون اخذ شد.نمونه هاي خون سریعاً به داخل لوله هاي آزمایش داراي شماره تیمار و تکرار مربوطه منتقل شد. سپس نمونههاي خون سریعاً به آزمایشگاه منتقل شده و با دستگاه سانتریفیوژ 2500 دور به مدت 10 دقیقه سانتریفیوژ شده و سرم آنها جدا گردید
. سرم هاي جدا شده بوسیله سمپلر 1 سیسی در داخل میکروتیوپهاي مخصوص ریخته شده و درب آنها بسته و در فریزر آزمایشگاه تغذیه دام دانشکده کشاورزي دانشگاه بیرجند - با دماي -23 درجه سانتیگراد - قرار داده شد و پس از جداسازي سرم خون جهت اندازهگیري آلبومین، پروتئین کل، کلسترول، کراتینین، HDL، LDL، تريگلیسرید و فعالیت آنزیمهاي AST، LDH و ALT مورد استفاده قرار گرفتند. براي اندازه گیري پارامترهاي فوق از کیتهاي ساخت شرکت پارس آزمون و دستگاه اتوآنالایزر جسان ایتالیا مدل - chem. Gesan_ Made in Italy - 200 بر طبق توصیهي کارخانهي سازندهي دستگاه استفاده به عمل آمد.
نتایج و بحث
غلظت سرمی پروتئینها و کراتینین
تاثیر تیمارهاي مختلف آزمایشی بر غلظت سرمی آلبومین، پروتئین تام و کراتینین در جدول 1 آورده شده است. کمترین مقدار آلبومین خون مربوط به تیمار شاهد آلوده است که اختلاف معنیداري با تیمار شاهد سالم ندارد اما افزودن 0/25 درصد بنتونیت میلباند، 0/5 درصد بنتونیت مگاباند و هر دو سطح 0/5 - و - 0/25 بنتونیت سدیم مایکوباند سبب افزایش آلبومین سرم خون نسبت به تیمار شاهد آلوده شد که این اختلاف از نظر آماري معنیدار بود . - p≤0/05 - همچنین کمترین مقدار پروتئین تام مربوط به تیمار شاهد آلوده میباشد که اختلاف معنیدار آماري با تیمار شاهد سالم ندارد. در مقایسه با تیمار شاهد آلوده بیشترین مقدار پروتئین تام مربوط به سطح 0/25 و 0/5 درصد بنتونیت سدیم مایکوباند میباشد که این اختلاف از لحاظ آماري معنیدار شد.
