بخشی از مقاله
چکیده
آموزش و پرورش مناسب می‌تواند نقش ویژه‌ای در ترقی افراد و به‌تبع آن جامعه داشته باشد زیرا فرد‌به‌واسطه آموزش مناسب، به دانش‌ها، مهارت‌ها و نگرش‌هایی مجهز می‌شود که از طریق آن‌ها می‌تواند به موقعیت‌های زندگی پاسخ مناسب دهد و به‌این‌ترتیب، زندگی بهتری داشته باشد. این موضوع در مورد آموزش دانشجویان دانشگاه فرهنگیان به جهت اینکه آنان معلمان آینده هستند از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخورداری است.
برای تعریف کیفیت آموزشی، آن را می‌توان میزان رضایت مخاطبان دانست؛ بنابراین به‌منظور ساخت پرسشنامه‌ای که کیفیت آموزشی در این دانشگاه را بسنجد، بر اساس الگوهای موجود ارزیابی کیفیت و نیازهای خاص این دانشگاه، اقدام به طراحی سؤاالت پرسشنامه شد؛ در ادامه اعتبار و پایایی سؤاالت اولیه طی مراحل مختلف بررسی شد. به این منظور از تعداد 44نفر از دانشجویان این دانشگاه که به روش نمونه‌گیری آسان انتخاب‌شده بودند، استفاده شد. درنهایت تعیین شد که این ابزار از روایی صوری و سازه مناسبی برخوردار‌است، همچنین میزان پایایی این پرسشنامه به روش تعیین ضریب آلفا کرونباخ برابر با 0.981 محاسبه شد که نشان‌دهنده برخورداری پرسشنامه از سطح پایایی بسیار مناسبی است. درمجموع می‌توان اظهار داشت که این پرسشنامه یک ابزار اندازه‌گیری مطلوب و مناسب می‌باشد که در اختیار پژوهشگران قرارگرفته است.
مقدمه
آموزش‌وپرورش مناسب می‌تواند نقش ویژه‌ای در ترقی افراد و به‌تبع آن جامعه داشته باشد زیرا فرد‌به‌واسطه آموزش مناسب، به دانش‌ها، مهارت‌ها و نگرش‌هایی مجهز می‌شود که از طریق آن‌ها می‌تواند به موقعیت‌های زندگی پاسخ مناسب دهد و به‌این‌ترتیب، زندگی بهتری داشته باشد. اگر از آموزش مدرسه‌ای، ضمن اهمیت واالی آن، صرف‌نظر کنیم، به آموزش‌های عالی که یکی از مهترین مراحل آموزشی است، می‌رسیم.
در بررسی آموزش‌های عالی معلوم می‌گردد که بخشی از اهداف این آموزش، آماده ساختن دانشجویان برای موقعیت‌های شغلی آنان در آینده است. به این ص ورت روشن می‌شود که «آموزش عالی، موتور محرکه اقتصاد و توسعه اجتماعی در هر کشوری استMehta S, & Kalra M.2006 - » به نقل از؛ رحیمی و آقابابایی، - 1393؛ بنابراین آمورش عالی باید از کیفیت شایسته‌ای برخوردار باشد.
به عالوه عالقه‌مندی به کیفیت در آموزش عالی و دانشگاه‌ها به‌طور چشمگیری افزایش‌یافته است Coates,2005 - به نقل از: زوار، بهرنگی، عسكریان و نادری، - 1386 به‌عبارت‌دیگر، نظام آموزش عالی زمانی نقش خود را به‌خوبی ایفا می‌کند که وضعیت آموزشی و پروشی مطلوبی را ارائه کند. - ترانه، فرشیده و نصیرپوردروئی، . - 1392 برای بررسی کیفیت آموزشی، ابتدا باید به تعریف ارائه‌شده از مفهوم کیفیت مراجعه شود. «تعریف کیفیت خدمات به فرد بستگی دارد و معانی متفاوتی برای افراد مختلف می‌یابد.
بیشتر تعاریف کیفیت خدمات، مشتری مدار هستند و در جهت رضایت مشتری، به‌عنوان عملکرد دریافت شده، مشخص می‌شود. کیفیت خدمات، مقایسه چیزی است که مشتریان احساس می‌کنند خدمات باید آنگونه باشد - انتظارات - ، با قضاوتی که از خدمات دریافتی - ادراکات - دارند. این تعریف به‌عنوانتفاوت بین انتظارات مشتری از خدمات و خدمات دریافت شده است» - زوار و همکاران، . - 1386 یا در تعریفی مشابه بیان‌شده است: «ازلحاظ مفهومی، کیفیت آموزش عالی را می‌توان با بررسی سطح رضایت ذینفعان تعیین کرد - Abidin, 2015 - .» صاحب‌نظر دیگری «کیفیت خدمات ادراک‌شده را برداشت، قضاوت یا نگرش کلی مشتری درباره مطلوبیت خدمات تعریف می‌کند»
بیانمسئله
«کیفیت خدمات به‌عنوان ضرورت اجتناب‌ناپذیر و راهبردی کلیدی در حوزه مدیریت محسوب می‌شود. مدیران و دست‌اندرکاران دانشگاهی نیز از ورود مفهوم کیفیت خدمات به حوزه دانشگاه و اندازه‌گیری آن برای شناخت بهتر کیفیت وضعیت موجود و تالش درزمینه‌ی ارتقای آن استقبال کرده‌اند.» - شاه حسینی، نارنجی ثانی، عبادی و رودباری، - 1394 آموزش عالی در تولید، اشاعه و کاربردی کردن علوم نقش ویژه‌ای دارد اما تعداد دانشجویان در حال افزایش است و ناهماهنگی در برابر این افزایش وجود دارد.
بنابراین، ارزیابی و ارتقاء مستمر کیفیت آموزش عالی ضروری است؛ - بازرگان، - 1394 از جهت دیگر آموزش فی‌نفسه، ارائه نوعی از خدمات است و هر خدمت ارائه‌شده باید از کیفیت شایسته‌ای برخوردار باشد تا تحقق اهداف بهتر صورت گیرد. از سوی دیگر روشن شد که آموزش مناسب، در تحقق پیشرفت جامعه مؤثر است. آموزش عالی به‌صورت تخصصی‌تری به جنبه‌های از آموزش می‌پردازد؛ بنابراین کیفیت آموزش ارائه‌شده به دانشجویان می‌تواند به‌صورت ویژه‌ای بر کارکردهای آنان ازنظر شغلی و حرفه‌ای، پس از شروع کار، اثر داشته باشد.
بنا بر این «بهره‌وری سازمان‌ها علی‌الخصوص سازمان‌های خدماتی متأث ر از ارائه خدمات مناسب بوده و ازاین‌رو ارزیابی کیفیت خدمات یکی از گام‌های اساسی در این زمینه به شمار می‌رود. مراکز آموزش عالی نیز همگام با سایر پیشگامان عرصه خدمات از این امر مستثنی نبوده و می‌بایست به حفظ، بهبود و ارتقای کیفیت خدمات خود بپردازند» - نیکی اسفهلان، . - 1393 به‌عالوه «یکی از دغدغه‌های برنامه ریزان و سیاست‌گذاران نظام آموزش عالی کشور اطمینان یافتن از مطلوبیت کیفیتی این 351 نوع آموزش هست. - » محمودی، نصیری و صفایی، . - 1394 از سوی دیگر یکی از مسائل مهم کاهش کیفیت آموزشی در سازمان‌ها با توجه به شاخص‌ها است.
تعداد مراکز آموزش افزایش‌یافته بدون آنکه به محدودیت منابع و اثربخشی آموزش توجه شود بنابراین توجه به کیفیت فرایندهای آموزشی ضروری ضمن رشد کمی ضروری است - سعید هداوند، . - 1388 افزایش کمیت مراکز آموزشی بدون توجه به کیفیت آموزش می‌تواند باآنکه طرفداران خود را دارا است، باعث هدر رفت منابع انسانی - عمر و . - و منابع مالی گردد؛ بدین طریق منابع کشور به‌درستی استفاده‌نشده و آسیب‌هایی را در جامعه به وجود می‌آورد؛ اما در سطح بین‌المللی نظر بر این است که «موقعیت مراکز آموزش در قبال کیفیت بسیار پیچیده است و تمامی آن‌ها زیر فشارند تا پاسخ‌های مطلوبی در قبال نیازهای سازمان ارائه کنند.
تجربه ثابت کرده است که این مراکز در صورتی می‌توانند به حداکثر بهره‌وری برسند که دائم دغدغه بهبود کیفیت خدمات آموزشی خود را داشته باشند. - Wanzare & Kenneth, 2000 - .» به نقل از - سعید هداوند، . - 1388 دانشگاه فرهنگیان یک دانشگاه مهم کشور است؛ زیرا وظیفه دارد به تربیت‌معلمان نظام آموزش‌وپرورش کشور بپردازد - خامنه‌ای، . - 1394 باید توجه داشت که این دانشگاه ضمن برخورداری از اهمیت زیاد و به‌رغم اتکا بر برخی از مبانی مراکز تربیت‌معلم سابق، ازلحاظ ساختار دانشگاهی و برنامه‌ای تازه تأسیس به‌حساب می‌آید. دانشگاه فرهنگان با توجه به مسئولیت و رسالت خود باید افراد مستعد را انتخاب نم وده سپس به برنامه‌ریزی برای تربیت و آموزش آنان به‌عنوان معلمان متخصص بپردازد و اگر این مسئولیت و وظیفه به‌خوبی انجام نشود، نیروی متخصص موردنیاز آموزش‌وپرورش کشور تأمین نخواهد شد.
به‌این‌ترتیب خود معلمان با سختی و دشواری‌هایی در کار و زندگی مواجهه می‌شوند؛ به‌عالوه پیکره سازمان آموزش‌وپرورش مدرسه‌ای کشور در وهله نخست و سپس کل نهادهای جامعه از خرد تا کالن و حتی خانواده، آسیب‌هایی را تجربه می‌کنند؛ بنابراین یکی از گام‌های مهم پس از انتخاب افراد مستعد، نه‌فقط بر اساس رتبه باالی کنکور، بلکه بر اساس خلق‌وخو و غیره، اقدام به آموزش و تربیت آنان، به‌عنوان معلمان اخالقی، حرفه‌ای و متخصص است.
اگر دانشجویان این دانشگاه از آموزش‌هایی باکیفیت و مناسب برخوردار شوند، دانشگاه می‌تواند ادعا کند در بخش آموزشی به اهداف تعیین‌شده برای آن دست پیداکرده است؛ بنابراین نیاز است تا کیفیت آموزش در دانشگاه هم‌اکنون تعیین گردد و پس‌ازآن برنامه‌های الزم برای پیشرفت بیشتر از جهت آموزشی تهیه و اجرا گردند؛ بنابراین ضرورت دارد ابزاری برای سنجش کیفیت آموزشی دانشگاه فرهنگیان با توجه به خصوصیت کلی آموزش و ویژگی‌های خاص این دانشگاه، طراحی شود تا پژوهش گران بتوانند با استفاده از آن، در جهت بررسی کیفیت آموزشی این دانشگاه استفاده کنند.
روش
پژوهش حاضر از نوع كاربردی و روش آن توصیفی- پیمایشی می‌باشد. جهت ساخت پرسشنامه ارزیابی کیفیت آموزشی دانشگاه فرهنگیان،ابتدا ب ه بررسی الگوهای ارزیابی کیفیت، خصوصا در حیطه آموزش عالی، پرداخته شد. با توجه به اهداف، برخی از مدل‌های ارزیابی کیفیت انتخاب شدند که شامل مدل‌های سروکوال1 - پاراسورامان، 1387 به نقل از شاهوردیانی، - 2010، سی پی کیو2، اس. ای. ای.کیوCoffey & - 3 - Gibbs, 2001، ارزیابی درونی کیفیت دانشگاه تهران - حجازی؛ بازرگان و اسحاقی، 1387 به نقل از شاه حسینی و همکاران - 1394، های اجوکوال - Subrahmanyam & Shekhar, 2014 - 4 وب کوال - Loiacono, Watson, & Goodhue, 2002 - 5و بنویکSangrà, - 6 - Guardia, Girona, Dondi, & Cullen, 2006 می‌باشند.
احساس شد، پرسشنامه باید خاص و جامع باشد به صورتی که عالوه بر دربرگیرن ده بودن برخی از ابعاد الگوهای فوق، ابعاد دیگری از سنجش کیفیت آموزش را نیز دارا باشد. به این منظور از میان مؤلفه‌های ارزیابی کیفیت خدمات عمومی، آموزش عالی و آموزش الکترونیک مذکور، تعدادی انتخاب گردید. سپس مقوله‌های دیگری نیز با توجه به نیازهای آموزشی خ اص دانشگاه فرهنگیان که به‌صورت میدانی تعدادی از آن‌ها شناسایی گردیده، به موارد پیشین اضافه شد. این موارد اغلب از طریق مصاحبه باز با دانشجویان و اساتید به دست آمده اند. الزم به ذکر است که اغلب مولفه ها بر اساس پژوهش های فوق الذکر به دست آمده و نیز از پژوهش های مذکور در بخش پیشینه پژوهش نیز استفاده شده است.
