بخشی از مقاله
چکیده
تولید علم و فناوری از شاخصهای اساسی توسعۀ و تمدن یک جامعه تلقی میشود به شرطی کاه باه تاوان در بخشهای مختلف جامعه به خصوص در بخش پژوهش به گونه کاربردی از آن استفاده نمود. داشتن جامعاهای مبتنی بر علم و دانایی میتواند راهگشای بسیاری از مسا ل مهم باشد. ایران نیز در ایان راساتا تاالشهاایی را انجام داده است ولی در این میان نتوانسته است به جایگاه متناسب نا لاید که بر ایان اسااس نیازمناد برناماه ریزی راهبردی و شناخت همه جانبه در این زمینۀ میباشد.
این پژوهش نیز در این راستا و بار اسااس روشای تحلیلی-توصیفی و بهره گیری از منابع موجود در این زمیناۀ و اساتفاده از مادل راهباردی SWOT باه تادوین استراتژیها و راهبردهای اساسی در زمینۀ توسعۀ علم و فناوری کاربردی در ایران اقدام نموده اسات. جامعاه آماری دربردانده 055 نفر از اساتید برجسته دانشگاههای سطح شهر اصفهان میباشد که حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران به 225 نفر تقلیل یافتند.
نتایج بیانگر آن بودند که؛ فراهم شادن زیرسااختهاای دسترسای باه شبکههای اطالعاتی در اغلب دانشگاههای ایران، سازمانها و صنایع مختلف با بهره مند شادن از امتیااز وزنای 5/05 در جایگاه نخست نقاش قوت، فقدان برنامه ریزی راهبردی-کاارکردی در بخاش علام و فنااوری ایاران باا امتیاز وزنی 5/372 در جایگاه نخست ضعف ها، توساعۀ فنااوری اطالعاات و ارتباطاات و اینترنات در تماامی دانشگاهها با امتیاز وزنی 5/556 باالترین امتیاز وزنی را داشته و در مرتبه اول فرصتهای موجود و تناسب کم نظام دانشگاهی ایران با نیازهای علمی، و نوآوری کشور با امتیاز وزنی 5/45 در جایگاه نخست تهدیادها قارار دارد.
در این زمینۀ مهم ترین راهبردهای اساسی را نیز میتوان، ارا ه یک چهارچوب اساسی در گسترش فناوری اطالعات و اینترنت در سطح دانشگاههای ایران به طور متوازن و هماهنگ، تأسیس و توساعۀ هار چاه بیشاتر مراکز رشد علمی و پارفهای علم و فناوری در سطح دانشگاههای ایران و تاالش در راساتای ایجااد جامعاهای دانش محور برای نیل به جامعهای توانمند و کوشا و متمدن و تالش برای تناسب میزان نیاز و تولید نیروهاای تحصیل کرده در صنایع، شرکتها و سازمانهای کشور و اساتفاده بهیناه از نیروهاای جاوان تحصایل کارده دانشگاههای ایران برای نیل به اهداف اساسی توسعۀ و پیشرفت و تمدن، بیان کرد.
مقدمه
امروزه همگان پذیرفتهاند که دانش یکی از مهمترین منابع برای رقابت و توسعه در اقتصاد امروز است. در واقع بقای مردم، افراد، شرکتها و سیستمهای منطقهای به طورفزایندهای وابسته به توانایی آنها در کارکردن با منابع دانشی است - Lerro and .Schiuma, 2009: 387-400 - دانش، تحقیق و خلاقیت پیش شرط اصلی برای اختراع و نواوری در مناطق شناخته شده است - . - Stefanie Hohn, 2010, 281 در واقع مدیریت دانش را فرایند خلق، انتشار و بکارگیری دانش به منظور دستیابی به اهداف سازمانی تعریف نمود - . - Akhavan, 2010: 135 بسیاری از شرکت ها، صنایع و سازمانهایی که در حال تلاش برای آغاز مدیریت دانش هستند، در خصوص تعیین بهترین رویکرد به منظور پذیرش آن از اطلاعات کافی برخوردار نمی باشند .2003: 25 -
از مهمترین ویژگی های جهان امروز، تغییرات گسترده، افزایش پیچیدگیها و رقابت هاست. سازمان های امروزی در محیطی پیچیده و در عین حال پویا فعالیت می کنند. تحولات عظیم و مستمر از خصوصیات این محیط و فضای کسب و کار است که لزوم توجه به هماهنگی با محیط را پر رنگ می کند و از آنجایی که در عصر حاضر، دارائیهای دانشی یک کشور به منزله سوخت موتور رشد آن تلقی میشود، فهم ارزش سرمایه دانشی ملل اکنون بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است 2007 - ، - Passerini و میزان دست یابی به دانش و چگونگی قرار گیری متخصصین در زمینه محلی مربوطه و تعاملات آنها از کلیت خاصی برخوردار شده است,
امروزه اغلب صاحب نظران آموزش عالی معتقدند که دانشگاهها به عنوان اصلی ترین نهاد اشاعه دهنده فرایند آموزش و یادگیری در جامعه، به منظور مقابله با چالش های هزاره جدید، ناگزیر از انتقال و دگردیسی به جوامع یادگیری، ایجاد فرهنگ تسهیم دانش و بهره گیری از راهبرد کارآمد مدیریت دانش هستند - . - Nemati, 2006: 27 به گفته دولت مالزی، یکی از راهکارهای اساسی که دولت برای رسیدن دانش تولیدی در پیش گرفته، افزایش کارآیی دانشگاهها به وسیله پیاده سازی و کاربرد سیستم مدیریت دانش است - . - Mohayidin, 2007: 308 پیشرفتهای جهان بر مبنای فناوریهایی که اکثر آنها بر کشفیات علمی استوارند شکل گرفته و به وسیله آن پایدار خواهد ماند. فناوری به عنوان فراورده تحولی تمدن جدید بشری به عنصری اساسی و تعیین کننده در مبادلات اقتصادی و سیاسی جوامع درآمده و بیانگر سطح پیشرفت و توانمندی یک جامعه و عامل برتری آن محسوب میشود - کینگ، Webster, :1375 . - 1991
با توجه به این نکته که تولید هر دانشی هرگز منجر به تمدن نمیگردد حقیقتی است که کمتر به آن توجه میشود به طوری که از میان دانشمندان ایران زمین تنها تعداد انگشت شماری از آنها به دانش تمدنی احاطه داشته و یا موفق به اجرایی نمودن آن شده اند، محصول و تولیدات معرفتی وقتی میتوانند منجر به مدنیت و تمدن شوند که در مدل و الگوهای خاصی تبلور یابند و برمبنای نیازهای، سازمانی و شرکتی تدوین یافته و به عبارت دیگر دانش تمدن ساز خود یک رشته خاص از معرفت بشری است که دارای اصول و قوانین خاصی است. ایران نیز در سالهای اخیر تلاشهای گستردهای را در راستای تولید علم، دانش و فناوری در راستای تناسب با نیازهای کشور انجام داده است، اما نتایج بیانگر آن هستند که این تلاشهای با یک بی برنامه گی و عدم مدیریت و نگرش توانمند روبرو بوده است که نیازمند بررسی همه جانبه و جامع نگر در این زمینه میباشد.
دانش و مدیریت آن در جامعه
دانش، ظرفیت استفاده و به کارگیری اطلاعات است .دانش بدین معنی است که مدیران میتوانند اطلاعات راتفسیر کرده و در تصمیم گیری خود به کار گیرند - علی احمدی، . - 1 :1382 بنابراین، دانش را درک، آگاهی یا شناختی که در طول زمان از طریق مطالعه، تحقیق، مشاهده و تجربه به دست میآید، تعریف کرده اند .دانش، تلفیق تفکر با اطلاعات است و در واقع تفسیری فردی از اطلاعات بر پایه تجربیات،مهارتها و توانمندیهای شخصی است - داورپناه، . - 20 :1384 مدیریت دانش عبارت است از توسعه، تسهیم و بکارگیری دانش در سازمان به منظور دستیابی به مزیت رقابتی پایدار. مدیریت دانش، مجموعه فرایندها، قواعد و روشهای دورن و بین سازمانی است که بر پایه زیرساختهای سازمانی، فرهنگی و تکنولوژیکی در پی بهره گیری بهینه از سرمایه دانشیی سازمان در قالب تبدیل دانش فردی به سازمانی و هم افزایی دانشی در سازمان در راستای افزایش توان رقابتی میباشد.
در اقتصاد دانشی برای آنکه دانش ارزش خود را نشان دهد باید به صورت فرآیندها و محصولات فیزیکی تبدیل شود - ثبت اختراع، علامت تجاری، دارایی فکری و همچنین رویه ها، قوانین و روشهای اکتشافی - . از سوی دیگر سرمایه و منابع انسانی اصلی ترین نگاه دارنده و تولید کننده دانش هستند و بنابراین لازم است پرورش، تربیت و آموزش یافته باشند. با این همه کمی کردن ارزش بالقوه موجود در تعاملات انسانی و دانش خلق شده توسط آنها و شبکههای اجتماعی کار بسیار مشکلی است.
دانش تنها زمانی قابل اندازه گیری است، که مولفههای ضمنی و پنهان آن، با تدوین و به کار بستن دانش، صریح شوند. با وجود این باز هم ارزش، امکانات و ابعاد بالقوه دانش ضمنی همچنان بیشتر از ابعاد قابل اندازه گیری دانش صریح است. همین دوگانگی سبب میشود رو شها و رویههای مختلفی برای مدیریت دانش و به ویژه درک ارزش داراییهای دانشی ملل و سازمانها به وجود بیاید. همچنین از آنجا که داراییهای دانشی یک کشور به منزله سوخت موتور رشد آن در عصر حاضر تلقی میشود، لذا فهم ارزش سرمایه دانشی ملل اکنون بیش از هرزمانی دیگری اهمیت یافته است.
به هرحال با توجه به توزیع نابرابر منابع دانشی در سراسر جهان، درکنار سوالاتی مانند چه تعداد موسسه علمی مانند دانشگاه و پژوهشگاه و با چه کیفیتی وجود دارد؟ سوالاتی مثل میزان دستیابی به دانش و چگونگی قرارگیری متخصصین در زمینه محلی مربوطو تعاملات محلی آنها از اهمیت خاصی برخوردارند - . - Lange et al, 2010 دو تعریف مخالف از توسعه دانش بنیان وجود دارد .از یک سو توسعه دانش بنیان میتواند به عنوان انباشته پولی ناشی از تولیدات فناورانه و آموزشی دانش بنیان در نظر گرفته شود وغالباً هم چنین است .از سوی دیگر توسعه دانش بنیان با ویژگی ایجاد تعادل بین تمام عناصر ارزشی معمول جامعه، اعم از اجتماعی -فرهنگی، فیزیکی ومالی شناخته میشود.
