بخشی از مقاله
چکیده
بافت فرسوده واقدام به نوسازی آن از مقولاتی است که با مرور زمان، معنا و گستره آن وسعت یافته و در هر دوره، استنباطی جدید از آن، »الگوسازی« حاصل می شود که می توان به »تصمیم سازی« و »فرهنگ سازی«، »رفتارسازی« اشاره نمود.از آنجا که هر پدیده ای هرگاه در اثر فرآیند تاریخی خاص خود دگرگونی پذیرد بی هیچ تردید ی از انسجام و یکپارچگی در شکل جدید خود برخوردار بود و انتظام جدید از دل نظم کهن برون خواهد آمد، مقبره خواجه اتابک - وزیر سلجوقیان کرمان - که در شمال شهر فعلی کرمان قرارداد و محاط در بافت مسکونی واقع شده نمونه ای از بناهای فرهنگی مذهبی است که به دلیل تغییر شکل فرهنگی و تغییر بافت اطراف پیوستاری فرهنگی خود را از دست داده و در صورت عدم ساماندهی مطلوب از بین خواهد رفت. در این پژوهش با توجه به شرایط بنا و بافت شهری اطراف در ابتدا به تشخیص و شناخت مسائل منطقه مورد مطالعه پرداخته شده و سپس اهداف طرح مطرح شد و بعد از آن پیشنهادها و ارائه نظرها و در آخر رفع نواقص طرح های پیشنهادی ومسائل اجرایی مورد بررسی واقع شده است.
کلمات کلیدی: تعاملات فرهنگی، ساماندهی، بافت تاریخی، مجموعه خواجه اتابک
مقدمه
در نظریه هنجاری طراحی محیط اظهار نظرهای زیادی راجع به چگونگی تاثیر طراحی برتعاملاجتماعیمردم شده است.این موضوع از سالهاقبل مورد بحث طراحان شهری بوده ولی مباحث آن مورد استفاده اکثر طرح های بزرگ معماری نیز می باشد.بیشتر جملاتی نظیر این از معماران شنیده می شود:فضای آزاد را طراحی کرد ه ایم که مدیران و کارکنان ضمن کار یکدیگر را ببینند یا در مورد فضای داخلی سلسله مراتب فضا به گونه ای برقرار شده که مردم بتوانند رابطه اجتماعی برقرار کنند.فرضیه این اظهارنظرها این است که شکل گیری مسیرهای حرکت و مکان قرارگیری خدمات مشترک،تعامل اجتماعی مردم را تحت تاثیر قرار می دهد.
موضوع خلوت و قلمرو پایی که مربوط به قرارگاه های رفتاری است ولی در این جا به الگو های تعامل اجتماعی و قابلیت های محیط ساخته شده توجه دقیق شده است. موضوع به این دلیل مهم است که تعامل اجتماعی و دلبستگی مردم با محیط های اجتماعی و ساخته شده رابطه تنگاتنگ دارند. با نگاهی اجمالی به روند تخریب بافت های قدیم در شهرها و بررسی عواملی چون عدم وجود امکانات و تسهیلات شهری متناسب با زندگی ، عدم امکان حرکت سواره در بافت ، توزیع نامناسب کاربری ها در بافت با توجه به نیازها ، عدم وجود شبکه زیر ساخت شهری و تخریب کالبدی بناها و پاره ای عوامل دیگر ... بدون شک به افت عملکردی و کارایی بافت های قدیم شهرها خواهیم رسید.
بنابراین برای جلوگیری از توسعه نامناسب شهری ، احیاء بافت قدیم ، افزایش افت عملکردی و کارایی آن در کنار حفظ ارزش های معماری و تاریخی ، تقویت نقاط قوت و پوشش دادن نقاط ضعف آنها در نهایت با ارائه الگوی مناسب ضمن حفظ ارزش های معماری و تاریخی ، ساکنین بافت قدیم را از امتیازات بافت شهری برخوردار سازیم .به همین منظور در جهت پیدا کردن راهکارهای واقعی و عملی متناسب با شرایط به منظور بهبود افزایش توان کارکردهای بافت قدیم ، پروژه و تحقیق جاری در یکی ازقدیمی ترین و پرپتانسیل ترین بافت های قدیم تحت عنوان طراحی مجموعه تاریخی خواجه اتابک بارویکردساماندهی بافت تاریخی پیرامون آن می باشد، شکل گرفت.
پژوهش حاضر با هدف پرداختن به مفاهیم جامع فضای شهری و برخی از اصول ساماندهی فضای شهری در بافت تاریخی شهر کرمان است .مسئله محوری این تحقیق ارائه شیوه های مناسب در قالب یک طرح معماری جهت زنده کردن بافت تاریخی شهر کرمان است ، به طوریکه بتوان با یک رویکرد مناسب قسمتی از بافت تاریخی شهر کرمان که قسمت قابل توجهی نیز می باشد را احیاء کرد.این در حالی است که به نظر می رسد بافت تاریخی دارای ارزش هایی است که بافت جدید شهری فاقد آن است و ادامه این روند باعث از بین رفتن تمامی این نقاط قوت می شود. این پتانسیل ها خود می تواند عاملی محسوب شود که با اتکاء به آن ، نه تنها از روند تخریب بیشتر بافت جلوگیری کرد بلکه در جهت احیای بافت نیز از آنها می توان استفاده نمود.
با یک نگاه اجمالی به بافت تاریخی می توان به ویژگی هایی چون فرم ارگانیک ، نسبت خاص فضای باز و بسته ، هندسه معابر و سایر ویژگی های بافت ، پی برد و از آنجایی که در این طرح سعی در تغییر ساختار جمعیت محله و سکنا دادن جمعیتی جدید دارد ، دانستن خواسته ها و انتظارات افراد از محل زندگیشان از ملزومات می باشد.لذا در جهت احیای بافت سعی در ساخت الگویی شده است که هم جوابگوی نیازهای اجتماعی شهروند امروز باشد و هم متاثر و هم سو با برخی از ویژگی های ارزشمند بافت تاریخی باشد.در این رابطه بافت مورد نظر مورد بررسی های دقیق چه از نظر وضعیت موجود و چه طرح های بالا دست قرار گرفت و ضمن بررسی انجام شده و تجزیه و تحلیل آن به چگونگی امکان طراحی یک مرکز محله در بخشی از آن منتهی شد که به لحاظ عدم تخریب زیاد بافت و هندسه ارگانیک آن مورد توجه خاصی قرار گرفت.امید است با حرکت گام به گام پروژه حاضر جوابگوی بعضی از اهداف لیست شده از زیر باشد.
