بخشی از مقاله
چکیده
بخش مرکزی شهرها به واسطه نقش و عملکردشان در بافت و سیمای شهر در فرآیند توسعه کاربری ها و فعالیت های اجتماعی، اقت صادی و اداری شهر تاثیرگذار بوده، بر این ا ساس برر سی و ساماندهی این بخش شهر ضروری به نظر می ر سد. هدف ا صلی این تحقیق برر سی و سپس ساماندهی بافت مرکزی قائم شهر در را ستای تحقق تو سعه پایدار ا ست. با هدف برنامه ریزی برای تحقق پایداری مجموعه ای از ا ستراتژی ها باتوجه به تحلیل های صورت گرفته تدوین و سپس رتبه بندی شده ا ست. در نهایت به این نتیجه ر سیدیم که در طراحی بافت مورد نظر بی شترین توجه باید در درجه ی اول به افزایش ظرفیت شبکه حمل و نقل باشد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی-تحلیلی می باشد و نحوه جمع آوری اطلاعات در بخش معرفی مفاهیم از روش کتابخانه ای و در بخش جمع آوری مستندات از طریق مطالعات میدانی و مشاهده است.
واژه های کلیدی: بخش مرکزی، ساماندهی، توسعه پایدار.
-1 مقدمه و بیان مسأله:
بافت مرکزی شهر قائمشهر به عنوان یکی از شهرهای میانی کشور در پی تغییرات سریع شهری، ضمن تداوم ایفای نقش های گذ شته با حجم زیادی از تقا ضا برای ایفای کارکردهای ارتباطی، تجاری، خدماتی مواجه گردیده ا ست. این روند با محدویت توان و ظرفیت زیر ساختی و کالبدی بافت مرکزی همراه شده ا ست. در پی ت ضاد بین کارکردهای گذ شته و نوین و عدم پا سخ به عملکردهای تجاری مورد نیاز روابط ناهمگونی بین محتوای کارکردی و ساخت کالبدی در آن ظاهر شده است. از اینرو به رغم اهمیت بافت مرکزی در توسعه شهری، فرسایش در ابعاد کارکردی-کالبدی شهر، دورنمای ناپایداری را برای توسعه شهر مجسم ساخته است. ریزدانگی قطعات، وجود ساختمان های مخروبه و در نتیجه بروز مشکلات ایمنی و تشدید آلودگی، ترافیک و آلودگی های صوتی و عدم توجه به محورهای حرکتی پیاده مناسب و فضای سبز و غیره را می توان از دیگر مشکلات موجود در بافت به ح ساب آورد. باتوجه به اهیمت محدوده مورد نظر و لزوم حفظ و بقای ساختار آن به منظور بقای ساختار شهر و وجود ف شارهای ناشی از عملکردها و عدم توجه به ظرفیت ها و پتانسیل های موجود، بافت موردنظر با مسائل و مشکلات جدی روبه رو است که اقدامات وِیژه ای را طلب می کند و این مساله می تواند به عنوان فرصت جبران اشتباهات گذشته در خصوص نادیده گرفتن اصول شهرسازی،زیست محیطی و توسعه پایدار محسوب گردد.
-2 مبانی و مفاهیم
-2-1 بخش مرکزی - - CBD و ویژگی های آن
بخش مرکزی شهرها، به عنوان قلب تپنده هر شهر، فعال ترین محله هر شهر که مورد رفت و آمد همه ساکنان قرار می گیرد، رفع کننده ی نیازهای مختلف فرهنگی، بازرگانی، اداری و اجتماعی ا ست. این بخش بنا به شرایط و ویژگی های خاص هر شهر به عنوان پهنه ای که مهمترین و برترین فعالیت ها را در خود جای داده بیانگر کمیت و کیفیت عملکرد شهر می باشد.[5] CBD مخفف Central Business District بوده که به معنی مرکز تجاری می باشد.CBD1 در مفهوم عملکردی خود شامل هسته تجاری یا بازار شهر است و معمولا به مرور زمان شکل می گیرد. CBD در مفهوم عملکردی خود شامل هسته تجاری یا بازار شهر است و معمولا به مرور زمان شکل می گیرد. مراکز تجاری به طور معمول در مرکز شهر و یا در گره های مهم شهری شکل میگیرند و طبیعتاٌ مراکزی که فعالیت زیادی در آن ها جریان داشته باشد نقش ویژه ای در اقتصاد، اشتغال، جذب و تولید سفر و غیره در شهر ایفا می کنند. از دیگر ویژگی های بخش مرکزی، تراکم وسایل نقلیه، محدودیت سطح و فضا، ترکیب کاربری ها و شبکه ها، سازمان دهنده فضاها و مکان های عمومی و جمعی در پیرامون خود، دسترسی مناسب از نقاط مختلف به آن، می باشد.[7]
-2-2 توسعه پایدار
مفهوم پایداری درواقع تلاشی برای دستیابی به بهترین نتایج در برنامه های محیط انسانی و طبیعی است که برای حال و ب صورت نامحدود برای آینده صورت می پذیرد. فعل «Sustain» از سال 1290 میلادی در زبان انگلی سی بکارگرفته شده و از ریشه لاتین «sub»و «Ten ere» به معنی نگهداشتن و یا نگهداری کردن است. لغت نامه آکسفورد سابقه صفت «Sustainable» را به حدود 1400 سال برآورد نموده ا ست. اما تنها در طول چند دهه اخیر ا ست که این واژه با معنای کنونی آن یعنی »آنچه که در آینده تداوم یابد« یا »پایداری« کاربرد یافته است و در فارسی به »پایا«، »دائم«، »باقی«، »استوار«، »جاویدان«، »بادوام« وغیره ترجمه شده است. [6]
این واژه در مفهوم گسترده آن به معنی اداره و بهره برداری صحیح و کارا از منابع پایه، طبیعی، مالی و نیروی انسانی برای د ستیابی به الگوی م صرف مطلوب ا ست که با به کارگیری امکانات فنی و ساختار و ت شکیلات منا سب برای رفع نیاز ن سل امروز و آینده به طور مستمر و رضایت بخش« امکان پذیر شود.[4] شورای بین المللی ابتکارات زیست محیطی محلی - ICLEI - ، توسعه پایدار را چنین تعریف می کند: »توسعه ای که خدمات اولیه محیطی، اجتماعی و اقتصادی را بدون تهدید محیط زیست، سیستم های ساختمانی و اجتماعی که این خدمات به آن وابسته اند را ارائه می دهد[8] . « در نهایت اینکه اندیشه ی توسعه ی پایدار مبنی بر آن است که بر پایه ی تفکر سیستماتیک و نظام یافته همه چیز را در محیط زیست در پیوند با یکدیگر در نظر گرفته شود. از این رو لازم است هر پدیده ی توسعه در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی متأثر از هم مورد بررسی قرار گیرد.
-3-2 شهر پایدار و توسعه پایدار شهری
در تو سعه پایدار شهری کیفیت زندگی ان سان در ف ضای شهری محور قرار می گیرد به طوری که تداوم زندگی شهروندان توام با بالندگی و رفاه اجتماعی باشد و به پایداری محیط شهری آسیب نرسد. [3] توسعه پایدار شهری فرآیندی است که طی آن گردش انرژی در شهر در حداقل شرایط عملکردی، حداکثر کارایی را داشته و توزیع یکسانی را در به حرکت درآوردن عناصر به عنوان یک مجموعه یکپارچه و متصل ایجاد می نماید [2]. به نظر بحرینی شهر پایدار شهری است که دارای آنچنان پایه اقتصادی باشد که نه تنها کمترین اثر نامطلوبی را بر محیط زیست نداشته باشد، بلکه در احیا و ارتقای کیفیت آن نیز موثر باشد به عبارت دیگر شهرپایدار شهری است که ورای راه حل های
