بخشی از مقاله
چکیده:
تحقیق با هدف بررسی سبک تفکر مدیران و رابطه آن با تعهد سازمانی دبیران دورهی دوم متوسطه - پسرانه - ناحیه یک آموزش و پرورش شهر خرمآباد انجام گرفته است. از میان افراد جامعه آماری تعداد 39 مدیر و 217 دبیر به عنوان نمونه آماری مد نظر قرار گرفت. ابزار اندازهگیری تحقیق، یکی پرسشنامه سبک تفکر استرنبرگ و واگنر - - 1992 و دیگری پرسشنامه تعهد سازمانی آلن و مییر - - 1990 است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روشهای آماری توصیفی - فراوانی، درصد، میانگین - و آزمون استنباطی تحلیل واریانس یکطرفه استفاده شد. نتایج نشان داد : سبک تفکر غالب مدیران به ترتیب اجرایی، قضایی و قانونی است. بین میزان تعهد سازمانی دبیران با سبکهای تفکر مختلف مدیران تفاوتی وجود ندارد.
کلیدواژهها: تعهدسازمانی، سبک تفکر، دبیران، مدیران
.1 مقدمه و بیان مسئله
در علوم رفتاری در باب تعهد سازمانی1به منزلهی یکی از انواع تعهد، پژوهشهای زیادی صورت گرفته است - ریچارد2، 2007، نقل از کریمیثانی و احیایی، . - 1390 مورو3 بیش از بیستوپنج مفهوم پردازی و اندازهگیری متفاوت مورد استفاده پژوهشگران را شناسایی کرده است. وجه اشتراک این تعاریف آن است که همگی آن را نوعی پیوستگی و ارتباط با سازمان دانستهاند - امین-بیدخی و همکاران، . - 1392 بارزترین تعریف، متعلق به آلن و مییر4 است. از نظر آنها تعهد سازمانی یک نگرش است، یک حالت روانی که نشان دهندهی نوعی تمایل، نیاز و الزام ، جهت ادامهی فعالیت در یک سازمان است. تمایل یعنی علاقه و خواست قلبی برای ادامه فعالیت در سازمان، نیاز یعنی اینکه فرد به خاطر سرمایهگذاریهایی که در سازمان کرده، ناچار به ادامهی خدمت در آن است، الزام عبارت از دین، مسئولیت و تکلیفی که فرد در برابر سازمان داشته و خود را ملزم به ماندن در آن میبیند - آلن و مییر، 1997، نقل از حسینی، . - 1390 آلن و مییر - 1990 - با استفاده از تعاریف نگرش و رفتاری مطرح درباره تعهد سازمانی، سه شکل تعهد عاطفی5، تعهد مستمر - 6 استمرار خدمت - و تعهد هنجاری7 را مطرح نمودهاند.
در رابطه با تعهد عاطفی میتوان گفت این تعهد نوعی وابستگی مثبت کارمند به سازمان را نشان میدهد. کارمند معمولاً خود را جزیی از سازمان میداند و به اهداف سازمان متعهد است. او بهخاطر آنکه وابستگی عاطفیاش گسسته نشود دوست دارد در سازمان بماند و کار کند. اما در تعهد مستمر اعضای سازمان در رابطه با این تعهد دلایل زیادی برای ماندن و ادامه کار در سازمان دارند و ترک سازمان را معادل از دستدادن مزایای مختلفی میدانند. تعهد هنجاری هم موقعی به وجود میآید که افراد به سازمان به عنوان جایی که نرمها و ارزشهای قابل قبول در آن رعایت شود نگاه میکنند. سازمان ممکن است روی افراد سرمایهگذاری کرده باشد و افراد خود را متعهد به جبران سرمایهگذاری بدانند. آنها احساس دین به سازمان دارند و به نوعی میخواهند از توانها و قابلیتهایشان برای بهروزی و موفقیت سازمان استفاده کنند. - میرکمالی، 1392، صص -342 . - 341
بدیهی است نگرش فکری حاکم بر یک مجموعه، تحت تاثیر فلسفه فکری مدیران آن است. از آنجایی که به طور طبیعی، مسئولیتها و اختیارات در دست مدیران است، آنها با رفتار، عملکرد و سیاستگزاریهای خود، سازمان را به سمتی سوق می-دهند که منطبق بر رویکرد فکری خودشان باشد و این موضوعی غیرقابل انکار است - هاتفی، . - 1382 افراد با سبکهای تفکر8متفاوت، مایلاند از تواناییهایشان به شیوههای مختلف استفاده کنند و متناسب با نوع تفکرشان، واکنشهای متفاوت ارایه دهند - استرنبرگ9 ، نقل از پورکیانی، . - 1389استرنبرگ - 1997 - نخستین کسی است که مفهوم سبکهای تفکررا معرفی و انواع آن را دستهبندی کرده است. وی سبک تفکر را به عنوان طریقی که فرد میاندیشد تعریف کرده و گفته است که سبک تفکر یک توانایی نیست بلکه به چگونگی استفاده ما از تواناییهایمان اشاره میکند. وی در ادامه آورده است که سبکهای تفکر ترجیحات ما درباره چگونگی استفاده از هوش و استعدادهایمان هستند - سیف، 1390، ص . - 275
استرنبرگ با استفاده از استعاره حکومت، نشان داد همانطور که در یک جامعه شیوههای متفاوتی از زمامداری وجود دارد، افراد نیز به طرق مختلفی از تواناییهای خود استفاده میکنند. سبکهای تفکر شیوههای ترجیحی افراد در استفاده از توانایی های آنها اشاره میکند. از نظر استرنبرگ سیزده سبک تفکر در پنج بعد قابل تفکیک است: .1 کارکردها - 1 شامل سبکهای تفکر قانونی2، اجرایی 3 و قضایی - 4؛ . 2 شکلها - 5 شامل سبکهای تفکر سلسلهمراتبی6، سلطنتی7، اولیگارشی8 و آنارشیست - 9؛ .3 سطحها - 10 شامل سبکهای تفکر کلی11، جزیی - 12؛ .4 حوزهها13 - شامل سبکهای درونی14و بیرونی.5 - 15 گرایشها - 16 شامل آزاداندیش17و محافظهکار. - 18
طی دههی اخیر مطالعات رفتارسازمانی و مدیریتی در زمینه سبکهای تفکر مدیران و معلمان افزایش قابل ملاحظهای داشته است. در این راستا با توجه به اهمیت سبکهای تفکر، در حال حاضر رشد، پرورش و ارزشیابی شیوههای تفکر به عنوان یکی از کارکردهای تعلیم و تربیت مورد توجه بسیار قرار گرفته است. از طرفی تعهد سازمانی ناشی از عوامل و متغیرهای مختلفی است. از جمله ویژگیهای شخصیتی، ویژگیهای شغلی، تجربیات کاری و ... به نظر می رسد از جمله عوامل دیگر مرتبط با تعهد سازمانی، سبکهای تفکر مدیران است. بدیهی است تعهد سازمانی دبیران مدارس میتواند از سبکهای تفکر مدیران تاثیر بپذیرد.
به لحاظ اینکه دبیران دورهی دوم متوسطه - پسرانه - به عنوان بخشی مهم از معلمان کشور محسوب میگردند، ضروری است نسبت به شناخت متغیرهای تاثیرگذار بر عملکرد آنان پژوهشی صورت پذیرد. برای تحقق بهتر این مهم، آنچهرا میتوان به عنوان مبنای نظری پژوهش حاضر قرار داد توجه به نظریه سبکهای تفکر ارایه شده توسط استرنبرگ - بعد کارکردی شامل سبکهای تفکر قانونگذاری، اجرایی و قضایی - و مدل ارائه شده توسط مییر و آلن در رابطه با تعهد سازمانی - شامل سه بعد تعهد عاطفی، تعهد مستمر و تعهد تکلیفی - میباشد. بدینسان تحقیق حاضر درصدد پاسخگویی به سوالهای زیر است:
1. سبک تفکر غالب در بین مدیران مدارس کدام است؟
2. آیا میزان تعهد سازمانی دبیران دارای مدیران با سبکهای تفکر مختلف متفاوت است؟
مبانی نظری وپیشینهی تحقیق
تعهد سازمانی
معنی واژه تعهد19 در فرهنگ وبستر1 به: الف - عمل سپردهگذاری به یک موسسه و ب - توافق و تعهد به انجام کار در آینده است. در رابطه با تعهد سازمانی صاحبنظران تعاریف متفاوتی ارایه نمودهاند. مفهوم تعهد سازمانی برای اولین بار توسط وایت
