بخشی از مقاله
چکیده:
مفهوم سبک زندگی از جمله مفاهیم علوم اجتماعی است که اخیراً بسیار مورد توجه قرار گرفته است؛ اما کاربرد متفاوت و بعضاً متعارض باعث بوجودآمدن ابهامات نیر شده است. سبک زندگی مجموعهای بههمپیوسته از الگوهای رفتاری در حوزههای مختلف بشری است. جمهوری اسلامی ایران در ادامهی فرآیند تکاملی خویش، در مرحلهی ایجاد تمدن اسلامی، نیازمند تولید و ارائهی سبک زندگی اسلامی است. تحقق الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت مبتنی بر انعکاس آرمانها و اهداف نظام با اتکا به پشتوانههای حقوقی و شرعی، تبیینکنندهی نگاهی سیستمی مشتمل بر تعیین اجزای مرتبط و ترسیم چگونگی ارتباط آنها، دارا بودن قابلیت تطبیق و دسترسی و بهرهمندی از قابلیت پایداری و بقای تمدن اسلامی میباشد.
سبک زندگی اسلامی یکی از مفاهیم بکر و جدیدی است که در یکی دو سال گذشته بصورت جدی توسط رهبر فرزانه انقلاب اسلامی ایران مطرح و تئوریزه شده است و ترویج و تحقق واقعی آن نیز بگونهای که سبک زندگی در جامعه اسلامی منطبق بر اصول و آموزههای دینی و اسلام ناب محمدی - ص - بوده و عاری از مبانی و ارزشهای مادیگرایانه سبک زندگی محدود غربی باشد، بدون شک یکی از دغدغههای اصلی و مطالبات مهم معظم له است. در این مقاله تلاش شده است به تعریف پیشرفت و توسعه اسلامی و اهمیت دستیابی به الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت پرداخته شود و سپس ضرورت تدوین الگوی پیشرفت بر پایهی استنباط سبک زندگی بر اساس بیانات مقام معظم رهبری - مد ظلهالعالی - مورد احصاء قرار گیرد.
-1مقدمه:
تدوین و اجرایی شدن الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت را میتوان به عنوان مهمترین و راهبردیترین پاذزهر نفوذ دشمن در کشور به حساب آورد. چه اینکه دنیای غرب در مقطع پس از جنگ جهانی دوم با تغییر رویکرد استعماری خود؛ نفوذ فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی از راه ارائه الگوهای توسعه مدنظر خود به کشورهای ثالث را به عنوان مهمترین راهبرد استعماری خود برگزیده است. الگوهای توسعهی غربی درواقع بستر و زمینهی لازم برای هضم فرهنگهای بومی کشورهای مختلف در فرهنگ غربی را فراهم کرده؛ زمینهی وابستگی اقتصادی و سیاسی کامل آن-ها به آمریکا را مهیا میکنند.
تبیین و تدوین "الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت" به عنوان یکی از مهمترین دغدغه های دلسوزان انقلاب اسلامی در طی سالهای اخیر مطرح بوده است. مسئلهای که برای اولین بار با تولید ادبیات بدیع و گفتمانساز رهبر فرزانهی انقلاب اسلامی در تاریخ 25 اردیبهشت 1386 به دایرهی واژگان محافل علمی-رسانهای جامعهی ایران اضافه شد. لب مطلب رهبر انقلاب اسلامی در این زمینه؛ وجود تفاوتهای ماهوی الگوی پیشرفت مورد نیاز یک جامعهی اسلامی با الگوهای توسعهی اقتصادی وارداتی، غیربومی و غربی بود.
رهبر انقلاب اسلامی با نفی دنبالهروی محض از کشورهای شرقی و غربی در مقولهی پیشرفت، معتقدند مسائل مربوط به جوامع انسانی همچون قوانین علوم پایه و محض نیستند که در هر کشور و جامعهای جواب واحد و مشخصی را در پی داشته باشند. ایشان معتقدند: "پیشرفت برای همهی کشورها و همهی جوامع عالم، یک الگوی واحد ندارد. پیشرفت یک معنای مطلق ندارد؛ شرایط گوناگون -شرایط تاریخی، شرایط جغرافیائی، شرایط جغرافیای سیاسی، شرایط طبیعی، شرایط انسانی و شرایط زمانی و مکانی- در ایجاد مدلهای پیشرفت، اثر میگذارد. ممکن است یک مدل پیشرفت برای فلان کشور یک مدل مطلوب باشد؛ عیناً همان مدل برای یک کشور دیگر نامطلوب باشد.
بنابراین یک مدل واحدی برای پیشرفت وجود ندارد که ما آن را پیدا کنیم، سراغ آن برویم و همهی اجزاء آن الگو را در خودمان ایجاد کنیم و در کشورمان پیاده کنیم؛ چنین چیزی نیست. - بیانات مقام معظم رهبری، - 1388/02/27 ایشان در تبیین لزوم تدوین الگوی بومی برای پیشرفت کشور میفرمایند: "ما باید پیشرفت را با الگوی اسلامی- ایرانی پیدا کنیم. این برای ما حیاتی است. چرا میگوییم اسلامی و چرا میگوییم ایرانی؟ اسلامی به خاطر اینکه بر مبانی نظری و فلسفی اسلام و مبانی انسانشناختی اسلام استوار است.
چرا میگوییم ایرانی؟ چون فکر و ابتکار ایرانی، این را به دست آورده؛ اسلام در اختیار ملتهای دیگر هم بود. این ملت ما بوده است که توانسته است یا می-تواند این الگو را تهیه و فراهم کند. پس الگوی اسلامی-ایرانی است. البته کشورهای دیگر هم از آن، بدون تردید استفاده خواهند کرد؛ همچنانی که تا امروز هم ملت ما و کشور ما برای بسیاری از کشورها در بسیاری از چیزها الگو قرار گرفته، اینجا هم یقیناً این الگو مورد تقلید و متابعت بسیاری از ملتها واقع خواهد شد - بیانات مقام معظم رهبری، - 1386/02/25 آیتاالله خامنهای با درک برنامهی غرب برای تحمیل الگوهای توسعهای مورد نظر خود به کشورهای اسلامی و همچنین سعی در الگوسازی از اسلام سکولار و معرفی آن به کشورهای منطقه و جهان، مسئلهی تدوین الگوی بومی پیشرفت را مطرح نمودهاند.
رهبر انقلاب در تبیین چرایی مخالفت با الگوهای توسعهی غربی میفرمایند:" آنچه که موجب میشود ما الگوی غربی را برای پیشرفت جامعهی خودمان ناکافی بدانیم، در درجهی اول این است که نگاه جامعهی غربی و فلسفههای غربی به انسان - البته فلسفههای غربی مختلفند؛ اما برآیند همه آنها این است - با نگاه اسلام به انسان، بکلی متفاوت است؛ یک تفاوت بنیانی و ریشهای دارد. لذا پیشرفت که برای انسان و به وسیله انسان است، در منطق فلسفهی غرب معنای دیگری پیدا میکند، تا در منطق اسلام. پیشرفت از نظر غرب، پیشرفت مادی است؛ محور، سود مادی است؛ هرچه سود مادی بیشتر شد، پیشرفت بیشتر شده است؛ افزایش ثروت و قدرت. این، معنای پیشرفتی است که غرب به دنبال اوست؛ منطق غربی و مدل غربی به دنبال اوست و همین را به همه توصیه میکنند. پیشرفت وقتی مادی شد، معنایش این است که اخلاق و معنویت را میشود در راه چنین پیشرفتی قربانی کرد.
یک ملت به پیشرفت دست پیدا کند؛ ولی اخلاق و معنویت در او وجود نداشته باشد. اما از نظر اسلام، پیشرفت این نیست. البته پیشرفت مادی مطلوب است، اما به عنوان وسیله. هدف، رشد و تعالی انسان است. - بیانات مقام معظم رهبری، - 1386/02/25 مستندات تاریخی و روند شکلگیری استعمار غرب، حاکی از آن است که استعمار، همواره به عنوان مهمترین روش تحقق اهداف خود به ایجاد تغییرات ارزشی، فرهنگی و اجتماعی در کشورهای اسلامی و تحت سلطه پرداخته است و توسعهی غربی با دامن زدن به تضادها و ایجاد و تحکیم ارتباطات عمودی، الفت درونی جامعهی انسانی را عملاً سست میکند.
- کاظمی، 1377، - 14 تأکید مقام معظم رهبری دربارهی تشریح ابعاد مختلف الگوی ایرانی-اسلامی پیشرفت گواه بر این ادعاست که مسائل فرهنگی نقش عمدهای را در سیاستگذاریهای کلان و طراحی اسناد بالادستی نظام دارد. ایشان با انتخاب کلمهی »پیشرفت« به جای کلمهی »توسعه« به دلیل بار ارزشی منفی این مفهوم در این الگو تأکید داشتهاند: »کلمهی توسعه، یک اصطلاح متعارف جهانی، با بار معنایی و ارزشی و الزامات خاص خود است که ما با آنها موافق نیستیم، .«... از نگاه ایشان، »الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت باید به گونهای تدوین شود که جامعه را به سمت جامعهای متفکر سوق دهد و جوشیدن فکر و »اندیشهورزی« به حقیقتی نمایان در جامعه تبدیل شود - .«سنچولی، 1392، - 78-79 هدف مقالهی حاضر این است که بر اساس بیانات مقام معظم رهبری تبیین شود ارتباط سبک زندگی چه ضرورتی را برای تدوین الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت ایجاد کرده است؟
