بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از نگارش این مقاله شناخت و تاثیر مولفههای سبکزندگی از دیدگاه مقام معظم رهبری و نحوه استفاده از این مولفهها در زندگی بوده است. روش مطالعه، روش کتابخانهای بوده و رویکرد در تحلیل دادهها توصیفی-تفسیری - تحلیلی - بوده است. سبک زندگی بخش حقیقی و اصلی تمدن اسلامی و یکی از ابعاد پیشرفت با مفهوم اسلامی است که با تو.جه به هدف غایی و نهایی انسان که همانا رستگاری و فلاح و نجاح است باید از جنبههای مختلف معنوی، روانی، اخلاقی، اقتصادی و ... مورد توجه و اهمیت قرار گیرد. بدون شک بکارگیری و کاربست این مولفهها میتواند در بهبود سبک زندگی اسلامی-ایرانی شهروندان تاثیر بسزایی داشته باشد.
مقدمه
سبک زندگی یک اصطلاح جدید است که در انگلیسی از آن به life style تعبیر می شود. در علوم اجتماعی سبک زندگی غیر از شیوه زندگی دانسته شده که در انگلیسی از آن به way of life یاد شده است؛ چرا که شیوه زندگی، مفهومی عام و کلی است که هر گونه شیوه و اسلوب زندگی را در همه تمدن ها و ادوار تاریخ بشر اعم از دوران های ماقبل مدرن و دوران جدید و حتی پسا مدرن را نیز در بر می گیرد
مفهوم سبک زندگی اولین بار در سال 1929 توسط آلفرد آدلر1، روان شناس اجتماعی، مطرح شد. وپس از یک دوره افول، مجدداً از سال 1961 مورد اقبال اندیشمندان به خصوص جامعه شناسان قرار گرفت.
درادبیات جامعه شناسی از مفهوم سبک زندگی دو برداشت ومفهوم سازی وجود دارد، یکی مربوط به دهه 1920، که سبک زندگی معرف ثروت و موقعیت اجتماعی افراد و غالباً به عنوان شاخص تعیین طبقه اجتماعی به کار رفته است
چاپمن - 1935 3 و دوم به عنوان شکل اجتماعی نوینی که تنها در متن تغییرات مدرنیته و رشد فرهنگ مصرف گرایی معنا می یابد - گیدنز 1991؛ بوردیو 1984؛ فدرستون1987 4 و1991؛ لش و یوری - 1987 5 و در این معنا سبک زندگی راهی است برای تعریف ارزشها و نگرشها و رفتارهای افراد که اهمیت آن برای تحلیلهای اجتماعی روزبه روز افزایش می یابد
سبک زندگی نظام واره و سیستم خاصی از زندگی است که به یک فرد، خانواده یا جامعه هویتی خاص میبخشد. این نظام واره هندسه کلی رفتار بیرونی است که افراد، خانواده ها و جوامع را از یکدیگر متمایز میکند و هویت هایی متمایز می بخشد. سبک زندگی از این حیث، مجموعه ای کم و بیش جامع و منسجم از عملکردهای روزمره یک فرد است که نه تنها برآورنده حاجات و نیازهای مادی و معنوی وی است، که متضمن فحوایی فلسفی نیز هست. این فحوای فلسفی همان روایت خاصی است که وی با سبک زندگی خود آن را در برابر دیگران تجسم و تجسد می بخشد .
این روایت را می توان در آداب و هیئت ترکیبی آنها و رفتارها و جلوه های ظاهری مورد خوانش و قرائت قرار داد. هم چون بسته ای همبسته و پیوسته شامل :مصرف، معاشرت، پوشش، نوع بیان و حرف زدن، ادبیات محاوره ای، تفریح، اوقات فراغت، آرایش ظاهری، طرز خوراک، معماری و شهرسازی، دکوراسیون منزل، آداب دینی و مناسک مذهبی / عبادی و … این ها همه جلوه های رفتاری راوی هویت و شخصیت ما در محیط زندگی و نشانه ای روشن از عقاید ، باورها، ارزشها، و علائق ماست که ترکیب آنها هویت شخصی و اجتماعی ما را می نمایاند .
پس نسبت میان شیوه زندگی و سبک زندگی ، نسبت عموم و خصوص من وجه است؛ چرا که سبک زندگی از دل شیوه زندگی بیرون آمده و تولید می شود. سبک زندگی همان شیوه ی زندگی در هنگامی است که در مدل ، فرم و صورت های خاص و ویژه ای منجمد و متجسد و قالب بندی شود. به عنوان نمونه در شیوه زندگی غربی ها می توان انواع سبک های زندگی چون سبک زندگی فرانسوی، سبک زندگی انگلیسی و سبک زندگی آمریکایی را یافت
عناصر خاصی در ایجاد سبک زندگی نقش دارد. از جمله مهم ترین عناصر می توان به طبقه مدرن اجتماعی ، قدرت و پشتوانه اقتصادی طبقه جدید، گفتمان اجتماعی جدید، زندگی روزمره و روزمرگی، فن آوری های جدید، عادت مصرف بدون نیاز، ظهور جامعه سرمایه داری و حاکمیت مطلق مناسبات سرمایه داری برجامعه، ظهور مفهوم اوقات فراغت در دوره جدید، رسانه ها و مانند آن اشاره کرد. در سبک زندگی آمریکایی بر اموری چون فردگرایی، آزادی های فردی، خانواده گریزی، بلکه حتی خانواده ستیزی، مصرف گرایی شدید، سرعت شتاب زده سرسام آور، اضطراب زمان، غذاهای آماده، تنوع طلبی شدید و مانند آن را شناسایی و ردگیری کرد.
مقام معظم رهبری حضرت آیتاالله خامنهای در مهرماه سال 1391 در جمع پرشور جوانان استان خراسان شمالی، یکی از ابعاد پیشرفت جامعه با مفهوم اسلامی را، سبک زندگی دانستند و از آن به عنوان یک بعد بسیار مهم و اساسی یاد و مولفههایی را برای سبک زندگی اسلامی B ایرانی برشمردند.
به اعتقاد ایشان اگر هدف انسان فلاح و رستگاری است پس باید به سبک زندگی اهمیت دهیم. اگر به معنویت ورستگاری معنوی هم اعتقاد نداشته باشیم برای زندگی راحت، زندگی برخوردار از امنیت روانی و اخلاقی و ... باز هم پرداختن به سبک زندگی مهم است زیرا هدف انقلاب اسلامی و ملت بزرگ ایران ایجاد یک تمدن نوین اسلامی با پیشرفت همه جانبه است.
سبک زندگی بخش حقیقی و اصلی تمدن اسلامی و یکی از ابعاد پیشرفت با مفهوم اسلامی است که با توجه به هدف غایی و نهایی انسان که همانا رستگاری و فلاح و نجاح است باید از جنبههای مختلف معنوی، روانی، اخلاقی، اقتصادی و ... مورد توجه و اهمیت قرار گیرد.
اما سئوال اینجاست که مولفه های سبک زندگی از منظر مقام معظم رهبری کدام است و چگونه میتوان از این مولفه ها برای بهبود سبک رندگی اسلامی-ایرانی استفاده کرد؟
روش شناسی
روش مطالعه در این مقاله ، روش کتابخانهای و مروری بوده و رویکرد در تحلیل دادهها توصیفی-تفسیری - تحلیلی - بوده است.
یافته های تحقیق
بر اساس آنچه که در مقدمه آورده شد، نگاه به سبک زندگی نگاهی کلی تر و فراتر از جنبههای روان شناختی و روان شناختی اجتماعی است چرا که میخواهیم سبک خاص جامعه را تحلیل کرده و دستورالعملهای کلیتر را برای بهبود وضعیت جامعه در جهت رهایی از بنبستهای اجتماعی و نابهنجاریهای رفتاری و بحران اجتماعی بر اساس آنچه که خواسته و نظر مقام معظم رهبری است بیابیم.
جامعه شناسان تعاریف متعددی را برای سبک زندگی گفته اند که در برخی از مقالات از جمله مقاله علی عبدی در مقاله تفاوت شیوه زندگی با سبک زندگی به آن ها اشاره شده است. از جمله این تعاریف می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-1 سبک زندگی ، مفهومی بسیار مهم است که اغلب برای بیان روش زندگی مردم توأم با طیف کاملی ازارزش ها ، عقاید وفعالیت های اجتماعی است. می توان گفت سبک زندگی ازالگو های فرهنگی، رفتاری وعاداتی شکل می گیرد وافراد به طور روزمره آنها رادر زندگی فردی واجتماعی خود به کار می گیرند.
-2 سبک زندگی مجموعه ای از ذائقه ها ، باورها و کردارهای نظام مندی است که یک طبقه یا بخشی از یک طبقه ی معین را مشخص می کند. در این راستا، برای مثال سبک زندگی شامل، عقاید سیاسی، باورهای فلسفی، اعتقادات اخلاقی، ترجیحات زیبایی شناختی و نیز اعمال جنسی، غذایی، پوشاکی و فرهنگی و غیره می شود.
-3 سبکهای زندگی مجموعهای از طرز تلقی ها، ارزشها، شیوههای رفتار، حالتها و سلیقهها در هر چیزی را در برمیگیرد. موسیقی عامه، تلویزیون، آگهیها همه و همه تصورها و تصویرهایی بالقوه از سبک زندگی فراهم میکنند.
مقام معظم رهبری در سخنان مهر ماه 91 خود در خراسان شمالی فرمودند که هدف ملت ایران و انقلاب اسلامی ایجاد یک تمدن نوین اسلامی با پیشرفت همه جانبه است . تمدن نوین اسلامی از دو بخش بسیار مهم ابزاری و متنی و اصلی و اساسی تشکیل شده است .
بخش ابزاری عبارت است از ارزشهایی که امروز به عنوان پیشرفت کشور از جنبه های علمی، صنعت، سیاست، اقتصاد، اقتدار سیاسی و نظامی مطرح مینمائیم. اما بخش متنی و اساسی و حقیقی آن چیزهایی است که متن زندگی ما را تشکیل میدهد و از آن به عنوان سبک زندگی یاد میشود.
بخش متنی و اصلی و اساسی و بخش حقیقی آن چیزیهایی است که متن زندگی ما را تشکیل میدهد که همان سبک زندگی است. نوع مصرف ، خوراک، آشپزی، تفریحات، مسئله خط، زبان، کسب و کار، رفتار در محل کار، در دانشگاه، در مدرسه، در فعالیتهای سیاسی، در ورزش، رسانه، رفتار با پدر و مادر و همسر و فرزند، رفتار با رئیس و مرئوس و دوست و...
