بخشی از مقاله
چکیده
سبک زندگی از جمله مفاهیم علوم اجتماعی است که گروههای اجتماعی با پیروی از الگوهای رفتاری، باورها و ارزشها و هنجارهای حاکم بر محیط و پیرامون جامعه آن را انتخاب نموده و تعلّقات و هویّت فردی و جمعی خود را نسبت به آن نمایان می سازند به گونه ای که می توانتمایز فرهنگی و تمدّنی جوامع را بر اساس سبک زندگی آنان مشخص نمود، با این وجود مسلمین بر این باور و عقیده هستند دین مبین اسلام که به عنوان یک ایدئولوژی، ارائه دهنده کامل ترین سبک زندگی در بشریت بوده و احکام و قوانین آن تمام حوزه های فردی، اجتماعی و.... را در بر می گیرد، می تواند امنیت را که یکی از نیازهای حیاتی و اساسی انسان است در پرتو سبک زندگی سالم ایجاد نماید، لذا این مقاله درصدد است تا ضمن بیان برخی از عوامل مؤثر در بروز فساد و ناامنی در جامعه، راهکارهائی را در جهت ایجاد و تقویت امنیت اجتماعی در پرتو سبک زندگی سالم و رشد و تقویت باورها و آموزه های دینی ارائه نماید.
مقدمه:
مفهوم سبک زندگی، یعنی انطباق دادن یک رهیافت سبک داده شده توسط طبقات و گروههای اجتماعی یک جامعه به گونه ای که افراد جامعه با پیروی ازالگوهای رفتاری، باورها، هنجارهها و ارزشهای اجتماعی و یا انتخاب نهادهای فرهنگی، تعلّقات خود را نسبت با آن هویدا سازند. لذا سبک زندگی را می توان مجموعه ای از رفتارها و ارزش ها و شیوه های رفتاری بیان نمود که فرد یا جامعه آن را به کار می گیرند که نه فقط نیازهای روزمره آنها را بر طرف سازد بلکه روایت خاصی را هم که برای هویّت شخصی و گروهی خود بر می گزینند تجسّم بخشند.
سبک زندگی که زائیده انتخاب مردم در میان محدودیتهای ساختاری خود و یا بازتاب مهم موقعیت های اجتماعی آنهاست یا بر گرفته از سبک زندگی غربی است که ویژگیها و نمودهای خاص خود را داراست که معمولا با سنّت گریزی، دین گریزی و طلب لذّت آنی همراه است. به بیان دیگر در این سبک بر شایستگی شخصیتی افراد انسانی تکیه می شود و دیگر اعتقاد دینی در چهار چوب یک نظام اندیشه ای مستقل و مبتنی بر خدا محوری نیست بلکه اعتقاد دینی در چهارچوب جهان بینی اومانیسمی و مبنای اندیشه انسان تعریف می گردد. جوهره اومانیسم یعنی دریافتی تازه و مهمّ از شأن انسان به عنوان موجودی عاقل و جدا از مقدرات الهی است که در آن انسان با نیازها، خواست ها، آرمان ها و تمایلات ناسوتی خود به عنوان مبنا و معیار همه چیز پنداشته می شود و به تعبیری انسان، خدا می شود.
ولی در سبک زندگی اسلامی، بشر محترم و دارای کرامت وجودی و ارزش حقوقی است و این کرامت و حقوق را در ذیل مقام بندگی خداوند به دست می آورد و هر چه قدر تقربش به خداوند بیشتر باشدارزش وجودی اش نیز تربالامی رود و اینگونه نیست که انسان اصل و محور باشد و عقل، بدون استمداد از وحی معرّف و راهنما تلقّی گردد بلکه این انسان عاقل در پرتو وحی الهی و سبک زندگی متناسب با فرامین آن ذات اقدس است که می تواند در امنیت و آسایش به ادامه حیات بپردارد. با این اوصاف است که ما مسلمین بر این باور هستیم که دین مبین اسلام به عنوان یک مکتب و دارای یک ایدئولوژی محکم، می تواند ارائه دهنده کامل ترین و بهترین سبک در زندگی بشریت بوده و در سایه آن سبک سالم نیز امنیت در اجتماع برقرار گردد.
-1 مفاهیم:
-1-1 امنیت
امنیت در لغت فارسی به ایمن شدن، در امان بودن و بی بیمی - محمد معین: - 1381 اطمینان خاطر یافتن و برطرف شدن ترس و بیم، - محمد بندریگی: - 1362 معنا شده است. و در زبان عربی به معانی پرشماری آمده است. فیومی در المصباح المنیر با ذکر مثال "أمن زید الأسد أمنا" معنای امنیت را آرامش و زوال ترس یاد نموده است. آنگاه این واژه را هم از نظر وزن و هم از نظر معنا همانند "سلم" دانسته استفیّومی: - 1414ق - خلیل بن احمد "امن" را به ضد ترس و خوف معنا کرده، و مأمن را موضع بدون ترس دانسته است. - فراهیدی: 1414ق - راغب در کتاب مفردات امن و امنیت را در اصل به معنای آرامش نفس و از بین رفتن ترس دانسته و در ادامه می فرماید: با توجه به این بیان، ایمان نیز از ماده » امن « به معنای ضد ترس و خوف است؛ لذا افراد که دارای ایمان است، خوف و ترس نخواهد داشت.
چون ایمان امنیت آور است، انسان را در مقابل عقاید و باورهای گمراه کننده بیمه می کند؛ لذا لغویین آمن و آمنو را به معنی کسی یا کسانی که خود را به مقام امن رسانده یا دارای امنیت و بر خوردار از آن بوده تفسیر نموده اند: » الایمان هو التصدیق الذی معه الامن - راغب اصفهانی: 1416ق - با این وجود می شود اینگونه بیان نمود که امنیت اجتماعی، به معنی عاری بودن جامعه از هر نوع عامل استرس، فشار روحی، روانی و در امان بودن جان و مال افراد است؛ اما در مقابل نا امنی حالتی است، فاقد مسائل مذکور و رو برو بودن با خطر یا تهدید است. لذا اگر هر فرد جامعه مطابق ارزش ها، هنجار ها و قوانین و مقررات حاکم بر جامعه عمل کند، قانون پذیر و ضابطه مند باشد، آن جامعه دارای امنیت خواهد بود؛ در مقابل به هر میزان که از این اصول عدول شود، به ایجاد نا امنی در جامعه کمک شده است.
-1-2 سبک زندگی
در میان اندیشمندان علوم اجتماعی غربی، سبک زندگی با رویکردهای مختلفی تعریف شده است: »آلفرد آدلر« از این اصطلاح برای اشاره به حال و هوای زندگی فرد استفاده کرد. سبک زندگی هدف فرد، خودپنداره، احساسهای فرد نسبت به دیگران، و نگرش فرد نسبت به دنیا را شامل میشود - فیست جی، - 1384 »لیزر1963 - «م - سبک زندگی را براساس الگوی خرید کالا تعریف میکند. به نظر وی سبک زندگی نشان دهنده شیوه زندگی متمایز جامعه یا گروه اجتماعی و نشاندهنده شیوهای است که مصرف کننده در آن خرید میکند و به شیوهای که کالای خریداری شده مصرف میشود، بازتابدهنده سبک زندگی مصرفکننده در جامعه است. - خوشنویس، » - 1389یاسر من« 1983 - م - سبک زندگی را الگویی از مصرف میداند که دربردارنده ترجیحات، ذائقه و ارزشهاست. - همان -
»سازمان بهداشت جهانی« سبک زندگی را اینگونه تعریف میکند: »اصطلاح سبک زندگی به روش زندگی مردم و بازتابی کامل از ارزشهای اجتماعی، طرز برخورد و فعالیتها اشاره دارد. همچنین ترکیبی از الگوهای رفتاری و عادات فردی در سراسر زندگی - فعالیت بدنی، تغذیه، اعتیاد به الکل و دخانیات و... - است که در پی فرایند جامعهپذیری به وجود آمده است. - «سایت همهمه: - 1390 برخی دیگر از اندیشمندان بیان می دارند: »سبک زندگی عبارت است از الگوی همگرا - کلیت تامی - یا مجموعه منظمی از رفتارهای درونی و بیرونی، وضعهای اجتماعی و داراییها که فرد یا گروه بر مبنای پارهای از تمایلات و ترجیحها - سلیقه - اش و در تعامل با شرایط محیطی خود ابداع یا انتخاب میکند. یا به اختصار، سبک زندگی: الگو یا مجموعه نظاممند کنشهای مرجح است.
« - مهدوی کنی: - 1380 برخی نیز سبک زندگی را با »هویت« پیوند میزنند: »سبک زندگی نظامواره و سیستم خاص زندگی است که به یک فرد، خانواده یا جامعه با هویت خاص اختصاص دارد. این نظامواره، هندسه کلی رفتار بیرونی و جوارحی است و افراد، خانوادهها و جوامع را از هم متمایز میسازد. - «شریفی: - 1391 این تعریف به گونهای هویت فرد را در برابر دیگران به نمایش میگذارد. وی در جای دیگری منظور از سبک زندگی را چنین بیان میکند: »مجموعهای از رفتارها و عملکردهایی که یک فرد به منظور تامین نیازها و احتیاجات روزمره خود به کار میگیرد.
