بخشی از مقاله
چکیده:
با توجه به این که مسأله مدیریت یکی از مسائل پر اهمیت عصر حاضر می باشد، دانستن این نکته که مدیر شایسته چه کسی است و باید چه ویژگی هایی داشته باشد، اهمیتی دو چندان پیدا کرده است.
مدیریت به شکلهای مختلف و متفاوت در طول تاریخ و جود داشته و به صور گوناگون، زمینه پایداری و دوام و قوام تمدنها و حکومتها را فراهم ساخته است. مدیریت اسلامی نیز بر مبنای ارزشهای الهی اسلام، زمینه های تعالی انسان را فراهم میآورد. این امر چه در سطح جامعه - مدیریت و رهبری در جامعه اسلامی - و چه در سطح سازمان - مدیریت و رهبری سازمانی - مصداق دارد.
قرآن کریم ضرورت وجودی مدیریت را در موارد گوناگون و با روش ها و شیوه های خاصی بیان می دارد تا جامعه بشری را به این اصل اساسی متوجه سازد که هدف از آفرینش انسان را عبادت و نیل به کمالات و پیروی خدا برشمرده است .مطالعه در داستانهای قرآنی که حامل سرگذشت پیامبران بزرگ و مردان برجسته تاریخ می باشد، این معنا را بهتر روشن می کند.
لذا، مطالعه ی آیات قرآن کریم ما را به این نتیجه می ر ساند که با الگوگیری از ا صول و ویژگی هایی که قرآن کریم برای رهبر و مدیر بر شمرده ا ست می توانیم مدیرانی شایسته برای جامعه ای شایسته انتخاب کنیم و به این ترتیب مسیر رشد و پیشرفت آنرا هموار نماییم.
مقدمه:
از آنجایی که مسأله مدیریت یکی از مسائل پر اهمیت عصر حاضر می باشد، دانستن این نکته که مدیر شایسته چه کسی است و باید چه ویژگی هایی داشته باشد، اهمیتی دو چندان پیدا کرده است. فردی که قرار است مدیریت گروهی را بر عهده بگیرد، باید شایستگی های لازم را جهت احراز آن مسئولیت دارا بوده و به اصطلاح اهلیت داشته باشد.
مدیریت به شکلهای مختلف و متفاوت در طول تاریخ و جود دا شته و به صور گوناگون، زمینه پایداری و دوام و قوام تمدنها و حکومتها را فراهم ساخته ا ست. و نظریههای مختلف و متفاوتی که از منظرهای گونهگون به انسان نگاه میکردند نیز در زمینه مدیریت ارایه گردید. به نظر این جانب، وجه مشترک تمامی این نظریهها، هدفگرا بودن و توجه به نتیجه کار است و به رسیدن به تعالی را برای انسان مد نظر قرار نداده اند.
مدیریت اسلامی بر مبنای ارزشهای الهی اسلام، زمینه های تعالی انسان را فراهم میآورد. این امر چه در سطح جامعه - مدیریت و رهبری در جامعه اسلامی - و چه در سطح سازمان - مدیریت و رهبری سازمانی - مصداق دارد.
ان سان موجودی ا ست که به عنوان بهترین و برترین مخلوقات خداوند متعال آفریده شده ا ست وحق متعال برای سعادت و خو شبختی ان سان، که به عنوان نماد کامل قدرت نمایی و علم الهی ا ست، انبیاء و اولیاء علیهم ال سّلام را فر ستاد تا ان سان ها را به سوی م سیر سعادت دنیا و آخرت هدایت نمایند و به برخی از انبیاء کتاب عطا فرمود تا بهتر و دقیق تر انسان ها را هدایت نمایند.
دین مبین اسلام به عنوان کامل ترین دین الهی و کتاب عظیم الشّأن قرآن کریم به عنوان کامل ترین و بهترین کتاب، دستورالعمل زندگی و نسخه ی شِفا بخش دردها و بیماری های جسمی و روحی و به عبارتی بیماری ها و مشکلات مادّی و معنوی انتخاب گردید.
قرآن کتابی برای هدایت است و خصوصیت چنین کتابی که هدایت همه جانبه انسانها را به عهده داشته است جامع بودن آن است »ان هذا القرآن یهدی للتی هی اقوم« - قرآن کریم، اسراء، - 9 امام ح سن مجتبی علیه ال سّلام فرمودند : چون خداوند متعال قلب پیغمبرماک - صلّی االله علیه و آله و سلّم - را بزرگ تر از قلب های دیگر دید، او را به پیغمبری برگزید
مطالعه ی آیات قرآن کریم ما را به این نتیجه می رساند که با الگوگیری از اصول و ویژگی هایی که قرآن کریم برای رهبر و مدیر برشمرده است می توانیم مدیرانی شایسته برای جامعه ای شایسته انتخاب کنیم و به این ترتیب مسیر رشد و پیشرفت آنرا هموار نماییم.
آن چه طی قرون متمادی، فوق العاده بودن و برجستگی عمل و اندیشه مدیریتی قرآن کریم را نمایان کرده، مجموعه عواملی است که کشف و تبیین آن از سوی دانش سازمان و مدیریت هنوز بسیار زود است و به یقین بدون یاری آموزه های وحیانی، انتظار دسترسی به اسرار و شگفتی های نهفته در فرآیندهای مدیریت و رهبری قرآن، غیرمعقول و دور از انتظار است.
عناصری چون فطرت، ایمان، شهود، وجهه خلیفه اللهی انسان، امدادهای غیبی، ربوبیت تکوینی و تشریعی، دو ساحتی بودن پدیده های جهان مادی، هدفمندی و یک پارچگی جهان ه ستی، پیو ستگی و نظام مندی جهان طبیعت و مجردات، ارتباط وثیق و عمیق امور دنیوی و اخروی و... از جمله اموری اند که به عنوان وجوه امتیاز و عوامل تعیین کننده در فرآیندهای رهبری و مدیریت قرآن کریم و نظام های معرفتی و رفتاری برخا سته از آن، نقش آفرینی می کنند. ارتباط و انس هرچه بیشتر انسان و جامعه با آیات قرآن، زمینه ها و ظرفیت های تجلی کلام الهی در عمل و اندیشه تک تک افراد جامعه و شبکه روابط و مناسبات اجتماعی را فراهم می کند »زمر«3 /،
استعداد اطاعت متعهدانه و مبتنی بر شهود قلبی و معرفت عقلانی افراد، گروه ها، نهادها و سازمان ها از کلام الهی و ائمه معصومان: را شکوفا می نماید »بقره«285 /؛ »آل عمران«8 /، تا جلوه های خداگونگی در اندیشه، رفتار و گفتار آحاد افراد جامعه و هر یک از نهادها و سازمان ها برجسته شود »فرقان/ 76«63 و شواهد، مستندات و نشانه های اعجاز مدیریتی قرآن کریم آشکار و برتری و خارق العاده بودن عمل و اندیشه مدیریتی قرآن کریم مستند و مستدل شود.
انسان، به عنوان خلیفه الهی، در مسیر هدایت و رسیدن به کمال، نیازمند راهنمایی و روشنگری خدای سبحان است، اما توان پاسخ گویی عقل برای تأمین نیازهای هدایتی او کفایت نمی کند؛ زیرا در مجموعه آموزه های وحیانی، حقایقی نهفته است که انسان بدون کمک وحی، توان رسیدن به آنهاراندارد.«نساء«113 /مرجعیت. قرآن کریم برای پا سخ به همه نیازهای هدایتی ب شر، م سلّم و مورد اتفاق مفسران عامه و خاصه است.
خداوند سبحان قرآن کریم را روشنگر هر چیزی معرفی می کند که می تواند در مسیر هدایت و رسیدن انسان به کمال و «، - نحل - 89/ قرآن کریم ضرورت وجودی مدیریت را در موارد گوناگون و با روش ها و شیوه های خاصی بیان می دارد تا جامعه بشری را به این اصل اساسی متوجه سازد که هدف از آفرینش انسان را عبادت و نیل به کمالات و پیروی خدا برشمرده است .مطالعه در داستانهای قرآنی که حامل سرگذشت پیامبران بزرگ و مردان برجسته تاریخ می باشد، این معنا را بهتر روشن می کند.
جلوه هایی از نفوذ و اثربخشی قرآن
لطفی در مقاله ای با عنوان اعجاز مدیریتی قرآن، موارد ذیل را به عنوان جلوه هایی از اثربخشی قرآن برمی شمرد.
1. نورانی بودن قرآن کریم
2. استواری و هدایت گری قرآن کریم
3. ژرفای شگفت انگیز قرآن کریم
4. شفا بخشی قرآن کریم
