بخشی از مقاله
چکیده:
رمان از» شیطان آموخت و سوزاند« اثر فرخنده آقایی از نویسندگان دهه شصت است. در این اثر شخصیت اصلی زن است و نویسنده از خلال وقایع روزمره زندگی این زن موقعیت اجتماعی زنی ایرانی ویژگیهای روحی و مشکلات عمده زندگی زنان را نشان دادهاست. در این مقاله تلاش شدهاست نمود مسائل اساسیای که بر کیفیت زندگی زن مؤثر است، یا مشکلاتی که بیشتر زنان را تحت تأثیر قرار میدهد بررسی شود.
نظر نویسنده درباره هریک از آنها با توجه به متن اثر تحلیل شود و نشان داده شدهاست که طلاق به عنوان برجستهترین مشکل زنان در این کتاب مورد توجه بودهاست و دغدغههای اصلی زنان نیز شامل تحصیلات، کار و یا تلاش برای بهدست آوردن وام است. شخصیت زن داستان از سویی امیدوار و تلاشگر است و از سوی دیگر در موقعیت اجتماعی مناسبی قرار نمیگیرد و گرفتار مشکلاتی چون بیکاری، بیسرپناهی و بیاحترامی میشود. بر این اساس جایگاه وی از حیث میزان برخورداری از نیازها در هرم مازلو بررسی شدهاست و نشان داده شده که نویسنده با وجود بیان همه مشکلات اثر را به سوی پیام امیدواری سوق دادهاست.
پیشینه تحقیق:
دربارهی فمینیسم در ادبیات داستانی مقالاتی از جمله» ردپای فمینیسم در آثار جلال آل احمد« از محمدرضا کمالی و شاهپور شهولی، »نقد فمینیستی رمان خاله بازی اثر بلقیس سلیمانی« از دکتر غلامحسین غلامحسین زاده و سارا حسینی و در مورد زنان»مقایسهی مسائل زنان در آثار زویا پیرزاد و منیره روانیپور«از قاسم سالاری و فروزان نجفی، »سووشون و دیدگاه اصالت زن« اثر فاطمه سرمشقی به چاپ رسیده است اما در مورد کتاب» از شیطان آموخت و سوزاند« تنها مقالهای با عنوان »روایت زمان در رمان از شیطان آموخت و سوزاند« از دکتر فیروز فاضلی و فاطمه تقی نژاد چاپ شدهاست که در آن به ساختار زمان در آن پرداختهاند و در مورد زن در این کتاب تا کنون پژوهشی صورت نگرفته است.
مواد و روش اجرا:
روش این پژوهش توصیفی تحلیلی بهشیوه کتابخانه ای است. به این صورت که ابتدا تمام منابع و ماخذ مربوط به این نویسنده و کتاب پیشنهاد شده گردآوری شده سپس مطالعه و یادداشتبرداری از منابع صورت گرفته و پس از تحلیل و بررسی دادهها، مباحث به ترتیب تهیه شده است.
ضرورت تحقیق:
ادبیات داستانی و بویژه داستان ایرانی پس از انقلاب شاخهای از ادبیات فارسی است که به آن توجه کمتری شدهاست. و با توجه به اینکه فرخنده آقایی از نویسندگان موفق این دوره است و کمتر به تحلیل آثارش پرداخته شدهاست، این پژوهش میتواند گامی در راه شناخت بیشتر نویسنده باشد. از سوی دیگر مسائل مربوط به زنان چه به عنوان موضوع پژوهش ادبی و چه از نظر جامعه شناسی از اهمیت ویژهای برخوردار است و بازتاب مسائل فرهنگی و زیربناهای فکری بسیاری از مشکلات زنان را در جامعه می توان در آثار ادبی بویژه در رمان که آینه واقعیت جامعه است، تحلیل و بررسی کرد.
- 1مقدمه:
در میان داستانپردازان ایران نام یک زن دیده میشود؛ شهرزاد قصهگو که هرشب برای پادشاه ستمگر قصه میگفته تا از کشته شدن در امان بماند ولی در سیر تاریخی از فخرالدوله دختر ناصرالدین شاه به عنوان اولین زن داستان نویس یاد شده که باعث ایجاد امیر ارسلان نامدار شدهاست: »داستان امیر ارسلان از داستانهای محبوب شاه بود که سالی یکبار بدان گوش میسپرد شبهنگام آنگاه که نقیبالممالک مشغول نقالی بود، فخرالدوله پنهانی به اتاق خواجگان میخزید و با قلم و قلمدان پشت در نیمه باز، هرآنچه را که میشنید مینگاشت. شاه پس از آگاهی از این موضوع آنچنان شیفته این عمل شد که هرگاه دخترش در قصر بود فرمان میداد داستانها را متنوعتر کنند تا وی همواره چیزی برای نوشتن داشته باشد.
بدین ترتیب میتوان گفت که رمان امیر ارسلان اگرچه از قوه تخییل نقیبالممالک سرچشمه گرفته است، اثر فخرالدوله نیز محسوب می-شود. - «بالایی:1386، - 238 شاید در حدود یکصد سال پیش نخستین زنان داستاننویس به شیوه مردانه مینوشتند و خواهان ناشناخته ماندن نام خود بودند. با ایجاد موسسات آموزشی و امکان آموزش زنان و پدیدار شدن نشریات زنان مجالی پیدا شد تا زنان قلم به دست بگیرند و خود را در عرصه داستاننویسی نشان دهند از جمله اولین زنان نویسنده ایرانی ایراندخت تیمورتاش است:» ایراندخت تیمورتاش داستان خود، دختر تیرهبخت و جوان بلهوس - - 1309را چنین شروع میکند:» یک داستان عجیب! برای عبرت خانم-ها -جوان بیعاطفه. محبت، عاطفه، احساسات، عشق، پاکطینتی، سعادت،و هزاران کلمات نظایر اینها... - «میرعابدینی:1392، - 353
از جمله زنان دیگر که کمکم عرصه داستاننویسی را برای همنوعانشان هموار ساختند، زهرا خانلری کیا - 1294ش- - 1369 با نگارش» پروین و پرویز «، کتب درسی و ترجمه آثار غربی باعث آشنایی زنان با فضای داستانی غرب شد و سیمین دانشور در سال1327با نگارش »آتش خاموش« وارد حوزه ادبیات داستانی شد و سالها بعد با نگارش» سووشون « نگاههای بسیاری را متوجه خود ساخت. این اثر بارها تجدید چاپ و به زبانهای خارجی ترجمه شد.:»سووشون دانشور به علت ویژگیهای ارزشمندش از بزرگترین رمانهای این دهه است. - «میرعابدینی،410،ج - 1387: 1
