بخشی از مقاله
چکیده
هر جا از انتقال محتوای برنامه درسی به فراگیران سخن به میان می آید، بی درنگ بحث روش تدریس نیز به دنبال آن خواهد آمد. هنگامی که از تدریس یا نحوه آموزش برنامه درسی صحبت می شود، منظور پیش بینی برخی از شرایط اجرای برنامه درسی توسط معلم است بنابراین هدف اصلی در این مطالعه شناسایی الگوی تدریس برتر از دیدگاه معلمان مقطع متوسطه می باشد. روش پژوهش از نوع توصیفی و ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه است که با روش تحلیل واریانس و آزمون تی تحلیل شد. نتایج نشان داد که بین جنسیت معلمان و نمره کلی پرسشنامه الگوهای تدریس برتر تفاوت معناداری وجود دارد Pvalue= 0/05 - و - T=2/46 .
همچنین بین دانشگاه محل تحصیل - تربیت معلم و سایر دانشگاهها - با الگوهای تدریس تفاوت معنی داری وجود دارد Pvalue= 0/05 - و. - T=2/79 علاوه بر این بین سابقه خدمت با الگوی تدریس تفاوت معناداری وجود دارد Pvalue= 0/01 - و . - F=3/10 از نظر معلمان زن الگوهای اطلاعات پردازی و از نظر معلمان مرد، الگوهای اجتماعی و رفتاری به عنوان الگوههای تدریس برتر است. فارغ التحصیلان مراکز تربیت معلم بیشتر از فارغ التحصیلان سایر دانشگاهها از الگوههای اطلاعات پردازی، انفرادی و رفتاری استفاده می کنند در نهایت معلمان با سابقه تدریس پایین تر نسبت به معلمان با سابقه از الگوههای تدریس متنوع تری استفاده می کنند.
مقدمه
روش تدریس یکی از مراحل طراحی برنامه درسی است که از مقوله مربوط به معلمان می باشد. قبل از پرداختن به تدریس لازم است که نگاهی مختصر به تدریس و الگوهای آن در جهان داشته باشیم. در گذشته های دور که تعلیم و تربیت محدود بود ، اقوام بدوی با روش های علمی راههای به دست آوردن خوراک ، تهیه پوشاک و پناهگاه را می آموختند و تربیت های دینی و اخلاقی واجتماعی هم با شرکت در مراسم جشن های قبیله ای صورت می گرفت.
بنابراین می توان روش آموختن در این دوره از تاریخ بشر را روش تقلیدی وعلمی نامید. در تربیت دینی به تدریج طبقه ای به نام روحانیان پدید آمدند که نخستین معلمان تاریخ بشر محسوب می شدند و تا قرن ها آموزش و پرورش حق ویژه و تحت نظارت آنان بوده است ، با پیدایش طبقه مذکور و اختراع خط و تدوین ادبیات مذهبی روش های آموزش متحول و آموزش های نظری بر آموزشهای علمی که در خانه انجام می شد و آموزش های نظری که طبقه روحانی ضمن اجرای مراسم دینی عهده دار آن بودند انجام می شد - سمیعی رومدشتی، . - 1388
بیشتر کشورهای جهان، در چند دهه گذشته نگرانی های فزاینده ای را در این خصوص که نظام آموزش و پرورش ، آمادگی کافی برای پرورش مهارت ها و دانش لازم برای کار و زندگی توأم با موفقیت را در جامعه پیچیده امروزی به شهروندان خود نمی دهد، شاهد بوده است در واکنش به این دغدغه ها ، تلاش برای بهبود مدارس افزایش یافته و تمام ابعاد سیستم آموزشی اعم از ساختار، سازمان، اداره و رهبری کلاس، مشارکت اولیاء و جامعه و نیز محتوای برنامه درسی، روش های آموزشی و ارزش یابی کل سیستم مورد هدف قرار گرفته است.
در عین اهمیت تمام این ابتکار عمل ها، پاره ای از آن ها فرضیات زیر بنایی درباره ی تدریس و یادگیری ندارند، یعنی بطور کامل و بسنده از درک و فهم های حاصل از شیوه یادگیری کودکان بر نیامده اند - آقا زاده،. - 1378 از آنجایی که یکی از وظایف معلم، تدریس مطالب کتابی است که به عنوان منبع درسی به دانش آموزان ارایه شده است و در انتخاب روش تدریس در آموزش متوسطه، معلمان نقش موثری ایفا می کنند بنابراین در این مقاله به شناسایی الگوی تدریس برتر از دیدگاه معلمان مقطع متوسطه پرداخته شده است.
تدریس و الگوههای آن معمولا فعالیتهایی را که معلم به قصد آسان کردن یادگیری در یادگیرندگان انجام می دهد، آموزش1 می نامند. پس بنا به تعریف، آموزش به فعالیتهایی اطلاق می شود که با هدف آسان کردن یادگیری از سوی معلم، الگو پردازی می شود و بین معلم و یک یا چند دانش آموز به صورت کنش متقابل جریان می یابد - سیف، 1392 - 30: تعریف بالا از آموزش، برآموزش رو در روی کلاسی تاکید می کند و انواع دیگر روشهای تدریس2 را در بر نمی گیرد.
آموزش، تنها به سخنرانی معلم اطلاق نمی شود بلکه شامل فعالیت های متعددی مانند سازماندهی فعالیت های آموزشی یک گروه کوچک یا بزرگ دانش آموزان، به کارگیری وسایل کمک آموزشی، تدارک حلقه های یادگیری، نظارت و رهبری آموزش انفرادی و غیره می باشد. کارل راجرز1 بیان می کند همان طور که در روان درمانی، روان شناس صرفاً به بیمار کمک می کند تا مسایل خودش را بشناسدو به چگونگی رفع آن مسئله نیز پی ببرد، در تدریس نیز فراگیر خودش مطالب را فرا می گیرد و مدرس فقط به او کمک می کند تا به هدف های آموشی نزدیک شود و آنها را فراگیرد - بدری مقدم، . - 215:1364 هر یک از دیدگاه های مختلف تربیتی، از تدریس، تعاریف مختلفی دارند.
یکی از این تعاریف که در سال 1962 به وسیله ی شفلر2 ارائه شده، معتقد بود که : "تدریس فعالیتی است معطوف به پیشرفت فراگیر در امر یادگیری و هدایت شده به طریقی که یگانگی و گنجایش فکری فراگیر را برای قضاوت مستقل تأمین می سازد. گیج3 ، در سال 1972، از تدریس به عنوان رفتارهای مدرس به منظور تأثیر گذاشتن بر یادگیری فراگیر یاد می کند. - بدری مقدم، . - 45:1364 کلارک4 تدریس را فعالیتی می داند که جهت ایجاد تغییر در رفتار یادگیرنده طراحی و اجراء می گردد.
در سده اخیر، صاحبنظران تلاش کرده اند تا یادگیری را با زندگی روزمره فراگیران پیوند دهند بنابراین مطالب یادگیری و تکالیف درسی باید ارزش صرف وقت را داشته باشد و معلم به دانش آموزان نشان دهد که چگونه مطالعه آن ها می تواند به حالشان مفید باشد علاوه بر این معلم تکلیف هایی را انتخاب کند که متناسب با ذوق و علاقه دانش آموزان باشد برای برخی از دانش آموزان مطالب خاص تهیه شود و دانش آموزان تشویق شوند تا در برنامه ریزی فعالیت های یادگیری با معلم همکاری کنند فرهنگ معین تدریس را عبارت از درس گرفتن ، درس دادن ، درس گویی تعریف کرده است و در فرهنگ آکسفورد تدریس به معنای کار یا شغل معلمی آمده و درس دادن به معنی گفتن و یا نشان دادن نحوه انجام کاری به کسی بیان شده است .
تدریس به آن قسمت از فعالیت های آموزشی که با حضور معلم در کلاس درس اتفاق می افتد اطلاق می گردد و یک سلسله فعالیت های منظم ، هدفدار و از پیش طراحی شده را در بر می گیرد و هدفش ایجاد شرایط مطلوب یادگیری از سوی معلم است - طالبی و همکاران، . - 1391 در بررسی تاریخی روش های معمول در تدریس، شاید بتوانیم به دوران های سه گانه زیر اشاره کنیم: اولین یا ابتدایی ترین دوران، دوران حفظ مطالب بوده است. در این دوران، وظیفه اساسی مدرس، در تعیین تکلیف های مشخص برای شاگردان و اصرار در بازگو کردن عینی مطالب به کلاس خلاصه می شده است. دومین دوران، با ظهور روش هایی چون حفظ دسته جمعی "پروژه" طرح یا حل مسئله آغاز می شود.
در این دوران که می توانیم از آن به عصر "متدولوژی" تعبیر کنیم، تأکید یشتر بر نفس عمل است و فراگیران، فراموش می شود. در سومین دوران، بین روش و انسان هایی که روش به خاطر رشد و پیشرفت آنان ابداع شده، تعادلی نسبی برقرار و روش و ابزاری برای وصول به غایات و هدف های خاص ابداع شده، تعادلی نسبی برقرار و روش و ابزاری برای وصول به غایات و هدفهای خاص ابداع شد تا آن که خود، هدف و مقصود باشد.
