بخشی از مقاله
چکیده:
با توجه به نقش روز افزون تکنولوژی در توسعه رقابت و نیز رشد اقتصادی، در سال های اخیر توجه بسیاری به ارزیابی توانمندی فناوری در کشورهای پیشرفته شده است. از مهم ترین عوامل اصلی در موفقیت به کار گیری تکنولوژی در جهت کسب مزیت رقابتی، آگاهی و شناخت سطح قابلیت تکنولوژیک بنگاه و استفاده مناسب از آنها می باشد. ارزیابی نیازهای تکنولوژیک ابزاری است که به منظور تعیین قابلیت های مورد نیاز برای اجرای اولویت های تکنولوژیک به کار می رود. صنعت خودرو نیز به عنوان یک صنعت تکنولوژی محور، یکی از صنایع مهم و استراتژیک در دنیای امروز به حساب می آید.
تحقیق حاضر در پی اولویت بندی شاخص های ارزیابی قابلیت های فناورانه در جهت ارزیابی توانمندی فناورانه و تدوین استراتژی در معاونت تولید قطعات پرسی شرکت ایران خودرو می باشد. حال با توجه به اهمیت موضوع ارزیابی قابلیت های فناورانه و مبحث تدوین استراتژی و ارتباط تنگاتنگ این دو با یکدیگر، در این پژوهش به شناسایی و اولویت بندی شاخص های مناسب ارزیابی توانمندی های فناورانه با توجه به صنعت خودرو و دپارتمان تولید قطعات پرسی می پردازیم.
نتایج این اولویت بندی، کمک شایانی برای تدوین سیاست های آینده این دپارتمان است. در این تحقیق، پس از مرور ادبیات موضوع، 36 شاخص که ویژگی های دقیق شاخص های عملکرد را داشته باشند، شناسایی شدند. پس از طراحی پرسشنامه بر اساس 36 شاخص یاد شده، و تایید روایی آن توسط خبرگان، تعداد 123 پرسشنامه جمع آوری شد. پس از اطمینان از پایایی پرسشنامه به وسیله آزمون آلفای کرونباخ و همچنین اطمینان از مناسبت دادهها برای انجام تحلیل عاملی به وسیله شاخص کیام او و آزمون بارتلت، به تحلیل عاملی اکتشافی داده های به دست آمده پرداخته و 23 شاخص مورد مطالعه در قالب 6 عامل دستهبندی شده و براساس بار عاملیشان اولویتبندی شدند.
-1 مقدمه
از آنجایی که پیشرفت و توسعه فناوری با توسعه اقتصادی در یک سازمان ارتباط مستقیمی دارد، میتوان سطح و میزان توسعه فناوری یک سازمان را نشانهای از اقتدار آن دانست. برای توسعه فناوری ابتدا بایستی به فناوری مربوط دست یابیم سپس درصدد ارتقاء آن باشیم. در این راستا با توجه به اهمیت بالای توسعه فناوری، مدیران ارشد بنگاههای اقتصادی میباید با درک صحیح از توانمندی فناورانه سازمان خود، شناسایی تحولات فناورانه در دنیا و نیز زیر نظر گرفتن تلاش رقبا برای دستیابی به فناوریهای جدید، پیوسته در جهت ارتقاء توانمندی فناوری سازمان خود گام بردارند.
یکی از عوامل اساسی در عدم موفقیت بکارگیری فناوری برای کسب مزیت رقابتی در بنگاههای کشورهای در حال توسعه، عدم آگاهی و شناخت سطح قابلیتهای فناورانه بنگاه و استفاده از آنها در جهت مزیتهای نسبی میباشد.[2] در کشور ما به موضوع ارزیابی توانمندی فناوری در سطح بنگاهها توجه کمی شده و در راستای فرهنگسازی کمی انجام شده است حتی اگر سازمانهایی مایل باشند در این جهت حرکت نمایند مراجع و منابع بسیار کمی در دسترس آنها میباشد.
بر این اساس ارزیابی قابلیت های فناورانه که با نام های ارزیابی توانمندی های تکنولوژیک یا ممیزی تکنولوژی نیز شناخته می شود، بخش مهمی از مدیریت تکنولوژی بوده و امری حیاتی برای سود دهی و رشد بنگاه در دنیای کنونی رقابتی است. [3] از مهمترین عوامل اصلی در موفقیت به کار گیری تکنولوژی در جهت کسب مزیت رقابتی، آگاهی و شناخت سطح قابلیت های تکنولوژیک بنگاه و استفاده مناسب از آنها می باشد ارزیابی نیازهای تکنولوژیک نه تنها حوزه های ضعیف و مشکل ساز بنگاه را شناسایی می کند، بلکه به مزیت های نسبی بنگاه نیز توجه داشته و آنها را مشخص می سازد. در این پایان نامه سعی بر آن است که ابتدا شاخص های ارزیابی قابلیت های فناورانه تعیین و سپس اولویت بندی شوند تا جهت بهبود وضعیت موجود و توجه به اولویت های توانمندی های تکنولوژیک در معاونت تولید قطعات پرسی مورد استفاده قرار گیرند.
امروزه فناوری جایگاهی خاص در آینده یک بنگاه دارد.مدیریت فناوری و هدایت فعالیت های فناورانه نیازمند تخصیص بهینه منابع و امکانات موجود است و این مهم بدون ارزیابی و اولویت بندی فناوری های موجود امکان پذیر نیست. این ارزیابی و اولویت بندی نشان دهنده میزان اهمیت و تاثیر گذاری تکنولوژی ها بر سازمان است و شرایط لازم برای انتخاب تکنولوژی های کلیدی را فراهم می کند. بنگاه های بسیاری با چالش هایی در زمینه تقویت و افزایش توان رقابت پذیری خود برای بقا در محیط رقابتی کسب و کار مواجهند. در این میان، تنها شرکت هایی که از قابلیتهای کلیدی و مزیت های نسبی بهره می جویند، توانسته اند موفقیت پایداری را کسب نمایند. [4]
همانطور که ذکر شد ارزیابی قابلیت های فناورانه برای هر بنگاه و کسب و کاری از اهمیت ویژه ای برای نیل به اهداف استراتژیک برخوردار است. از آنجایی که در معاونت تولید قطعات پرسی شرکت ایران خودرو این مهم صورت نگرفته است و این پایان نامه می تواند کمک شایانی به جهت دهی به فعالیت های این دپارتمان نماید، از این رو اهمیت موضوع واضح و مبرهن است که اولویت بندی شاخص های ارزیابی توانمندی تکنولوژیک می تواند در جهت بهبود کیفیت قطعات پرسی تولید شده توسط این دپارتمان اثرگذار باشد.
-2 روش کلی تحقیق
این پژوهش از نوع هدف، کاربردی بوده و روش تحقیق مورد استفاده توصیفی-پیمایشی است و پس از مطالعاتی در زمینه ادبیات موضوع، شاخص های مناسب ارزیابی قابلیت های فناورانه در بنگاههای تولیدی شناسایی میشوند. سپس نگرش جامعه آماری تحقیق، نسبت به این عوامل از طریق پرسشنامه سنجیده شده و دادههای جمعآوری شده مورد تحلیل قرار می گیرند. سپس بر مبنای تحلیل صورتگرفته، اولویتبندی انجام میگیرد.
-3 ادبیات موضوع
تکنولوژی : تکنولوژی تمام دانش ها، محصولات، ابزار و روش ها و سیستم هایی است که به خدمت گرفته می شود تا محصول یا خدمتی ارائه شود. تکنولوژی فرایند انتقال و تبدیل منابع به محصولات از طریق دانش، تجربه، اطلاعات و ابزار است. [5] تکنولوژی "ابزارها, روندها و روش هایی است که در رشته های گوناگون صنعتی " به کار گرفته می شود - فرهنگ لاروس - و عنصری اساسی در پیشرفت فعالیتهای تجاری بنگاههای صنعتی و توسعه اقتصادی کشورهاست. اما یکی از تعاریف رایج و در عین حال موسع از تکنولوژی عبارت از کاربری و اعمال تجاری دانش علمی است.
جندرون بر این باور است که »تکنولوژی هرگونه دانش کاربردی سیستماتیک مبتنی بر تجربه یا تئوریهای علمی است که در روشها و مهارتهای تولید، سازمانها و یا ماشینآلات به کار رفته است[7] .« قابلیت های فناورانه - توانمندی های تکنولوژیک - : به طور کلی توانمندی های تکنولوژیک در ادبیات به عنوان قابلیت های مورد نیاز برای شناسایی ، اکتساب ،جذب ، استفاده، تغییر یا ایجاد تکنولوژی تعریف می شود. توانمندی ها انواع اطلاعات و مهارت ها از قبیل فنی، مدیریتی و سازمانی را در بر می گیرند. ارزیابی توانمندی های تکنولوژیکی : در تعریف جامعی ارزیابی توانمندی های تکنولوژیکی فرایندی است که در آن سطح فعلی قابلیت ها و توانایی های تکنولوژیک سازمان اندازه گیری می شود تا هم نقاط ضعف و قوت تکنولوژی سازمان شناسایی شود و هم بتوان توانمندی های تکنولوژیک سازمان را با رقبا با سطح ایده آل آن مقایسه نمود و جهت جبران موارد نامطلوب اقدام کرد. [8]
طبقه بندی مدل های مختلف ارزیابی قابلیت فناورانه
مدل های مختلفی در ارتباط با ارزیابی قابلیت فناورانه می باشد که این دیدگاه ها و مدل ها در سه بخش کلی به شرح جدول شماره 1 طبقه بندی می گردد. [9]
