بخشی از مقاله
چکیده
اولین گام در بهبود وضعیت اشتغال در مناطق روستایی، شناسایی و تشخیص فرصتها و زمینههاي موجود تولید به ویژه در زمینه کسب وکارهاي مربوط با تولید محصولات کشاورزي و دامی و حوزه هاي وابسته می باشد. مطالعه حاضر با هدف شناسایی فرصتها و زمینههاي ایجاد کسب وکار در تولید محصولات دامی در مناطق روستایی شهرستان فردوس انجام یافته است. این تحقیق از لحاظ ماهیت از نوع تحقیقات کمی و با توجه به هدف، در زمره تحقیقات کاربردي و از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و به روش پیمایش میدانی انجام شده است.
جامعهآماري پژوهش شامل افراد محلی مطلع از شرایط و زمینههاي کسبوکار در سکونتگاههاي روستایی شهرستان فردوس شامل دهیاران، اعضاي شوراي اسلامی روستا، معلمین، مسئولین خانه بهداشت، و سایر مطلعین میباشد که 145 نفر بر اساس جدول کرجسی و مورگان و با استفاده از روش نمونه گیري تصادفی طبقه اي انتخاب گردید. ابزار گردآوري دادههاي تحقیق، پرسشنامه محققساخته بوده که روایی آن صوري بوده و براي تعیین پایایی آن از ضریب آلفاي کرونباخ - - α =0/83استفاده شدهاست.
نتایج نشان داداولاً از دیدگاه 84/8 درصد پاسخ گویان، میزان فرصتهاي کارآفرینی در تولیدات دامی در مناطق مورد مطالعه در سطح »متوسط« و پایین تر قراردارد. ثانیاً مهم ترین فرصتها و زمینههاي کسب وکار در حوزه تولیدات دامی در مناطق روستایی مورد مطالعه شامل تغذیه و مراقبت از دام، ایجاد واحدهاي پرورش گاو شیري، احداث واحدهاي پرورش مرغ گوشتی - بومی - ، پرورش گوسفند و بز آمیخته - داشتی - ، جمعآوري و فروش کود دامی و تولید تخممرغ محلی میباشدبا. توجه به یافتههاي این تحقیق، پیشنهاد میگردد در برنامهریزيهاي مربوط به کاهش بیکاري و افزایش درآمد در مناطق روستایی مورد مطالعه، حمایت از فعالیت هاي مذکور در اولویت قرار گیرد.
مقدمه
بقا در دنیاي پرشتاب کنونی نیازمند استفاده از همه منابع موجود و ظرفیتهاي در اختیار است. از این رو تضمین و تداوم و پایداري حیات روستاها نیازمند یافتن راهحلها و روشهاي جدید مقابله با مشکلات موجود در سکونتگاه هاي روستایی به ویژه در حوزه تولید و اشتغال میباشد. در اینمیان شناسایی و بهرهبرداري مطلوب از فرصتهاي جدید نقش مؤثري در بهبود وضع اقتصادي و معیشتی روستاها دارد که در صورت برنامه ریزي و سازماندهی مطلوب می تواند توسعه فرصتهاي شغلی، شکوفایی اقتصادي و توسعه روستایی را به همراه داشته باشد.
تشخیص و بهره برداري از فرصت ها مهم ترین گام در فرآیند کارآفرینی محسوب میشود - . - Dellabarca, 2002; Rae, 2007 در واقع کارآفرینان به کمک هوشیاري کارآفرینانه خود فرصتهاي کارآفرینی را کشف مینمایند. زمینههاي استفاده از کارآفرینی در نواحی روستایی بسیار گسترده و متنوع است - رضوانی و نجارزاده، - 1387 و این مناطق محیط بکري براي بروز کارآفرینی محسوب میشوند - . - Macke, 2002 بخش کشاورزي ازجمله بخشهاي اقتصادي است که در دهه هاي اخیر و با شتاب نسبی رشد مناطق شهري بر پایه تولیدات صنعتی و توسعه بخشهاي خدماتی، کمتر مورد توجه کارآفرینان و فعالان اقتصادي قرار گرفته و در نتیجه بخش عمده اي از فرصت هاي کسبوکار در مناطق روستایی ناشناخته و مغفول مانده است.
این موضوع در بخش تولیدات دامی نیز علی رغم برخورداري اغلب مناطق کشور از ظرفیتهاي مناسب براي تولید و نقش اساسی تولیدات این بخش در تأمین بخش عمده اي از نیازهاي تغذیهاي جامعه کمتر موردتوجه کارآفرینان قرار گرفته است - حسینینیا و همکاران، . - 1395 به هرحال کارآفرینی روستایی در پی یافتن ترکیبی ازمنابع براي فعالیتهاي اقتصادي اعم از کشاورزي و غیرکشاورزي براي دستیابی به بالاترین سود است - . - Kline and Suzanne, 2007 این مهم گرچه داراي آثار مثبت فراوانی در جوامع روستایی میباشد ولی خود بهعنوان یک پدیدهاجتماعی اقتصادي و فرهنگی متأثر از زمینهها و فرصتهاي ایجاد کسبوکار است.
از آنجاکه همه جوامع یا همهي افراد درون یک کشور، براي دستیابی به شرایط ایجاد اشتغال و افزایش درآمد و بهرهبرداري مطلوب و پایدار از منابع موجود موقعیت مساوي ندارند، شناسایی و معرفی فرصتها و زمینههاي موجود براي توسعهي کسبوکار در سرزمین ضرورتی انکارناپذیر است - . - Ozgen & Baron, 2006 بر همین اساس اولین گام در توسعهي اشتغال و رفاه روستانشینان، تشخیص فرصتها و زمینههاي مناسب جهت راه اندازي کسب و کار در مناطق روستایی میباشد که این موضوع در تحقیقات کارآفرینی چندان مورد توجه قرار نگرفتهاست و مطالعات داخلی انجام شده در این حوزه انگشت شمار میباشد.
حسینینیا و همکاران - - 1395 در مطالعهاي فرصت هاي کارآفرینی در بخش تولیدات دامی استان کرمانشاه را مورد بررسی قرار داده و فعالیتهاي پروار بندي دام، پرورش دامهاي شیري، تولید محصولات لبنی، تولید خوراك دام، تولید محصولات دامی ارگانیک، محصولات چرم، پرورش و تولید کرم ابریشم، تولید و فروش تجهیزات دام و طیور و تولید محصولات عسلی را به عنوان مهمترین فرصتهاي کارآفرینانه گزارش نمودند. درك اینکه چهکسی کارآفرین میباشد و مهمتر از آن چه زمینهها و فرصتهایی براي کارآفرینی وجوددارد، بستگی به وضعیت جغرافیایی و منطقه مورد بحث دارد - مرادينژادي و همکاران، 1387؛ آقاجانی، . - 1390
بر همین اساس و با توجه به وجود سابقه دیرینه فعالیت هاي دام پروري در مناطق روستایی شهرستان فردوس، در این پژوهش تلاش شده است زمینهها و فرصتهاي کسب وکار در بخش تولیدات دامی در مناطق مذکور مورد واکاوي قرار گیرد. به طور کلی، می توان انتظار داشت که ایدههاي مطرح شده در این تحقیق بتواند بینش مفیدي را درزمینهي مطالعات بیش تر در زمینه ایجاد کسب و کار هاي روستایی و ارائه برنامههاي توسعه داراي راهبردهاي مؤثر و مفید در بهبود توسعه پایدار نواحی روستایی کشور فراهم نماید.
مواد و روش
این تحقیق از لحاظ ماهیت از نوع تحقیقات کمی می باشد. همچنین با توجه به هدف، در زمره تحقیقات کاربردي و از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و به روش پیمایش میدانی انجام شده است. جامعهآماري پژوهش را افراد محلی مطلع از شرایط و زمینههاي کسبوکار در نواحی روستایی شهرستان فردوس همچون دهیاران، اعضاي شوراي اسلامی روستا، معلمین، مسئولین خانه بهداشت، و سایر مطلعین که به شرایط روستاي محل سکونت خود و ظرفیتهاي موجود و یا کشف نشده منطقه واقف هستند، تشکیل میدهد.
ابزار گردآوري دادههاي تحقیق، پرسشنامه محققساخته بوده که روایی آن صوري بوده و براي تعیین پایایی آن از ضریب آلفاي کرونباخ استفاده شدهاست. آلفاي کرونباخ بدست آمده براي گویه هاي پرسشنامهها 0/83 می باشد که بیانگر قابلیت اعتماد بالاي پرسشنامههاي مذکور میباشد. روش نمونه گیري از نوع تصادفی طبقاتی میباشد که روستاهاي هر شهرستان طبقه اول و ساکنان روستاهاي منتخب در هر شهرستان طبقه دوم را تشکیل می دهند. حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی - مورگان 145 نفر برآوردگردید و با کاربرد روش انتساب متناسب، نمونه ها در هر طبقه به صورت تصادفی انتخاب شدهاند.
به منظور سنجش میزان فرصت هاي موجود جهت راه اندازي کسب وکار در حوزه تولیدات دامی و زمینه هاي وابسته، از طیف پنج گزینهاي لیکرت استفاده شدکه در آن عدد یک نشانگر کمترین میزان و عدد 5 بیانگر بیشترین میزان می باشد و به منظور طبقه بندي و توصیف کیفی آنها از روش تفاوت انحراف معیار از میانگین - - ISDM استفاده شد که در فرمول مذکور، mean مقدار میانگین و sd انحراف معیار میانگین می باشد. تجزیه و تحلیل دادهها در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار SPSS.22 انجام شد. بدین منظور در بخش آمار توصیفی از آماره هایی مانند فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار و ضریب تغییرات و در بخش آمار استنباطی از آزمون هاي t و 2 استفاده گردید.
نتایج و بحث
اولویتبندي فرصتهاي ایجاد کسب و کار در تولید محصولات دامی و زمینه هاي وابسته در مناطق روستایی شهرستان فردوس از دیدگاه پاسخگویان به همراه میانگین و ضریب تغییرات مربوطه در جدول 1 ارائه شده است. فرصت هاي مذکور که بر اساس مقدار ضریب تغییرات اولویتبندي شده است، نشان میدهد که مهم ترین فرصتهاي ایجاد کسب وکار در حوزه تولیدات دامی در مناطق روستایی مورد مطالعه شامل تغذیه و مراقبت از دام، ایجاد واحدهاي پرورش گاو شیري، احداث واحدهاي پرورش مرغ گوشتی - بومی - ، پرورش گوسفند و بز آمیخته - داشتی - ، جمع آوري و فروش کود دامی و تولید تخم مرغ محلی می باشد.
