بخشی از مقاله
چکیده
تغییر و تحولات گسترده نظام سنجش پیشرفت تحصیلی در آموزش ابتدایی و تبعات و چالشهای متعدد و متنوع ناشی از آن، یافتن راهکارهایی به منظور ارتقای کیفیت برنامههای سنجش کلاسی مدارس ایرانی را به اساسیترین دغدغههای متولیان نظام آموزشی تبدیل کرده است.
پژوهش حاضر با استفاده از روش مروری، و با هدف شناسایی ملاکها و نشانگرهای ارتقای نظام سنجش پیشرفت تحصیلی در نظام آموزشی ایران و ارائه رهنمودها و راهکارهایی عملی در بهبود وضعیت موجود، به انجام رسیده است. بدین منظور، بر پایه سه ملاک، »تاریخ انتشار«، »کیفیت پایگاه علمی نمایه شده« و »استفاده از کلیدواژه مرتبط به فعالیتهای سنجشی در عنوان مقاله«، به جستجو در پنج پایگاه علمی مرتبط شامل، پایگاه علمی اریک، سیج، الزویر و ساینس دایرکت و لیبجن، پرداخته شده و 80 مقاله بازیابی گردید و بعد از بررسی چکیده مقالهها و تدقیق در محتوای آنها، 20 مقاله انتخاب گردید.
در گام بعدی و پس از واکاوی 20 مقاله منتخب، مصاحبه با 5 نفر از متخصصان تعلیم و تربیت و بهرهگیری از برخی از اسناد بالادستی نظیر سند تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش و نقشه جامع علمی کشور، 23 ملاک و 68 نشانگر مرتبط با نظام سنجش کلاسی در نظام آموزشی ایران شناسایی و بازنمایی گردید. در مطالعه حاضر، ضمن معرفی ملاکها و نشانگرهای مبین، پیشنهادهای کاربردی برای پیادهسازی در نظام آموزش رسمی و بهبود وضعیت موجود، ارائه شده است.
مقدمه
بهرهمندی از رویکردهای نوین سنجش پیشرفت تحصیلی، در همه مقاطع آموزشی ضرورت و اهمیت بسیاری دارد. به باور یانگ و کنگچنگ - 2014 - 1، اولین و مهمترین دلیل برای درک ضرورت ارتقای کیفیت نظام سنجش پیشرفت تحصیلی و استفاده را رهبردهای نوین آن در فرایند یاددهی یادگیری، اهمیت نظام سنجش پیشرفت تحصیلی در زمینهسازی برای پشتیبانی از یادگیری فراگیران است. در بکارگیری بهینه و هوشمندانه اصول سنجش در نظام آموزشی، ضمن توصیه به تمرکز بر تفاوتهای فردی فراگیران و تاکید بر رویکرد فرایندی و مستمر سنجش فعالیتهای یاددهی یادگیری، سعی میشود تا ضمن سنجش میزان توانایی فراگیران و ایفای نقش سازنده در سراسر چرخه طراحی تا اجرای آموزش، شرایط مناسب را برای بهبود سطح و عمق یادگیری و عملکرد فراگیران فراهم نماید، به گونهای که ضمن ایجاد بستر مناسب برای یادگیری معنادار، لذت یادگیری را در ذائقه فراگیران ایجاد نماید و احساس نیاز به یادگیری مادامالعمر را در آنان نهادینه کند
واکاوی متون منتشر شده در حوزه سنجش آموزش، موید تحولات چشمگیر در رویکردها به مقوله سنجش پیشرفت تحصیلی است، از جمله تغییر از»سنجش از یادگیری« به »سنجش برای یادگیری شواهد، نشانگر وجود کاستیها و چالشهای متعددی در نظام سنجش عملکرد فراگیران در نظام آموزشی ایرانی است.
صالحی و همکاران، 1394؛ صالحی، زینابادی و پرند، 1388؛ زینآبادی، صالحی و پرند، 1386؛ درانی و صالحی، - 1385 در پژوهش خود به وجود چالشهایی نظیر - 1 کاهش سطح انگیزش فراگیران بهدلیل نبود رقابت - 2 شکست در ایجاد انگیزه در فراگیران، عدم توفیق در ارتقای نگرش فراگیران به یادگیری و بهبود مستمر کیفیت آموزش - 3 عدم توفیق در توجه به اهداف سطوح بالاتر حیطه شناختی، تعمیق یادگیری، دوام و پایداری یادگیری، ایجاد انسجام و هماهنگی در بهکارگیری از انواع ابزارهای متفاوت سنجش، استفاده از بازخوردهای فرایندی در مسیر بهبود یادگیری، کاستن از حساسیت والدین نسبت به نمره، بهبود فرصت یادگیری از طریق مشارکت والدین در امر یاددهی و یادگیری - 4 عدم توفیق در کاهش استرس و ارتقاء ویژگیهای عاطفی فراگیران در مقایسه با فراگیران نظام سنتی - 5عدم توفیق در ارتقاء کیفی عملکرد دانشآموزان - 6 رغبت پایین و نگرش منفی معلمان دوره ابتدایی به انجام فعالیتهای ارزشیابی مستمر - 7 وضعیت نامطلوب میزان آگاهی معلمان ابتدایی از شیوههای ارزشیابی - 8 فقدان الگویی روشن برای ارائه بازخورد در مدارس - 9تسلط نظریه رفتارگرایی در رویههای سنجشی معلمان - 10 فقدان ساختار و تناسب لازم بین تکالیف ارائه شده توسط معلمان با مشکلات یادگیری فراگیران - 11 وجود موانع بسیار در شکوفایی خلاقیت فراگیران در مدارس ابتدایی - 12 عدم شفافیت اهداف و چگونگی اجرای طرح برای معلمان، مدیران و فراگیران اشاره نمودند. با توجه به تحولات موجود به رویکردهای سنجش از یک سو و چالشها و کاستیهای متعدد در نظام سنجش پیشرفت تحصیلی کشور از دیگر سو، بهرهگیری از نقاط قوت و مزیتهای رویکردهای نوین، منطقی و اجتناب ناپذیر است.
این مقاله با هدف شناسایی و دستهبندی ملاکها و نشانگرهای اصلی در رویکردهای نوین به منظور پیشنهاد برای استفاده در نظام آموزشی کشورمان تدوین شده است. تلاش شده است تا منتخبی از رویکردهای تحولآفرین در نظام آموزشی که در سایر نظامهای آموزشی کشورهای پیشگام در امر سنجش پیشرفت تحصیلی به نحو مطلوبی، اثرگذار شده است، انتخاب شده و ویژگیهای اصلی و قابل استفاده برای تحول نظام سنجش پیشرفت تحصیلی، بهبود وضعیت موجود و زمینهسازی تحقق اهداف چشمانداز 1404 کشور، پیشنهاد گردد. بنابراین مسئله اساسی در مطالعه حاضر، فقدان اطلاع کافی از راهکارها و راهبردهای نوین سنجش آموزش، برای بهبود نظام سنجش پیشرفت تحصیلی است. این پژوهش میکوشد تا ضمن بررسی رویکردهای نوین سنجش آموزش و استفاده از ظرفیتهای موجود، رهنمودها و رهیافتهای قابل استفاده در نظام آموزشی ایران را پیشنهاد نماید.
روش پژوهش
با توجه به تغییر و تحولات گسترده نظام سنجش پیشرفت تحصیلی در آموزش ابتدایی و تبعات و چالشهای متعدد و متنوع ناشی از آن، یافتن راهکارهایی به منظور ارتقای کیفیت برنامههای سنجش کلاسی مدارس ایرانی را به اساسیترین دغدغههای متولیان نظام آموزشی تبدیل کرده است. بدینمنظور در پژوهش حاضر با درک این ضرورت، سعیشد با استفاده از روش مروری1 و مطالعه و بهرهگیری از آموزههای موجود در منابع معتبر و به روز، برای بهبود نظام سنجش پیشرفت تحصیلی، رهنمودها راهکارهایی ارائه گردد. برای جستجو، انتخاب و بازیابی مقالهها، از سه ملاک، »تاریخ انتشار«، »کیفیت پایگاه علمی نمایه شده« و »استفاده از کلیدواژه مرتبط به فعالیتهای سنجشی در عنوان مقاله«، استفاده شد.
بدین منظور در پنج پایگاه علمی اریک2، سیج3، الزویر4 و ساینس دایرکت5 و لیبجن 6 به دنبال مقالههایی که تاریخ انتشار آنها 2010 و بالاتر بوده و عنوان مقالاتشان دربرگیرنده یکی از سه واژه »سنجش، اندازهگیری، ارزشیابی« بود به جست وجو پرداخته شد که در مجموع با در نظرگرفتن ملاکهایی شامل »سنجش، اندازهگیری، ارزشیابی« به همراه واژههای »کلاسی، آموزشی و مدرسهای80 « مقاله بازیابی گردید و بعد از بررسی چکیده مقالهها و تدقیق در محتوای آنها، 20 مقالهای که تمامی ملاکهای مورد نظر را برخوردار بودند، انتخاب گردید و برای کشف و پیشنهاد ملاکها و نشانگرهای نظام سنجش کلاسی در نظام آموزشی ایران مورد استفاده قرار گرفت. همچنین از 5 مقاله فارسی که متناسب با برخی از ملاکهای مرتبط با موضوع، مورد بررسی بود، استفاده گردید. ابتدا به طور کامل، مقالهای منتخب مورد مطالعه قرار میگرفت و بخشهای منتخب برای تدوین ملاکها و نشانگرها و تببین رویکرد سنجشی مورد بحث، انتخاب میشد
