بخشی از مقاله
چکیده
فضاهاي شهري یکی از بارزترین عرصه هاي تجلی هویت، فرهنگ و تمدن جامعه شهري است و علاوه بر اینکه تجلی گاه رابطه ي عملکرد بین انسان و فضاست، از نظر سیاسی، اقتصادي و اجتماعی نیز ارزش والائی دارد، دراین بین فضاهاي پیاده یکی از مهم ترین فضاهاي شهري و عرصه هاي عمومی در شهرهاست. در این مقاله سعی شده است که بخش کوچکی از پیاده روهاي شهر مشهد از نظر وضعیت کیفی مورد بررسی قرار گیرد.
در همین راستا از دو روش اصلی مطالعه و مشاهده استفاده شده است که به نتیجه اي دقیق تر رسیده شود. در نهایت پس از بررسی وضعیت کیفی پیاده رو ها از هفت تیر 19 تا 23 از نظر ایمنی، پوشش گیاهی، کف سازي و ... نتیجه گرفته میشود که در محدوده مورد بررسی کیفیت پیاده روها یکسان نیست؛ به طوري که 15 نوع کف سازي در محدوده اي کوچک به کار گرفته شده، و این مورد مانع ایجاد سرزندگی است .
١- مقدمه
فضاهاي شهري یکی از بارزترین عرصه هاي تجلی هویت، فرهنگ و تمدن جامعه شهري است و علاوه بر اینکه تجلی گاه رابطه ي عملکرد بین انسان و فضاست، از نظر سیاسی، اقتصادي و اجتماعی نیز ارزش والائی دارد - نظري و رضابیگی ثانی - 1393 : در این بین فضاهاي پیاده یکی از مهم ترین فضاهاي شهري و عرصه هاي عمومی در شهرهاست، به طوري که جین جکوبز پیاده راه ها را فضاي عمومی و اصلی شهر و نیز حیاتی ترین عضو آن برمیشماردحاین مهم زمانی بیشتر نمود پیدا میکند که توسعه بی رویه کالبد شهري، افزایش وسایل نقلیه عمومی و خصوصی و زوال محیط زیست آثار زیانباري بر ساختار شهر و در نتیجه سلامت جسمی و روانی شهروندان داشته باشد - نظري، سروري،. - 3:1393
مهمترین اجزاي شهر پایدار عبارتند از: تأکید بر عابر پیاده، ترکیب و اختلاط کاربري ها و تأکید برعملکردهاي اجتماعی به عنوان عامل وحدت بخش بناها و فضاهاي عمومی. زمانی که فضا براي آسایش و حضور ایمن و فعال عابر پیاده در شهر مناسب نباشد ، اولین قشري که از حضور در شهر محروم میشوند گروههاي ویژه یعنی سالمندان، معلولین، کودکان و افراد بزرگسال همراه با کودکان می باشند.
پیاده راه ابزاري است براي فعالیت جمعی به خصوص در ارتباط با اقتصاد شهري، کیفیت محیطی و سلامت اجتماعی . در پیاده راهها آزادي عمل انسان پیاده براي توقف، مکث، تغییر جهت و تماس مستقیم با دیگران بسیار زیاد است و از آنجا که به گفته ي بیوکانن آزادي حرکت عابرین پیاده در شهرها و فضاهاي شهري نشانه خوبی از تمدن آن شهر است، می توان گفت که وجود پیاده راه در شهر مظهر تمدن و مدنیت و هویت هر شهر است.
- پاکزاد، 1385 ،ص . - 27 مهم تر از همه اینکه تصویر ذهنی افراد از شهر، تحت تأثیر فعالیت خیابان ها و حضور یا عدم حضور پیاده میباشد. از این رو، وجود پیاده راه ها در شهر به ارتقاء تصویر ذهنی افراد از شهر کمک می کند. به گفته جین جیکوبز، شهر را می توان با خیابان هایش شناخت. پس ارتقاء سیماي خیابان به وسیله افزایش حضور پیاده به بهبود سیماي شهر و تصویر ذهنی افراد کمک می کند.
-2 بیان مسئله
بشر همواره با ایجاد ساختارهایی در شهرنیاز ذاتی خود براي برقراري روابط اجتماعی را برآورده کرده فضاهایی که از نظر اجتماعی فعال بوده و امکان ارتباطات چهره به چهره انسانی را درون اجتماع شهر و در کالبدي سازمان یافته فراهم کرده است. - رفیعیان و همکاران ، - 42:1390 این فضاها شامل پیاده رو ها شهري میباشد که امروزه با ازدیاد وسایل حمل ونقل عمومی موجب کاهش کیفیت پیادهرو و بروز محیطی با کیفیت پایین به خصوص براي عابرین پیاده شده استحاین درحالی است که میتوان با افزایش سرزندگی محیطی یک فضا، شرایط مناسبی را براي پیاده روها ایجاد کرد.
نکته مشترك تجربیات جهانی حاصل از اجراي طرح هاي موفق پیاده گستري درمراکزشهري، اولویت حضورعابر پیاده وبه حداقل رساندن فضاي مورد نیاز وسایل نقلیه است که باعث افزایش فعالیت هاي اجتماعی، تقویت جنبه هاي انسانی محیط پیرامونی ارتقاي کیفی محیط کالبدي شده و در نتیجه به ایجاد فضاي شهري مطلوب براي شکل گیري حیات مدنی انجامیده است. - قربانی و همکاران، - 6:1389 هدف پویایی پیاده رو که این هدف با تکیه برکاربري هاي تجاري، محیط هاي سرگرمی وتفریحی وحضوردائمی سکنه در این بافت ها مورد توجه قرار گرفته است.
پیاده رو ها معابري با بالاترین حد نقش اجتماعی هستند که میتوانند شور و زندگی را به شهر آورده، مردم را به حضور داوطلبانه در شهر تشویق کنند و در نتیجه، پایداري شهر را تضمین نمایند حاز طرف دیگر علاوه بر تعاملات اجتماعی، سلامت جسمی شهروندان نیز از مسائل شهرهاي امروزي است حاز این رو اخیراً در سطح دنیا برنامه ریزان به طراحی فضاهایی پرداخته اند که فعالیتهاي فیزیکی شهروندان را افزایش دهد. در نتیجه پیاده رو با برنامه ریزي و طراحی باعث افزایش سطح کیفی پیاده رو و افزایش فعالیت هاي شهروندان وتعاملات اجتماعی موجب پویایی وسرزندگی فضاي شهري نیز میشود.که در این تحقیق با توجه به اهمیت پیاده رو در خیابان هفت تیر با تقویت محور پیاده میتوان مکانی فعال وسرزنده ایجاد کرد.
-3 روش تحقیق
در این پژوهش بر اساس اطلاعات جمع آوري شده از مطالعه منابع کتابخانه اي و اسناد و مدارك مربوطه، سعی شده است به بررسی اطلاعات و در نهایت به نتیجه گیري و ارائه پیشنهاد پرداخته شود. ابتدا ضمن بررسی منابع مرتبط و سابقه تحقیق، مبادرت به تدوین مباحث مرتبط نموده است، سپس مباحثی همچون پیاده رو، مولفه هاي تاثیر گذار برکیفیت فضایی پیاده روها و شاخص هاي سرزندگی در محور هفت تیر مورد بررسی قرار میگیرند.
-4 اهداف
• هدف اول: سنجش میزان حضورپذیري افراد در محیط شهري
• هدف دوم: شناسایی مولفه هاي تاثیر گذار بر کیفیت فضایی محورهاي پیاده
• هدف سوم: بررسی وشناخت محورهاي پیاده به منظور افزایش سرزندگی
-5 سوالات
• -1 ایا بهبود و ارتقاء سطح کیفی پیاده روها موجب سرزتدگی و پویایی فضاي شهري میشود؟
• -2 چه عواملی میتوانند در سرزندگی محور پیاده رو امري موثر واقع گردند؟
• -3 مباحث و راهکارهاي دستیابی محور پیاده به محوري فعال و زنده براي ارتقاء کیفیت محیط شهري چیست؟
۶- فرضیات
• به نظر میرسد کاربري هاي عملکردي در راسته خیابان هفت تیر موجب سرزندگی وپویایی فضا شده است
• به نظر میرسد سرزندگی وپویایی مجدوده هفت تیر مولفه تاثیر گذار بر کیفیت فضاي پیاده رو میباشد.
• محدوده هفت تیر با توجه به اصول وضوابط پیاده رو ازکیفیت مناسبی براي معلولین کودکان برخوردار میباشد.
-7 مبانی نظري
-1-7 جایگاه و سهم عابر پیاده در نظام حمل ونقل
از آنجا که معبر پیاده در فضاي عمومی شهري براي حرکت عابر پیاده است، موج تقویت رابطه اجتماعی و معنوي شهروندان تلقی می شود و اغلب به دلیل بی توجهی و تخصیص امکانات ناچیز و ناقص در سطح پیاده راه ها و عدم آموزش و آگاهی مردم از قوانین حرکت پیاده ها، افراد پیاده حقوق واقعی خویش را نمی شناسند و گاهی از این حق محروم می شوند.
