بخشی از مقاله
چکیده
فشار رقابتی زیاد، بسیاری از سازمان ها را بر آن می دارد تا محصولات و خدمات خود را سریع تر، ارزانتر و بهتر از رقیبان در اختیار مشتریان قرار دهند. مدیران نیز دریافتهاند که انجام چنین کاری به تنهایی و بدون داشتن تأمین کنندگان رضایتبخش ممکن نیست. ارزیابی أتمینکنندگان، یک مسئله تصمیمگریی پیچیده چندمعیاری میباشد و پیچیدگی این انتخاب به این علت است که هر کدام از أتمینکنندگان قسمتی از معیارهای خریدار را برآورده میکنند. این مقاله با موضوع شناسایی و اولویت بندی معیارهای مهم در ارزیابی تأمینکننده و رتبهبندی تأمینکنندگان شرکت آرین سینا، انجام گرفته است.
به منظور پالایش معیارها و انتخاب مهمترین و مؤثرترین آنها، پرسشنامه ای بر اساس طیف لیکرت تدوین و در بین خبرگان شرکت توزیع گردید که نتایج به دست آمده بیانگر اهمیت هفت معیار قیمت تمام شده تأمین کالا، تحویل بهموقع، ضمانت نامه های بهتر، شرایط متنوع پرداخت، تخفیف در حجم، تأمین کیفیت مورد نیاز و مسافت محل استقرار تأمینکننده تا خریدار در انتخاب تأمین کنندگان شرکت آرین سینا است .
در گام بعدی، به منظور اولویت-بندی معیارهای انتخاب شده بر اساس میزان اهمیت در انتخاب تأمین کننده، معیارها توسط خبرگان صنعت در پرسشنامه، مقایسه زوجی شدند و نتایج نشان دهنده این بود که معیار کیفیت با کسب امتیاز ٍَََِْ؟ً، مهم ترین معیار در ارزیابی تأمین کنندگان شرکت میباشد. در نهایت تأمینکنندگان با رویکرد تحلیل پوششی داده ها مورد ارزیابی قرار گرفتند و با استفاده از روش اندرسون-پترسون، رتبهبندی کاملی از تأمینکنندگان شرکت صورت گرفت و نتایج حاصل در شرکت مذکور بهکار گرفته شد.
مقدمه
چرخه عمر کوتاه بسیاری ازکالاها و تقاضاهای روزافزون برای محصولات سفارشی شده، با تخصّصی تر کردن کسب و کارها، آن ها را به یاری جستن از همپیمانهای استراتژیک سوق میدهد تا به این ترتیب بتواندننیازهای متنوّع و پیچیده باز ارهای نوین را برآورده سازند. اینتحوّلات، آغازگر پیدایش و شکل گیری زنجیرههای تأمین است - حکمت و امیری، - . مدیریت زنجیره تأمین به دنبال یکپارچهسازی واحدهای سازمانی در طول زنجیره تأمین و هماهنگ سازی جریان مواد، اطلاعات و جریان های مالی به منظور برآوردن تقاضای مشتری و با هدف بهبود رقابت پذیری یک زنجیره تأمین است - افرازه، ٌَََ - . در این شرایط ایجاد رابطه ای نزدیک و بلندمدت بین تأمین کننده و خریدار به عنوان یکی از عوامل کلیدی موفقیت در ایجاد زنجیره تأمین است .
بنابراین مسئله انتخاب تأمینکنندگان مهمترین مسئله در اجرای موفقیت آمیز زنجیره تأمین می باشد - جعفرنژاد و ه مکاران، ٌََْ - . در بسیاری از صنایع عمده هزینه محصولات ، مربوط به هزینه مواد اولیه و قطعات برون سپاریشده است، به طوری که گاهی تا ًْ% قیمت تمامشده را شامل میشود . - Amid et al, 2010 - فشار رقابتی زیاد، بسیاری از سازمانها را بر آن میدارد تا محصولات و خدمات خود را سریعتر، ارزانتر و بهتر از رقیبان در اختیار مشتریان قرار دهند.
مدیران نیز دریافتهاند که انجام چنین کاری به تنهایی و بدون داشتن تأمین کنندگان رضایتبخش ممکن نیست - باقرزاده آذر و دری، - . فرآیند انتخاب تأمینکننده بااهمیتترین متغیر در مدیریت مؤثر شبکه زنجیره تأمین مدرن میباشد، چرا که در دستیابی به محصولات با کیفیت بالا و رضایت مشتری کمک شایانی می کند - سپهوند، - . ارزیابی أتمینکنندگان و انتخاب موارد مناسب در میان آنها، یک مسئله تصمیمگریی پیچیده چندمعیاری میباشد و پیچیدگی این انتخاب به این علت است که هر کدام از تأمینکنندگان قسمتی از معیارهای خریدار را برآورده میکنند.
در رویکرد سنتی انتخاب تأمین کنندگان تنها تأمین کنندگانی را انتخاب می کند که به کاهش قیمت در طول سالیان متمادی اهمیت میدهد، امروزه تکنیکهای خرید به معیارهای جامع و چندبعدی توجه میکند - . - Zeydan et al, 2011 تحلیل پوششی داده ها - 1 - DEA یک روش ناپارامتریک بوده که به کمک برنامه ریزی ریاضی به تعیین مرز کارایی واحدهای تصمیمگیری که دارای خروجیها و ورودیهای مشابهاند، میپردازد - . - Charnes et al, 1997 بنابراین مدیران قادر خواهند بود به صورت منطقی در مورد کارایی واحدهای تجزیه و تحلیل شده قضاوت کنند - جعفری و فتحی الماس، ًٌَُ - . یکی از مصارف DEA در ارزیابی و انتخاب تأمین کنندگان است.
DEA واحدهای تحت بررسی را به دو گروه کارا و ناکارا تقسیم می کند. واحدهای کارا واحدهایی هستند که امتیاز کارایی آنها برابر با یک است. واحدهای غیر کارا با کسب امتیاز کارایی قابل رتبهبندی هستند اما واحدهای کارا با استفاده از مدل های کلاسیک DEA قابل رتبه بندی نیستند. در سال ، اندرسون و پترسون 2 روشی را برای رتبه بندی واحدهای کارا پیشنهاد کردن که تعیین کاراترین واحد را میسر می سازد. با این روش امتیاز واحدهای کارا میتواند از یک بیشتر شود. به این ترتیب، واحدهای کارا نیز مانند واحدهای غیرکارا رتبهبندی میشوند - مهرگان، - .
در این قسمت مرور مقالات در زمینهی ارزیابی و انتخاب تأمینکنندگان صورت گرفته است. در راستای ارزیابی تأمینکننده، اولین گام شناسایی معیارهای مناسب است - خاتمی فیروز ابادی و همکاران، - . طبق تحقیقات دیکسون که در سال ٌُّّ انجام شد، ٍَ معیار کلی برای ارزیابی تأمین کننده شناسایی شد که معیارهای قیمت، کیفیت و تحویل به موقع ، مهمترین معیارها در انتخاب تأمینکننده شناخته شدند - . - Dickson, 1966
فلاحپور و همکاران معیارهای هزینه، خدمات، تحویل و کیفیت را در ارزیابی تأمین کننده مورد بررسی قرار دادن - . - Fallahpour et al, 2014 در تحقیقی دیگر معیارهای قیمت، زمان تقدم، فاصله، کیفیت و قابلیت اطمینان برای ارزیابی تأمینکنندگان بررسی شدند - . - Dotolia et al, 2015 در ارزیابی و انتخاب تأمین کنندگان، پس از مشخص شدن معیارهای ارزیابی، گام بعدی ان تخاب روش مناسب برای حل مسئله میباشد. در تحقیقات انجامشده در رابطه با انتخاب تأمینکننده از مدلهای بسیاری به این منظور استفاده شده است.
اولین مقالات در این حوزه، در اوایل دهه ًٌُِ منتشر شد - . - Assaoui et al, 2007 روشهای تحقیق در عملیات، دامنه گستردهای از تکنیکها را برای انتخاب تأمینکنندگان پیشنهاد کردند - Wu and Shunk, . - 2007 اولینبار وبر و همکاران از DEA برای انتخاب تأمین کنندگان استفاده نمودند، آنها معیار هزینه را به عنوان ورودی و معیار سود را به عنوان خروجی به کار بردند . - Weber et al, 2000 - سوکلی و همکاران شیوه ای ترکیبی از 1AHP و DEA ارایه دادند . - Sevkli et al, 2007 - وو، در تحقیق خود به توسعه مدل ترکیبی ارزیابی تأمین کننده با استفاده از DEA و شبکههای عصبی و درخت تصمیم پرداخت - . - Wu, 2009 زیدان و همکاران یک متدولوژی ترکیبی با استفاده از DEA و AHP برای انتخاب تأمین - کننده و ارزیابی عملکرد ارایه دادند - . - Zeydan et al, 2011
جیانگ در مقالهی خود به ترکیب دو روش SVM و DEA برای حل مسئله ارزیابی و انتخاب تأمینکننده پرداخت - . - Jiang 2013 ونگ و لی در تحقیق خود، مدل DEA موجود را بهبود دادند و مدل بهبود دادهشده را برای ارزیابی ٌَ تأمینکننده خدمات حملونقل بخش سوم به کار بردند - . - Wang and Li, 2014 در این مقاله قصد بر آن است که پس از شناسایی و ارایه معیارهای مناسب برای ارزیابی و رتبه بندی تأمینکنندگان چوب و اولویتبندی معیارها، تأمینکنندگان با رویکرد تحلیل پو ششی دادهها مورد ارزیابی قرار گیرند و با استفاده از روش اندرسون- پترسون رتبهبندی کاملی از تأمینکنندگان شرکت ارایه شود.
روش تحقیق
تحقیق حاضر از نظر ماهیت و روش جمع آوری دادهها از نوع توصیفی و از شاخه مطالعه موردی و از بعد هدف کاربردی می باشد. جامعه تحقیق حاضر را مدیران و خبرگان شرکت تولید 2MDF آرین سینا تشکیل میدهند که شامل ًٌ نفر از مدیران خبره خرید و بازرگانی، کنترل کیفیت، مدیریت کارخانه و تولید می باشند. همچنین به منظور شناخت ادبیات و سوابق تحقیق از روش کتابخانه ای و میدانی استفاده گردیده است .
در روش کتابخانه ای از منابع و مطالعات کتابخانه ای و مقالات موجود استفاده شده است و در روش میدانی دادههای مورد نیاز از طریق پرسشنامه و مصاحبه حاصل گردید . بعد از استخراج معیارها از ادبیات تحقیق و مصاحبه با مدیران شرکت، برای شناسایی مهم ترین معیارها، از نظر خبرگان و روش دلفی استفاده گردید . بر این اساس پرسشنامه ای شامل ٍَ سوال با طیف لیکرت پنج درجهای بی اهمیت، کم اهمیت، تا حدودی مهم، مهم و بسیار مهم - نمرات ٌ، ٍ، َ، ُ، ِ - مورد استفاده قرار گرفت.
تکنیک دلفی3 روشی سیستماتیک در تحقیق برای استخراج نظرات از یک گروه مت خصصان در مورد یک موضوع یا یک سؤال است. در این تکنیک نخست به هریک از اعضای گروه بطور جداگانه پرسشنامه ای شامل معیارهای مورد نظر ارسال می شود . از اعضا خواسته میشود تا به هر معیار بر اساس طیف لیکرت امتیاز دهند . در گام دوم پرسشنامهها جمعآوری شده و معیارهایی که میانگین نمره نظرات آنها کمتر از حد متوسط میباشد، حذف میشوند. معیارهای باقیمانده در قالب یک پرسشنامه جدید ارسال میشوند.
