بخشی از مقاله
خلاصه
سازههای موجود در سراسر دنیا دارای کاربریهای مختلفی نظیر مسکونی، اداری، نظامی و غیره میباشند. از این میان، سازههای نظامی با توجه به تاثیرگذاری بر امنیت، آرامش، حفظ یکپارچگی و استقلال تمامی کشورها، از اهمیت بسزایی در مقایسه با سایر انواع سازهها، برخوردار هستند. این نوع از سازهها با توجه به میزان اهمیت زیاد آنها، از جنبه-هایی نظیر سیستم باربری سازه، معیارهای طراحی المانهای سازهای - ستون، تیر و مهاربند - ، مهاربندهای درونسازهای و مشخصات بتن و فولاد مصرفی در سازه، دارای نقاط قوت بیشتری در مقایسه با سایر انواع سازهها میباشند.
در این مقاله با بررسی سازههای نظامی و ضوابط طراحی و ساخت این نوع از ساختمانها، تفاوتهای موجود در بخش طراحی و اجرای این دسته از سازهها در مقایسه با سایر انواع کاربریها مشخص خواهد شد. بدین منظور، با بهرهگیری از نرمافزار Expert Choice و روش تصمیمگیری چندمعیاره فرآیند تحلیل سلسله مراتبی - AHP - ، با تعریف هدف، معیار و زیرمعیارهای مورد نظر، وزندهی و الویتبندی متغیرهای تاثیرگذار در عملکرد ساختمانهای نظامی صورت خواهد گرفت. نتایج حاصله نشان میدهد که که معیارهای سازه، مصالح و پلان، به عنوان اولویتهای تعیین شده حاصل از نتیجه تحلیل مشخص شده است.
.1 مقدمه
قرار گرفتن کشور ایران در ناحیهای که خطرات مختلفی نظیر داشتن نقاط متراکم جمعیتی در سطح خود، وجود خطرات محتمل از سوی نیروهای دشمن و غیره موضوع آسیبپذیری سازههای نظامی موجود در سطح کشور را بهدلیل ساخت سازههای مذکور که بدون استفاده از آییننامههای معتبر مهندسی و اثرگذاری عوامل انسانی و غیرانسانی موجود بر آنها طراحی و ایجاد شدهاند، به موضوعی بسیار مهم و حیاتی تبدیل نموده است. وجود سازههای نظامی بدون شناسنامهی فنی سازه، استفاده از روشهای نامناسب اجرایی و غیره احتمال بروز خسارات محتمل وارده در صورت انجام حملات تروریستی و نظامی را افزایش خواهد داد. در کشور ما با توجه به افزایش هجمه کشورهای دشمن، بهطور هرروزه پژوهش-های مستمری در زمینه سازههای نظامی و شناخت نقاط ضعف و قوت این نوع از سازهها انجام میگیرد
در این مقاله در ابتدا به بررسی توصیفی مشخصات سازههای نظامی و ضوابط و نکات فنی قسمتهای مختلف این نوع از سازهها، پرداخته خواهد شد. در ادامه نتایج حاصل از پرسشنامههای توزیعشده، به نرمافزارExpert Choice وارد شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت و سعی خواهد شد تا متغیرهای تاثیرگذار در عملکرد سازههای نظامی مورد بررسی و اولویتبندی قرار گیرند.
2. پیشینه تحقیق
سازههای نظامی با توجه به اهمیت زیاد در راستای حفظ توان دفاعی کشورها، از جمله موضوعات بسیار مهم پژوهشی در سالهای اخیر بوده است. مختاری و هاشمی فشارکی - 1394 - ، به بررسی الزامات طراحی معماری پناهگاههای عمومی که یکی از مهمترین انواع سازههای نظامی و دفاعی محسوب میشوند، پرداختهاند. در این پژوه با توجه به میزان حفاظت و عملکرد مورد انتظار و تهدید مبنا، طراحی پناهگاههای عمومی مورد تجزیه وتحلیل قرار داده و الزامات طراحی استخراج شده است
گودرزی و همکاران - 1394 - ، به بررسی پارامترهای مؤثر در اجرای ساختمانها با کمک روش تصمیمگیری چندمعیاره پرداختند. این پژوهش در مورد چهارچوب چندعاملی بحث میکند که میتواند برای ایجاد محیط شبیهسازی موقعیتی همهمنظوره در حوزه ساخت و ساز مورد استفاده قرار گیرد
شیخ خوشکار و همکاران - 1394 - ، در پژوهشی به بررسی امکانسنجی بهکارگیری مدلسازی اطلاعات ساختمان در تصمیمگیریهای کارگاهی و به بررسی اطلاعات انواع سازه با استفاده از روش تصمیمگیری چندمعیاره پرداختند
شهسواری و همکاران - 1393 - ، به تبیین اصول و ملاحظات دفاع شهری و رویکرد پدافند غیرعامل با تاکید بر سلولار نمودن شهرها پرداختند. هدف از پژوهش، استخراج اصول طراحی سلولار شهری با رویکرد پدافند غیرعامل منطبق با نیازها و شرایط خاص کشور است تا بتواند هم در زمینه شهرکسازیهای جدید و هم در زمینه شهرهای موجودو سازههای نظامی، به پایداری کشور کمک نماید
ابوترابی و همکاران - 1393 - ، در پژوهشی با رتبهبندی ریسکهای ایمنی در صنعت ساختمان با استفاده ازروش تحلیل رابطهای خاکستری، به بررسی مراحل مختلف در صنعت ساختمان که دارای بیشترین سوانح بودهاند، پرداخته است. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل رابطهای خاکستری، که یکی از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره است، روشی برای رتبهبندی ریسکهای ایمنی در شرایط عدم قطعیت و کمبودن تعداد نمونهها ارائه گردیده است
ایلاقی حسینی - 1392 - ، به بررسی معماری مراکز حساس نظامی و غیرنظامی با رویکرد پدافند غیرعامل پرداخت. در این پژوهش ابتدا به بررسی مبانی نظری پدافند غیرعامل بر اساس متون مختلف، بهمنظور ارائه راهکار، پرداخته شد و سپس برنامهریزی و حتی طراحی معماری در حیطه - فرم-احجام- پلان- نما- بازشوها- سیرکولاسیون داخلی و غیره - مبانی پدافند غیرعامل صورت گرفته شد است
سروقدمقدم و رهگذر - 1390 - ، در پژوهشی با عنوان تعیین بهترین گزینه بهسازی انفجاری ساختمانهای مهم بتنی در برابر خرابی پیشرونده توسط فرایند تحلیل سلسله مراتبی، به بررسی عوامل موثر در بهسازی ساختمانها پرداختند. در چکیده منتشره از این پژوهش بیان شده است که ارتقای مقاومت ساختمانهای موجود در برابر خرابی پیشرونده با هدف استمرار خدمت رسانی و حفظ سلامت نیروهای انسانی، به روشها و با گزینههای بهسازی انفجاری مختلفی قابل حصول است
بالکمب و همکاران - 2000 - در پژوهشی که منجر به چاپ کتابی با عنوان تصمیمگیری چندمعیاره درباره ساختمان گردید، به بررسی دو معیار اساسی در طراحی ساختمان شامل پایداری سازه و سطح عملکردی آن پرداختند. در این فرایند حتی مسائلی همچون فرایند بهینهسازی انرژی خورشیدی نیز در موضوع پایداری سازه و سطح عملکردی ساختمان، تاثیر داده شده است. این پژوهش با استفاده از روش تصمیمگیری چندمعیاره انجام شده است .[9] پوکار و همکاران - 2003 - با استفاده از روش تصمیمگیری چندمعیاره توانستند انرژی موجود و مصرفی در سازه را مورد دستهبندی و ارزیابی قرار دهند.
برای انجام این ژوهش از دادههایی همچون اختلاف میانگین وزنی، اصول فازی و ترکیبات آنها استفاده شده است .[10] هاپ و همکاران - 2013 - به ارزیابی عملکرد ساختمان با استفاده از روش تصمیمگیری چند معیاره پرداختهاند. در این پژوهش به بررسی دو قسمت عمده در ساختمان که شامل تمرکز بر روی سیستمهای تهویه مطبوع و بهرهوری انرژی در سازه، پرداخته شده است
جیتو اسپینو و همکاران - 2014 - ، طی انجام پژوهشی با استفاده از روش تصمیمگیری چندمعیاره به بررسی تفاوتهای موجود در زمینهی ساخت سازههای با کاربریهای مختلف پرداختند. آنها در این پژوهش توانستند تفاوتهای موجود در ساختمانهایی با کاربریهایی نظیر مسکونی، تجاری و نظامی را مورد ارزیابی قرار دهند. این پژوهشگران سعی نمودند با استفاده از روش تصمیمگیری چندمعیاره، هریک از تفاوتهای فنی موجود را در مراحل طراحی، نقشه، پیریزی، ستونگذاری و اجرای سایر مراحل ساختمان را به دقت مورد ارزیابی قرار دهند
مدنکن و همکاران - 2015 - در پژوهشی به ارزیابی ساختمانهای پایدار با استفاده از سیستم تصمیمگیری چندمعیاره پرداختند. در این پژوهش وزن معیارها براساس مقیاس قضاوت و مقیاس اصلی جدیدی که توسط نویسندگان ارائه شده است، محاسبه می-شود. روش ARAS - ارزیابی نسبت افزودنی - برای حل مسئله مورد بررسی قرار میگیرد که از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره است. همچنین وزن معیارها با استفاده از روش تحلیلی سلسله مراتبی - AHP - تعیین شده است
چانگ و همکاران - 2015 - در پژهشی به بررسی انواع راهکارهای محافظت از انواع سازهها از جمله سازههای نظامی با استفاده از روشهای مختلف نظری و آزمایشگاهی پرداختند. در پژوهش صورت گرفته توسط این محققان که منجر به چاپ کتاب معتبری با عنوان نظارت بر سلامت سیستم سازه ای گردید، با استفاده از راهکارهای متفاوت، به تعیین ایرادات موجود در قسمتهای مختلف سازه با روشهای مختلف از جمله روش چندمتغیره و ارائه راهکارهای متناسب با این مشکلات پرداخته شده است
در این مقاله، ابتدا با مرور منابع تحقیقاتی معتبر نظیر آییننامههای مهندسی، کتب علمی و غیره به تعریف و شناسایی تفاوتهای فنی ساختمانهای نظامی با سایر کاربریها میپردازیم. سپس با تنظیم و تدوین پرسشنامههایی نظرات کارشناسان و خبرگان در زمینه طراحی و ساخت سازههای نظامی را جمعآوری کرده و با استفاده از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره و نرمافزار Expert Choice به وزندهی و اولویتبندی معیارهای شناسایی شده میپردازیم. بخشهای باقیمانده مقاله به این صورت میباشند:
در بخش بعد، ابتدا با مرور منابع تحقیقاتی معتبر نظیر آییننامههای مهندسی، کتب علمی و غیره به تعریف و شناسایی تفاوتهای توصیفی سازههای نظامی با سایر کاربریها پرداخته خواهد شد. در بخش چهارم، تفاوتهای فنی سازههای نظامی وغیرنظامی با استفاده از تکنیک فرآِیند تحلیل سلسله مراتبی و نرمافزار Expert Choice بطور دقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد. در بخش پایانی به نتیجهگیری و ارائه پیشنهادات برای تحقیقات آتی میپردازیم.
.3 توصیف سازههای نظامی
به منظور مقابله با تهدیدات امنیتی لازم است تهدیدات قابل وقوع و متقابلا راهکارهای طراحی مرتبط با هر کدام از بخشهای یک ساختمان مورد شناسایی قرار گیرند. این بخشهای ساختمان نظامی با توجه به اهمیت زیاد آنها در قیاس با سایر قسمتهای سازه از نظر تاثیرگذاری بر امنیت سازه، مورد توجه قرار گرفتهاند. در شکل - 1 - این بخشها مشخص شده است.
