بخشی از مقاله
چکیده
این مقاله بر آن است صلاحیت مجامع بین المللی در مقابله با تروریسم را بررسی و تحولات جدید بین المللی را مورد ارزیابی قرار دهد و نیز تعریف و مفهوم گروه های شورشی بپردازد و با توجه به آنکه کشورها تعریف خاصی با توجه به منافع خود از تروریسم ارائه کرده اند و به دنبال آن نیز هر کشوری شیوه ای خاصی برای مقابله در جامعه بین الملل در نظر گرفته اند و لیکن از جمله روشهایی که دولتها در این رابطه و یا به نوعی به بهانه مبارزه با تروریسم در جامعه جهانی استفاده می کنند قوه قهریه و راه حل نظامی می باشد. هرچند برخی دولتها به بهانه مقابله با تروریسم آشکارا به حمایت از تروریسم نیز پرداخته اند.
بی تردید پس از نقض قوانین بین المللی و برخود دوگانه مجامع با کشورهای امپریالیسم نسبت به کشورهای ضعیف تر در تصمیم گیری سازمانهای بین الملل تاثیرگذار بوده و این در حالی است که عدم وجود معنی و مفهوم واحدی در این جوامع از تروریسم باعث راه فراری برای توجیه اقدامات این کشورها شده است بنابراین بررسی تاریخی نشان می دهد که دولتها در مبارزه با تروریسم موفق نبوده اند و تروریسم جامعه جهانی را همچنان مورد تهدید قرار می دهد. و این بیانگر ضعف نظام بین المللی و ناتوانی در مبارزه با تروریسم و در نتیجه آن نیز دولتها به طور یکجانبه اقداماتی را انجام می دهند و این اقدامات ممکن است در مواردی با حقوق بین الملل مطابقتی نداشته باشد.
.1 مقدمه
قرن بیستم با تغییر و تحولات اساسی و عمدهای در تمام عرصهها همراه بوده است. تحولات به وجود امده در این قرن در تمام ابعاد زندگی جوامع انسانی تأثیر گذاشت و همین باعث بروز پدیده های مجرمانه جدیدی شده است که این امر موجب پدیدار شدن جرائم متفاوتی با ابزار و شیوههای نوین شده است از جمله این پدیده های نوظهور بحث تروریسم است که در این میان بیش از سایر بزهها دچار تغییر و تحول شده است. توسعه تکنولوژی ها امکان گسترش فعالیت تروریستها را در کشورهای مختلف فراهم کرد و از این پس تروریسم مرزهای ملی را درنوردید و به پدیدهای بینالمللی تبدیل گشت.در حال حاضر ده ها سال است که پدیده تروریسم به یکی از دغدغههای جدی دولتها و ملتها تبدیل شده است و حقیقت امر این است که وقوع اقداماتی که با مفهوم تروریسم انطباق مییابند، سابقهای طولانی به اندازه قدمت جوامع بشری دارند، هر چند که عنوان »تروریسم« بر آنها اطلاق نمیشده است.
در دوران معاصر تروریسم اقدامات خشونتآمیزی را به ذهن متبادر میکند که طیفی از هراس و احساس ناامنی را موجب میشوند و عمدتاً مقاصد سیاسی مرتکبان، تلاش آنها برای جلب توجه افکار عمومی و قدرت حاکمه و پیامرسانی به مخاطبان، این اقدامات را از دیگر اعمال خشونتبار متمایز مینماید.
با این وجود به دلیل فقدان توافقی نسبی میان دولتها تا به حال تعریفی از تروریسم که شاخصی برای شناسایی همه مصادیق و تشخیص و تفکیک سایر جرائم و مقولههای مشابه باشد، حاصل نشده است. تروریسم که اساسیترین و بنیادیترین حقوق انسانها را به مخاطره میانداخت، در حال گسترش بود و میبایست واکنشی جدی نسبت به آن صورت گیرد. لذا کشورها بحث بر سر مفهوم و تعریف تروریسم را، تا حدود یک دهه پیش، رها کردند و با رویکرد مصداقی به مقابله با آن برخاستند. بدین ترتیب روند جدیدی آغاز گشت که طی آن اغلب مصادیق با اهمیت و کثیرالوقوع تروریسم در قالب کنوانسیونهای بینالمللی جرمانگاری شد.
به غیر از کنوانسیونهای تدوین شده جهت مبارزه با تروریسم که از 13 مورد آنها، 5 مورد توسط مجمع عمومی سازمان ملل تدوین شده بود، هر دو رکن سازمان ملل اقدامات متعددی جهت مبارزه با تروریسم انجام دادهاند. - حبیب زاده، - 95 :1379 بنابراین در عرصه بینالمللی اگرچه توافقی قطعی بر مفهوم تروریسم شکل نگرفت ولی جرمانگاری اعمال تروریستی سریعتر از عرصه داخلی صورت پذیرفت.
.2 بیان مسئله
از پدیدههای مهم و بحثبرانگیز بین المللی،منطقهای و داخلی در دهه نخست سده 21 و یکی از اساسیترین معضلات و چالشهای جامعه جهانی و خطرناکترین تهید علیه حقوق ملتها و ثبات بین الملل بوده،مسأله»تروریسم«است. - کرمزاده،31 :1381؛صادقی حقیقی، - 30 :1383 امروزه ، تروریسم از تهدیدی ملی به تهدیدی بین المللی و جهانی مبدل گشته و هراس آن وجود دارد که با گسترش آن صلح و امنیت بین المللی به مخاطره افتد.
چنانکه مجمع عمومی سازمان ملل در سال 1995 صدور قطعنامهای آن را انجام داد همچنین نگرانی شدید جامعه جهانی از گسترش تروریسم و دستیابی تروریسم به تسلیحات هستهای منجر شد که شورای امنیت براساس فصل هفتم منشور، قطعنامه 1540 را در خصوص عدم گسترش سلاحهای کشتار جمعی در 28 آوریل 2004 به تصویب رساند.
ضمن گسترش روزافزون اقدامات تروریستی و شورشی 11 - سپتامبر در نیویورک،12 اکتبر در بالی،11 مارس 2004 در قطار مادرید،7 جولای 2005 در لندن،27 نوامبر2009 در مسکو و 29 مارس 2010 در قطار مسکو- سنتپترزبورگ، القاعده برای سالیان متوالی در افغانستان ، و اخیرا اقدامات داعش در عراق ، سوریه ، و واقعه یمن و ... - مذاکرات حقوقی بسیاری از قبیل بررسی دقیق سازوکارهای حقوقی موجود در حقوق بین الملل برای واکنش به چنین اقداماتی صورت گرفته است اما اقدامات در خور توجه ای به چشم نمی خورد. در واقع خطرات ناشی از تروریسم و شورش ها بیش از جرایم انفرادی بوده و مقابله ثمربخش با آن بدون تنظیم زیربنای بین المللی قانونمند و پرهیز از سیاست»استانداردهای دوگانه«غیر قابل تصور است. بنابراین در این مقاله نگارندگان درصدد بررسی صلاحیت سازمان های بین المللی در مبارزه عملکرد گروه های تروریستی و شورشی می باشند.
.3ضرورت پژوهش
یکی از مهمترین چالشهای فرا روی جامعه جهانی و حقوق بین الملل گسترش روزافزون عملیات و اقدامات تروریستی و شورشی است که تهدیدی جدی علیه صلح و امنیت بین المللی به شمار میرود. این پدیده در اشکال سازمان یافته و معمولا فراملی رخ میدهد. جامعه بین المللی که در نیمهدوم قرن بیستم با پدیده تروریسم مواجه شده بود، با پذیرش مجموعه ای از معاهدات مربوط به انواع خاص اعمال تروریستی و شورشی و تعهد دولتها، نسبت به آن واکنش نشن داد. به عبارت دیگر، قانونگذاری راجع به تروریسم که درآغاز، تنها شامل اعمال تأثیرگذار برغیرنظامیان بود به تدریج گسترش یافت تا بعضی اعمال تروریستی و شورشی علیه کارکنان و تأسیسات نظامی را نیز در برگیرد.
دولتها و سازمان ملل متحد برای مقابله با تروریسم کنوانسیونهای متعدد را به تصویب رساندهاند، اما حق این است که به موازات پیشرفت تروریستها و تبدیل آنان به بازیگران بین المللی و فعالیت در قالب سازمانها و مجموعههای هماهنگ، جامعه بین الملل باید اقدامات ضد تروریستی موثر را توسعه و تجلی هرچند پیچیدهتر و جهانی تهدیدات تروریستی را مورد توجه قرار دهند لذا با توجه به نکات گفته شده مبارزه همه جانبه با تروریسم توسط مجامع بین المللی ، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
.4سؤالات تحقیق
در این مقاله نگارندگان در پی بررسی یک سئوال اصلی و دو سئوال فرعی هستند که عبارتند از: سئوال اصلی:
- چگونه سازمان های بین المللی صلاحیت رسیدگی و مبارزه با عملکرد گروههای تروریستی و شورشی را دارند؟ سئوال فرعی:
- عملکرد و تاثیر کنوانسیون های موجود در سطح بین الملل برای مقابله با تروریسم و شورش چگونه است ؟
- برخورد و سیاست دولت ها در سطح بین المللی جهت مقابله با ترورسیم و شورش قانونمند و بدور از سیاست های دوگانه چگونه است؟
.5روش تحقیق
روش تحقیق حاضر کتابخانه ای به روش تحلیلی - توصیفی می باشد.
در این مقاله از روش کتابخانه ای با مراجعه مستقیم به منابع تحقیق به خصوص کتب و مقالات مختلف و فیش برداری از آنها و بیان استدلال و نظرات صاحبنظران و بیان نظر نگارنده ، استفاده شده است. در این مقاله ابتدا منابع مربوط به موضوع شناسایی و گرد آوری، سپس مورد مطالعه دقیق و فیش برداری قرار گرفته است. اطلاعات گرد آوری شده به روش تحلیلی- توصیفی به صورت استقرایی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و بر اساس طرح نهایی نگارش می شود.
.6مبانی نظری
-1-6 تعریف تروریسم
ارائه تعریفی جامع و مانع از تروریسم بینالمللی مدتهاست که ذهن اندیشمندان رشتههای حقوق، علوم سیاسی، روابط بینالملل و دانشهای مرتبط با آنها را به خود مشغول کرده است. علت این دغدغه این است که وجود تعریف و شناسایی دقیق مفهوم تروریسم مقدمه پیشگیری از وقوع جرم و واکنش صحیح نسبت به آن است.
»تروریسم« مشتق از واژه فرانسوی »ترور1« است. اصل لغت ترور در دو معنا به کار میرود. معنای متداولتر آن هراس یا ترس و وحشت شدید است و معنای دیگر آن هراسافکنی یعنی ایجاد ترس و وحشت است. - دهخدا، - 6683 :1377 البته در فرهنگ لغت آکسفورد »فرد یا هر چیزی که هراس ایجاد کند« به عنوان معنای دوم آمده است.
