بخشی از مقاله
چکیده
توسعه منابع انسانی کلید موفقیت هر سازمان است و به عنوان شیوهای کارآمد در هر موسسه به کیفیت تجهیز کارکنان به مهارت های شغلی بستگی دارد . توسعه ی معلمان نیز مانند دیگر کارکنان از طریق آموزش امکان پذیر است. نتایج بسیاری از تحقیقاتی که در زمینهی اثربخشی آموزش معلمان و سایر کارکنان صورت گرفته ، حاکی از آن است که یکی از عوامل بسیار مهم در اثرگذاری آموزش و دستیابی به نتایج مطلوب و موثر بر عملکرد حرفهای آنان ، تشکیل و اجرای این کلاسهای آموزشی بر اساس نیازهای آموزشی کارکنان است.
نیازسنجی آموزش سازمانی از جمله اقدامات یا فعالیتهایی است که همه نظریه پردازان در الگوهای ارائه شده بر آن تاکید کردهاند، اما در بسیاری از سازمانها نیازسنجی آموزشی یا اصلا انجام نمیشود یا به خوبی و به درستی اجرا نمیشود و بیشتر جنبهی تشریفاتی و تبلیغاتی دارد. در این بررسی مروری سیستماتیک، مقالات منتشر شده بین سال های1384 لغایت 1395مورد بررسی قرار گرفت.
به منظور دستیابی به مستندات علمی مرتبط، جستجوی الکترونیک با استفاده از کلید واژه های مرتبط با نیازسنجی آموزشی در بانک های اطلاعاتی: پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی - SID - .، بانک اطلاعات نشریات کشور - Magiran - .، سیویلیکا - . - CIVILICA انجام شد.در کل تعداد 63 مقاله بازیابی شد که پس از حذف موارد غیر مرتبط و مشابه و تطبیق با معیار مورد نظر تعداد 26 مورد جهت بررسی انتخاب گردید. در نهایت خلاصه سازی اطلاعات و تحلیل مقالات صورت پذیرفت.
نتیجه گیری: باتوجه به نیاز کارکنان به امر آموزش به دلیل پیشرفتهای علمی، تکنولوژی، توسعه فردی، تحول سازمانی و .. و همچنین عدم تناسب و کارآیی برخی دروس دانشگاهی تربیتبدنی در محیط کار - مدارس - .، یافتههای این بررسی بیانگر دلایل اهمیت و لزوم اجرای نیازسنجی در امر آموزش معلمان تربیت بدنی است امری که در بسیاری از دورههای آموزشی کشورمان به ویژه در حیطه تربیتبدنی نادیده انگاشته میشود.
.1مقدمه
جوامع انسانی بر پایهی نهادها و سازمان های اجتماعی استوار است که نقش و اهمیت هر یک در ادارهی آنها، با توجه به تاثیری که هر سازمان می تواند در فرایند توسعه کشور داشته باشد، مشخص میشود .در این زمینه آموزش و پرورش از جمله سازمان های زیر بنایی جوامع بشری است که با توجه به نقش محوری آن در فرایند توسعه، به ویژه توسعه ی نیروهای انسانی، از اهمیت ویژه ای برخودار است
آموزش و پرورش یکی از نهادهای اصلی و تأثیرگذار در پایایی، پویایی و بازتولید فرهنگ و ارزش های مسلط جامعه است - نوید ادهم، - 1394 و با تدوین مجموعهای از اهداف آموزشی در پی تربیت و رشد انسان در همه ابعاد میباشد
در همین راستا تربیتبدنی به عنوان یک موضوع برنامه درسی دارای پتانسیل توسعهی طیف وسیعی از: دانش - به عنوان مثال، آگاهی از تاریخ بازیهای المپیک - . ، مهارت - به عنوان مثال سرعت، انعطاف پذیری - .، نگرش - به عنوان مثال، پی بردن به ارزش ورزش مادام العمر - و ارزش - به عنوان مثال فضائل اجتماعی و شخصی مانند همکاری، احترام به دیگران، نظم و انضباط، مسئولیت، صداقت - میباشد
این سازمان مسئول تحقق بخشیدن به اهداف تعلیم و تربیت در جامعه بوده و رسالت هدایت نسل جوان را بر عهده دارد. در همین راستا از تربیتبدنی مدارس به عنوان ابزاری مهم برای تعلیم و تربیت یاد شدهاست. تربیت بدنی در مدارس به دنبال دستیابی به هدفهای زیستی تعیین شده در اهداف کلی آموزش و پرورش که شامل تأمین سلامت جسمی و بهداشت روانی با فراهم ساختن شرایط مناسب، تقویت روحیه رعایت بهداشت عمومی و حفظ محیط زیست و پرورش روحیه توجه به تربیت بدنی به عنوان زمینه ای برای رشد معنوی انسان میباشد
موفقیت در دستیابی به این اهداف تا حدود زیادی نیازمند نیروی انسانی کارآمد میباشد. معلمانی که با توجه به اهداف عمومی تعلیم و تربیت و اهداف اختصاصی تربیت حرکتی قادر باشند اهداف رفتاری خود را به صورت روشن و صریح برای هر برنامه یا فعالیت اعلام کنند
در هر سازمانی اگر تواناییهای کارکنان موجود سازمان پاسخگوی نیازهای شغلی باشد آموزش ضرورت چندانی ندارد اما اگر کارکنان دارای دانش، اطلاعات، مهارتهای لازم و مناسب نباشند سازمان را دچار مشکلات و ضایعات عدیده مالی و اداری و غیره خواهند کرد.همچنین با توجه به رشد سریع تکنولوژی ، کارکنان متخصص و ماهر هم در زمان کوتاهی پس از استخدام نیازمند دریافت دانش و مهارت میباشند
معلمان نیز از این قاعده مستثنی نیستند، ازآنجاکه سازمان آموزش وپرورش بهعنوان اصلیترین متولی آموزش کشور در ارتباط مستقیم و مؤثر با آیندگان بوده و تعلیم-دهندگان، منابع اصلی شاغل در این سازمان میباشند،دانش این منابع ارزشمند در افزایش یادگیری دانشآموزان بسیار حائز اهمیت است - شیرانی و نادی، . - 1395 آنجا که مربیگری در مدارس فعالیتی متنوع ، سنگین ، هیجان انگیز و چند وجهی است - رمضانی نژاد ، - 1393 و معلم تربیت بدنی برای تحقق اهداف، خود نیز باید ضمن برخورداری از سطح مطلوب و مناسبی از آمادگی جسمانی و مهارت های ورزشی و اطلاعات علمی از صلاحیت ها و شایستگی ها و استاندارد های لازم و توانمندی این حرفه برخوردار باشد
تحقیقات زیادی به بررسی وضعیت درس تربیت بدنی از جنبههای مختلفی ؛چون کمبود نیروی متخصص، فضا، امکانات، تجهیزات، درک دانش آموزان، جایگاه درس تربیت بدنی در میان سایر دروس و نگرش دانش آموزان ، والدین و مسئولان نسبت به این درس پرداختند و وضعیت آن را مطلوب نمی دانند از جمله نتایج تحقیقات ضرابیان - - 1384 و علی محمدی - . - 1385 که کمبود معلم متخصص را یکی از مهمترین مشکلات عدم اجرای مطلوب درس تربیت بدنی عنوان کردند
بنابراین پرورش معلمان اثرگذار همچنان بهعنوان یک موضوع مهم در جریان است ، زیرا آنچه که معلم میداند و توانایی انجام آن را دارد، بیشترین تاثیر را بر یادگیری دانشآموزان خواهد داشت. برنامه های آموزشی معلمان، تجربیاتی که سبب یادگیری دانش، مهارت و نگرش مورد نیاز در امر تدریس معلمان میشود را طراحی میکند. پژوهشها نشان میدهند انتخاب محتوای مناسب، مبتنی بر آموزش و متناسب با تجارب زمینهای رشتهها با تاکید بر تفکر، میتواند تغییر بزرگی در برنامههای آموزشی معلمان ایجاد کند
نتایج تجارب آماده سازی و تربیت معلمان شایسته و علاقمند نشان میدهد در وهله اول، لازم است معلمان تربیت بدنی در جو وسیع تعلیم و تربیت آماده شوند. دوم اینکه جو تعلیم و تربیت به تسهیلات لازم و کارکنان آن بستگی دارد که میتواند دانشجو را به طرف یادگیری جدی و مطالعه علمی علاوه بر محدوده تخصصی شان هدایت کند و در نهایت آماده کردن معلمان علاقمند باید بر اساس اصول باشد
در حوزه تعلیم و تربیت محیط آموزشی با تغییر، تحرک، پویایی و انعطافپذیری مشخص میشود. عناوین دروس، محتواها، روشها، معلومات معلمان و فراگیرندگان پیوسته تغییر میکند؛ بنابراین، ایجاد تغییر سودمند و اجرای موفقیتآمیز آن نیازمند دانش معین و کافی، کسب مهارتها و نگرشهایی است که معلمان باید در مقام عاملان تغییر دارا باشند تا بتوانند در اجرای موفقیتآمیز تغییر مؤثر واقع شوند
آموزشهای معلمان تغییرات مثبتی برعقاید معلمان و نگرش آنان درمورد تدریس و تغییر برنامههای درسی ایجاد میکند. همچنین بر اصلاح روش تدریس و رشد و افزایش شایستگیهای فنی معلمان نیز موثر است - سائوچینگ1 و همکاران - 2008 و آموزش معلمان تربیت بدنی بر دستیابی به اهداف و مقاصد، برنامه ریزی درسی و ارزیابی دانش آموز در یادگیری محتوا و استانداردهای برنامه درسی تاثیر بسزایی دارد.
علاوه بر این در سطوح سازمانی آموزش امری بسیار مهم و تاثیرگذار است تا جاییکه آموزش مناسب کارکنان دریک سازمان می تواند نیاز به نیروی انسانی متخصص در اینده را رفع کند و تضمینی برای حل مشکلات کارکنان باشد بنابراین چنانچه کارکنان یک سازمان خوب آموزش ببینند بهتر میتوانند درارتقا سطح کارایی سازمان سهیم باشند و سرپرستان و مدیران به نظارت زیاد درمورد زیردستان خود نیاز نخواهند داشت درعین حال میتوانند کارکنان را برای احراز مشاغل بالاتر و پرمسئولیت اماده سازند زیرا کارکنان در پرتو آموزش صحیح است که میتوانند وظایف خود را به نحو مطلوب انجام دهنداما نتیجهی تغییر آموزشی باید در نهایت، رفتار جدیدی در کلاس درس باشد و برای تحقق این منظور، معلمان ناگزیرند در دانش، نگرش و مهارتهای خود تغییر ایجاد کنند و یکی از راههای دستیابی به این هدف آموزش کارکنان است.اما در بسیاری کلاسهای آموزشی، آموزشگیران مجبور میشوند مطالبی یاد بگیرند که عملا در موقعیت شغلی آنها کاربردی ندارد .این مشکل جدا از تبعاتی که دارد ناشی از دو دلیل است : عدم دقت در نیازسنجی و یا نبود خود نیازسنجی در فرآیند آموزشی
برگزاری دوره های آموزشی با توجه به صرف هزینه و وقت کارکنان تاثیر بسزایی از خود نشان نمی دهد این مساله به عوامل مختلفی بستگی دارد - شریعتمداری و عادل نژاد،. - 1390 که میتوان از نیازسنجی آموزشی بعنوان یکی از مهمترین عوامل در این ناکامی نام برد. نیازسنجی یک دیدگاه سیستماتیک برای تصمیم گیری سازمانی فراهم میسازد و میتوان آن را یک راه حل بین رشتهای برای حل مشکلات پیچیده سازمانی دانست که از طریق این فرآیند ، نیازهای آموزشی شناسایی و مقایسه میشود و فعالیتهای آموزشی مناسب در بهترین زمان ارئه میگردد - واتکینز3 و همکاران، . - 2012 اما باتوجه به اهمیت مقوله آموزش و نیازسنجی متاسفانه تا کنون تصویر واضحی از نیازسنجی آموزشی معلمان تربیتبدنی در کشور ارائه نشده است. لذا این مطالعه انجام شد تا بتواند ضمن ارائه تصویری کلی از لزوم نیازسنجی آموزشی معلمان تربیت بدنی به جنبههای پرداخته نشده یا کمتر مورد توجه را در امر نیازسنجی آموزشی معلمان تربیت بدنی نشان دهد تا در مطالعات آینده، راهنمای پژوهشگران حیطه آموزش باشد.
.2روش تحقیق
در این بررسی مروری سیستماتیک، مقالات منتشر شده بین سال های1385 تا 1395 مورد بررسی قرار گرفت. به منظور دستیابی به مستندات علمی مرتبط، جستجوی الکترونیک به دو زبان فارسی و انگلیسی با استفاده از کلید واژه های مرتبط با نیاز آموزشی معلمان تربیت بدنی در بانک های اطلاعاتی: پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی - SID - .، بانک اطلاعات نشریات کشور - Magiran - .، سیویلیکا - . - CIVILICA انجام شد.
در کل تعداد 63 مقاله بازیابی شد که پس از حذف موارد غیر مرتبط و مشابه و تطبیق با معیار مورد نظر تعداد مورد جهت بررسی انتخاب گردید. در نهایت خلاصه سازی اطلاعات و تحلیل مقالات صورت پذیرفت. معیارهای ورود مقالات به مرحله بررسی شامل؛ .1 پژوهش در مورد نیازسنجی آموزشی .2 پژوهش های مرتبط با نیاز آموزشی معلمان . 3 پژوهش های انجام شده بین سال های .4 1384 - 1395 تمام متن بودن مقالات و .5 برخورداری از ساختار مناسب بوده است. مقالاتی که فاقد چنین معیارهایی بودند مورد بررسی قرار نگرفتند. در بررسی مقدماتی، ابتدا چکیده و در صورت نیاز متن کامل مقالات مرور گردید؛ سپس متن کامل مقالات مطالعه شد و خلاصه سازی انجام شد.
