بخشی از مقاله
چکیده
سازمانها با محیط در حال تغییر و پویا مواجهاند و برای سازگاری با این تغییرات و پیچیدگیها نیازمند ارتقای کیفیت خود هستند. تحقق این مسئله وابسته به داشتن نیروی انسانی کارآمد و توانمند است و یکی از الزامات توانمندسازی کارکنان، آموزش آنهاست. این پژوهش با هدف کسب شناخت در زمینه نقش نیازسنجی آموزشی منابع انسانی در توانمندسازی آنها، به نگارش در آمده است. مفاهیم به دست آمده نشان میدهد که نیازسنجی آموزشی یکی از ضرورتهای آموزش و توانمندسازی منابع انسانی میباشد و به آموزش آنها مبنای دقیق و علمی میبخشد. جهت توانمندسازی منابع انسانی، نیازسنجی آموزشی باید با روشها و الگوهای مختلف و به صورت مستمر، جامع و با مشارکت خود آنها انجام پذیرد. نیازهای گوناگون آموزشی در زمینه نگرش، دانش، توانایی و .... باید در این مهم مد نظر قرار گیرد.
واژههای کلیدی: توانمندسازی، منابع انسانی، آموزش، نیازسنجی آموزشی
-1 مقدمه
امروزه به دلیل تغییرات روزافزون محیطی موفقیت سازمان ها تا حد زیادی وابسته به قابلیت های منابع انسانی آن هاست - کفاشی و همکار، . - 1388 توانمندسازی منابع انسانی، به معنی فراهم کردن شرایطی است که شایستگی ها، مهارت ها و استعدادهای کارکنان را شکوفا نماید. توانمندسازی با تغییر در نگرش افراد آغاز می شود. یعنی آن ها باید به این باور برسند که شایستگی انجام کار، توان تأثیرگذاری، آزادی عمل و ... را دارند - قربانی زاده و همکار، . - 1388 هرچه قدر مدیریت سازمان به مشارکت دادن کارکنان در تصمیم گیری، محرم دانستن کارکنان در ارایه اطلاعات به آنها، بهره گیری از کار تیمی با انجام حمایت های لازم و قدردانی از عملکرد خوب باور و اعتقاد داشته باشد، وضعیت توانمندسازی نیروی انسانی در سازمان از سطح مطلوب تری برخوردار خواهد بود - سید جوادین و همکاران، 1388، ص. - 85
یکی از مهمترین جلوه ها و پایه های توانمندسازی کارکنان آموزش آن هاست - اسدی کرم، . - 1382 آموزش به تلاش های برنامه ریزی شده یک سازمان اشاره می کند که یادگیری کارکنان را در ارتباط با توانایی هایشان تسهیل می کند. این توانایی ها شامل دانش، مهارت یا رفتاری است که برای موفقیت عملکردهای شغلی حیاتی می باشد - ریموند به نقل از صباغیان و همکار، 1391، ص . - 81 برنامه ریزان آموزشی همواره برای برنامه های آموزشی خود باید دلایل قانع کننده ای داشته باشند - فضل اللهی و همکار، . - 1390 بنابراین نیازسنجی آموزشی نقش اساسی و زیربنایی در امر آموزش دارد و اجرای درست آن سبب علمی تر شدن آموزش می شود. نیازسنجی آموزشی شناخت دانش ها و مهارت هایی است که افراد فاقد آن ها هستند و باید برای انجام درست وظایف این نیازها را پرورش داد - پکدل و تادا به نقل از عیدی و همکار، . - 1390
با توجه به تأثیر توانمندسازی کارکنان در تحقق اهداف فردی و سازمانی، و ضرورت آموزش در توانمندسازی، مطالعه و پژوهش درباره نیازسنجی آموزشی به عنوان یکی از ملزومات آموزش ضرورت می یابد. آگاهی از ضرورت ها، رویکرد ها و الگوهای نیازسنجی آموزشی و آشنایی با نیازهای آموزشی کارکنان جهت تحقق اثربخش توانمندسازی، علاوه بر ایجاد انگیزه و دانش افزایی در مدیران در توجه و اهمیت به شناخت نیازهای آموزشی منابع انسانی، زمینه را برای ارتقای مهارت ها و توانمندی های کارکنان فراهم آورده، موجب تعالی سازمانی و افزایش بهره وری در سازمان خواهد شد. در ابتدای این پژوهش ماهیت، ارکان و رویکردهای توانمندسازی مورد بررسی قرار می گیرد. سپس بعد از بیان ضرورت آموزش و نیاز سنجی آموزشی در توانمندسازی، به ماهیت، الگوها، اصول نیازسنجی آموزشی اشاره خواهد شد. و نهایتا برخی از نیازهای آموزشی در جهت توانمندسازی بررسی می گردد.
-2 ضرورت، ماهیت و ارکان توانمندسازی
سازمان ها در خلاء فعالیت نمی کنند، بلکهدائماً تحت تأثیر عوامل و فشارهایی هستند که از داخل و بیرون سازمان بر آن ها تحمیل می شود. در این میان سازمان هایی موفق هستند که خود را با شرایط به وجود آمده تطبیق داده و با تغییرات همراهی کنند - شریف زاده و همکار، 1388، ص . - 6 در شرایط پیچیده امروزی توانمندسازی کارکنان یکی از راه های غلبه بر شرایط عدم اطمینان است. توانمندسازی شکوفا سازی ظرفیت های بالقوه افراد برای بهتر مسئولیت های سازمانی است - بلانچارد و راندولف به نقل از طبرسا و همکار، . - 1387 برای سازمان ها عوامل متعددی سبب درک ضرورت توانمندسازی و گرایش به آن شده است. که می توان به برخی موارد آن اشاره نمود:
بهره وری:1 توانمندسازی کارکنان یکی از تکنیک های موثر برای افزایش بهره وری کارکنان و استفاده بهینه از ظرفیت ها و توانمندی های فردی و گروهی آنان در راستای اهداف سازمانی است - پاک طینت و همکار، 1387، ص . - 36 بر این اساس سازمان ها برای استفاده بهتر از منابع فکری کارکنان خود اقدام به توانمندسازی می کنند - کینلا به نقل از گرجی، . - 1389 قوانین و مقررارت دولتی: درفصل نهم قانون مدیریت خدمات کشوری، توانمند سازی کارکنان درمواد 58 و62 موردتاکید قرار گرفته است. ماده 58 بیان می دارد که سازمان موظف است به منظور ارتقای سطح کارآیی و اثربخشی دستگاه های اجرائی، نظام آموزش کارمندان را به گونه ای طراحی نمایدکه همراه با متناسب ساختن دانش، مهارت و نگرش کارمندان با شغل موردنظر، انگیزه های لازم را جهت مشارکت مستمرکارمندان در فرایند آموزش تامین نماید. - پاک طینت و همکار، 1387، ص . - 38
ایجاد تحول درسازمان: اندیشمندان مدیریت تحول و بهسازی سازمان، توانمندسازی کارکنان را به عنوان یک راهبرد اثرگذار بر عملکرد و بهسازی نیروی انسانی معرفی نموده اند و معتقدند که توانمند سازی منابع انسانی پاسخ به نیاز حیاتی مدیریت معاصر در پاسخ گویی به نیاز تغییر و تحول است - کینلا به نقل از گرجی، 1389، ص 38 و . - 39 فرآیند تغییر عوامل متعددی را در بر می گیرد. مانند آگاه کردن کارکنان نسبت به تغییری که انجام می گیرد. و برخورد مناسب نسبت به مقاومت هایی که در برابر تغییر می شود، این نکات باید مورد توجه
