بخشی از مقاله
چکیده
باغ شهرهای ایرانی عامل موثری در طراحی مسکن مطلوب پایدار به کمک این عناصر معماری می باشد.آشنایی با ساختار این باغ شهر ها در گذر زمان گستره ای از کاربرد آن را در طراحی معماری پایدار نمایان میکند.گیاهان، آب، خاک، انسان در شکل پذیری مسکن مطلوب پایدار تاثیر گذار است.پژوهشگران بیشتر بر روی عوامل تاریخی این گونه باغها پژهش کرده اند. این مقاله بر آن است تا تاثیر عوامل معماری پایدار را در طراحی مسکن مطلوب به کمک باغ شهر مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.
در این مقاله بابررسی های کتابخانه ای، میدانی، شامل بازدید از محدوده مکانی و گفتگو با استادکاران انجام شده است.در این مقاله ابتدا به برسی مفهوم مسکن مطلوب پرداخته سپس پیوند آن با طبیعت و چگونگی استفاده از معماری پایدار را در باغ شهر های ایرانی مورد بررسی قرار داده است.بررسی های انجام شده آشکار کرد احیاء باغ شهرهای ایرانی در مطلوب سازی مسکن پایدار تاثیر مستقیم دارد.
مقدمه
اصفهان از شهرهای بسیار قدیمی ایران است. موقعیت مناسب جغرافیایی و طبیعی این شهر در مرکز ایران، خاک حاصلخیز و وجود رودخانه زاینده رود در همه دورانهای گذشته به آن امکان داده است که از مراکز مهم فعالیتهای نژاد آریایی ساکن این مرز و بوم باشد.
فضاهای پویا و زنده حاشیه زاینده رود از آن جهت که قابلیت شکل گیری و گسترش فعالیت را در خود دارد سبب پالایش روح و روان استفاده کنندگان و ارتقاء سطح کیفی و کمی زندگی آنها خواهد داشت و اگر امروز در معماری و شهر سازی به دنبال شناخت هویت خود و دستیابی به محیطی مطلوب برای زیستن انسان هستیم، توجه به معماری شهرهای گذشته به عنوان یک پدیده ارگانیکی ضرورتاً می باید نظامی برای ارزش های حیات در زمان مکان را فراهم آورد آنگونه که ترکیب عناصر در مجموعه یا برداشت از نظام سلسله مراتبی طبیعت با روابط ارزشها و فعالیت های انسانی قابلیت تطبیق را داشته باشد.
بیان مسئله
دردنیای امروزی پیشرفت های نکنولوژی در تقابل با محیط زیست برآمده.طراحی سبز وتلفیق با طبیعت یکی از راه حل های پایدارسازی معماری می باشد.چنان که تضاد آن یعنی تقابل با طبیعت وتکنومداری مطلق محیط زیستن انسان را از محدوده آسایش خارج کرده واین میزان در آینده روبه فزونی خواهد گذاشت.
ضرورت انجام پژوهش
معماری و شهرسازی اصفهان، تحقیق آرمانشهر دولت صفوی است. اصفهان عصر صفوی بیشتر به یک باغشهر شبیه بوده است.
در اصفهان عصر صفوی تلاش شده به لحاظ بصری ، ویژگی های بهشت که در قرآن بدان اشاره شده تجسم یابد. وسعت بهشت و پوشیدگی زمین آن با درختان سایه دار از اصلی ترین خصوصیات بهشت است و معماران عصر صفوی ، شهر را به صورت باغی طراحی کرده بودند که تا حدی تجسم بخش ویژگی کالبدی بهشت باشد.
از آنجا که ارتقاء محیطی شهر و توجه به معیارهای زیبا شناسی و آداب و رسوم و منظر شهری کهن و اصیل در شهر اصفهان و بهره گیری از آنها در طراحی محلات و فضاهای شهری ساخته شده در دهه های اخیر بسیار مهم است، ساماندهی و احیای خاطره باغشهر در جهت حفظ و تقویت پتانسیل های منطقه، فضاهای مناسب شهری را ایجاد نموده که اینچنین فضاهایی می تواند محور توسعه کالبدی شهر قرار گرفته و تاثیر فزاینده ای را در ساماندهی شهر و ترسیم تصور ذهنی قوی از شهر به کمک ایجاد دید و منظر قوی به همراه داشته باشد.
اهداف تحقیق
هدف از طرح این مسأله احیاء مجددارزش های انسانی ازطریق شوردوباره بخشیدن به ارتباط انسان وطبیعت درراستای خلق یک فضای مسکونی پویا با حفظ هویت وایمنی آسایش با درنظرگیری باغشهر به همراه تکنولوژی عصر حاضر می باشد، که به جای تقابل باطبیعت درجهت حفظ آن گام برمیدارد.
پرسشهای پژوهش
-1میزان نقش انسان وطبیعت درزندگی شهری چیست؟
-2 طراحی مجتمع مسکونی در باغشهر با رویکرد توسعه و پایداری و مقابل با زندگی ماشینی.
پایداری: کلمه Sustain در زبان انگلیسی از ریشه لاتین sub و temere بمعنی "نگهداشتن" یا "نگهداری کردن" است. اما در این چند دهه اخیر واژه با معنای کنونی آن یعنی - آنچه میتواند در آینده تداوم یابد - . با پایداری کاربرد پیدا کرده است. در فارسی ""دائم"، " جاویدان" ، "با دوام" و ..... ترجمه شده است. پایداری به معنای با دوام، ماندنی و پایدار پایا" ، است
طراحی پایدار: طراحی فضاهای سالم، بادوام از نظر اقتصادی و حساس به نیازهای اجتماعی را طراحی پایدار گویند. این طراحی به احترام گذاشتن به سیستمهای طبیعی و یادگاری فرآیندهای بوم شناختی مربوط میشود
توسعه پایدار: توسعهای که نیازهای نسل حاضر را بدون مخاطره انداختن توانایی نسلهای آینده برای رفع نیازهای خود برآورده میسازد
روش پژوهش
در این تحقیق، نوع پژوهش، پژوهش در حیطه کاربردی و توسعهای است. هدف از پژوهش توسعهای ، بهبود محصول یا فرآیند، یعنی آزمودن مفاهیم نظری در موقعیت مسائل واقعی و کنونی است. به طور معمول در این تحقیق از دو روش عمده برای جمع آوری دادهها استفاده شد که عبارتنداز : روش مطالعات میدانی ، روش مطالعات کتابخانه ای، جمع آوری اطلاعات به روش میدانی.
ساختار و ویژگی های کالبد باغ شهر اصفهان در عهد صفویه
چنان که قبلاً گفته شد، اصفهان زمان صفوی بیشتر به یک باغ شهر شبیه بوده است. چشم اندازی که سیاحان از این شهر در دوره های مختلف صفویه تصویر می کنند، حکایت از این نکته دارد. تاورینهٌ که به گفته خودش در طول 40 سال شش مرتبه به ایران سفر کرده ، در سفرنامه ی خود می نویسد:» محیط شهر اصفهان به انضمام محلات خارج از شهر، از پاریس کوچکتر نیست. اما جمعیتش ده برابر کمتر است و نباید تعجب کرد که شهر به این بزرگی این قدر کم جمعیت دارد. برای این که هر خانواده یک خانه ی جداگانه و هر خانه یک باغ مخصوص دارد بنابراین فضای خالی از سکنه بسیار است. از هر سمت که به طرف اصفهان بروند اول مناره های مساجد و بعد درختان خانه ها نمودار می شوند، به طوری که از دور اصفهان به جنگل بیشتر شباهت دارد تا به یک شهر.
موقعیت خاص اصفهان زمینه ساز ایجاد باغ شهر ها
شاید بتوان جایگاه خاص شهر اصفهان را در تمدن ایران زمین مدیون موقعیت ویژه جغرافیایی آن در مرکز ایران دانست.
از سوی دیگر اقلیم متنوعی را به وجود آورده که از دوران باستان تاکنون یکی از مراکز مهم استقرار گروههای بزرگ انسانی و حتی پیدایش تمدن های باستانی و شکوفایی فرهنگ این کشور بوده است
هماهنگ شدن امنیت نسبی آن در ادوار مختلف تاریخی به ویژه در دوران بیش از دویست ساله حکومت صفویه زیربنای اصلی مکان یابی و وسعه شهری آن را آشکار می نماید.
انواع گیاهان تجلی طبیعت اند در باغ که در رابطه با سلیقه و خواست انسان و شرایط اقلیمی به نظم کشیده شده اند.
گیاهان درباغ ایرانی با هدف ایجاد سایه و برداشت محصول و تزئین کاشته می شوند. حجم اصلی گیاهان متوجه درختان سایه دار و محصول دار است و گل ها و گیاهان تزیینی به میزان کمتری در باغها وجود دارند.
برای ایجاد سایه در باغهای ایرانی از درختان سایه افکن مانند بید، چنار، نارون و مانند آن استفاده شده است و برای کمک بیشتر به ایجاد سایه گذرگاههای باغها را باریک انتخاب نموده اند تا سایه درختان دو طرف همه سطح گذرگاهها را بپوشاند . در محورهای اصلی باغ بیشتر از ردیف درخستان سرو و چنار استفاده شده است.
رابطه طبیعت و معماری
رابطه بین طبیعت با ساخت و سازهای انسان در دو مقیاس کلان - برنامه ریزی سرزمین - و خرد - معماری و شهرسازی - مورد بررسی قرار می گیرد. در مبحث کلان، جغرافیای طبیعی به منظور ساماندهی ساخت و سازها بر حسب شرایط طبیعی، اقتصادی و اجتماعی و حتی سیاسی مورد توجه واقع می شود و رابطه انسان با طبیعت به شکل معماری و شهرسازی تبلور می یابد.
مسکن : چالز مورٍ در مورد خانه معتقد است - - خانه مرکز جهان است برای ساکنانش و برای محله اش شاخص ترین بنا در تحکیم مکان - - - حائری، 1375، ص - 56 این گفته خود گویای اهمیت مسکن و ضرورت توجه به آن در زندگی می باشد.
انسان و مسکن
معیارهای مسکن مطلوب محدود به این نمی گردد که سرپناه و حافظ انسان در برابر شرایط نامساعد جوی و گزند حیوانات و آسیب همنوعانش باشد
