بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف اصلی طراحی و فراهم نمودن مدل تعالی سازمانی مناسب در مراکز بهداشتی و درمانی روستایی انجام شده است. با توجه به این که هدف از طراحی مدل و کاربرد آن برای بهبود کیفیت خدمات است، لذا برای همه سازمان های مشابه حائز اهمیت میباشد. لذا با توجه به بررسی مدلهای تعالی سازمانی جهت شناسایی مولفههای تشکیل دهنده تعالی سازمانی ابتدا به شناسایی انتظارات ذینفعان مراکز بهداشتی درمانی روستایی با روش توصیفی پیمایشی و اجرای پرسشنامه سئوال باز پرداخته شد. و با تحلیل محتوای آنها و رجوع به اسناد و مدارک موجود در رابطه با موضوع مورد نظر، بمنظور دسته بندی این انتظارات با بر اساس حوزه اختیارات مدیران با مصاحبه فردی از جمعی از مدیران متخصص انتظارات دسته بندی شده و جهت تدوین اقدامات متناظر مدیریتی جهت خوشه بندی و نامگذاری آنها از روش گروه کانونی استفاده شد.
بعد از تعیین معیارها، برای مشخص کردن وزن معیارها با استفاده از روش کمی مجموع وزنی ساده - - SAW وزن واهمیت هر یک از معیار های مدل تعالی سازمانی، مشخص گردید. با طراحی مدل مورد نظر بررسی مطلوبیت مدل با استفاده از نظرات مدیران مراکز بهداشتی درمانی روستایی از طریق پرسشنامه بسته بررسی گردید و در یافته های آماری براساس پرسشنامه بسته ، مدل مورد نظر از اعتبار مطلوبیت لازم برخودار میباشد. مهمترین یافته این پژوهش بیانگر این است که کارکنان مراکز بهداشتی درمانی روستایی بعنوان هسته اصلی و تاثیرگذار در مدل تعالی سازمانی میباشندکه با وجود تاثیر مثبت سایر معیارها در کیفیت ارائه خدمات این مراکز نقش مهمی خواهند داشت.
مقدمه
سازمانهایی که ارائه دهنده خدمات هستند مثل مراکز بهداشتی ودرمانی ،تلاش زیادی می کنند تا عملکرد خود را بهبود بخشند.پیشرفتهای علمی وتکنولوژی ،افزایش انتظارات مشتریان، کمبود منابع انسانی ومالی ،افزایش رقابت ها و...موجب شده است که بر عملکرد صحیح ودقیق مراکز بهداشتی ودرمانی تاکید وتوجه بسیاری وجود داشته باشد.مدل تعالی میتواند ابزاری موثر برای ارزیابی میزان استقرار مدیریت کیفیت جامع با تاکید برکسب رضایت ذینفعان وموفقیت دراز مدت در سازمانهای خدماتی ودرمانی باشد.کیفیت ،یکی از مهمترین معیارها جهت کسب رضایت مشتریان درمراکز بهداشتی ودرمانی است .مراکز بهداشتی درمانی روستایی بعنوان خطوط مقدم ارائه دهنده خدمات سلامتی با سازمان های تولیدی وخدماتی تفاوت های آشکاری دارند.
کیفیت ارائه خدمات وچگونگی انجام آنها براساس استانداردهای ازقبل تعیین شده است ومنظور از تضمین کیفیت مجوعه فعالیت هایی است که هم به سنجش کیفیت وهم به ارتقاءوبهبود کیفیت می پردازد.مدل های تعالی سازمانی یا سرآمدی کسب وکار بعنوان ابزارهایی قوی وچارچوبی برای سنجش و اندازه گیری میزان کارایی سیستم ها و فرایندها در سازمان های مختلف به کار گرفته میشوند .با بکارگیری اینگونه مدل ها، ضمن اینکه یک سازمان میزان موفیت خود را در اجرای برنامه های بهبود در مقاطع مختلف زمانی مورد ارزیابی قرار می دهد، می تواند عملکرد خود را با سایر سازمان ها و به ویژه بهترین آنها مقایسه نماید. این مدل ها با در نظر گرفتن کیفیت خدمات یا محصولات ارائه شده رضایت ذینفعان را فراهم آورده و برایجاد نوآوری در سازمان تاکید دارند .
مدل تعالی سازمانی، روشی مناسب برای شناخت نقاط قوت و زمینه های قابل بهبود سازمانها شناخته شده به عنوان یک ابزار و تکنیک فراگیر و با نگرش جامع به تمامی زوایای سازمان به کمک مدیران می آیند تا میزان موفقیتهای خود را در اجرای برنامه ها در مقاطع زمانی مختلف مورد ارزیابی قرار دهند. منظور از تعالی یعنی عملکرد برجسته در مدیریت سازمان و دستیابی به نتایج بر اساس مفاهیم بنیادین که شامل نتیجه گرایی، تمرکز بر مشتری، رهبری و ثبات هدف، فرآیندها و واقعیتها، مشارکت کارکنان، بهبود مستمر و نوآوری، مشارکتهایی که برای هر دو طرف سودمندندو مسئولیتهای اجتماعی است.سازمان های متعالی ،به عنوان سازمان هایی مسئول با ایجاد شفافیت و پاسخگویی مناسب به ذینفعانشان در قبال عملکرد خود ، مسیر تعالی را طی می نمایند.
مراکز بهداشتی درمانی باید در راستای تدوین استراتژی های آینده خود و در جهت حرکت به سمت تعالی، تلاش های لازم را در شناسایی انتظارات ذینفعانشان، مبذول دارند. اما در رابطه با مراکز بهداشتی درمانی، تجربیات کمتری در به کارگیری این مدل ها در جهان وجود دارد و هیچ گونه تجربه ای در داخل کشور وجود ندارد. لذا این تحقیق با مبنا قرار دادن مفهوم تعالی سازمانی، ضمن طراحی مدل تعالی سازمانی مراکز بهداشتی درمانی روستایی ،روش شناسی جدیدی را نیز برای طراحی مدل تعالی سازمان ها معرفی نموده است.
بیان مساله
در همه کشورهاتوجه به سلامتی مردم و شیوه ارائه مراقبتهای بهداشتی درمانی موضوع مهمی می باشد وارائه کنندگان خدمات بهداشتی ودرمانی در تلاش هستند با توجه به منابع موجود خدمات خود را در بالاترین سطح از نظر کیفیت ارائه دهند.آنچه که مارا در رسیدن به این هدف کمک میکند،طراحی مدلی است که براساس آن بتوان تاکید بر خدماتی نمود که دارای بهترین وبیشترین کیفیت باشد. چرا که سازمانهای متعالی، درحکم سازمانهایی مسئو ل با ایجادکردن شفافیت و پاسخگویی مناسب به، ذینفعانشان در قبال عملکرد خود، مسیر تعالی را می پیمایند.مدل های تعالی سازمانی ابزاری برای کمک به سازمان هابرای سنجش میزان در مسیر تعالی ورشد وتوازن می باشد.این مدل ها به سازمانها کمک می کند تا بامقایسه وضع موجود ومطلوب خود تفاوت هارا شناسایی وسپس براین اساس راه حل های بهینه سازی وضع موجود را تعیین وآن را اجرا کنند - نجمی، وحسینی، . - 1388
با استفاده از این مدل ها ضمن این که مراکزبهداشتی درمانی روستایی می توانند میزان موفقیت و بهره وری و کیفیت خدمات خود را در اجرای برنامه های بهبود در مقاطع زمانی مختلف مورد ارزیابی قرار دهند،عملکرد خود را باسایر مراکز به ویژه با بهترین آنها نیز مورد مقایسه قرار میدهند و در راستای بهبود بخشی به فعالیت ها و خدمات خود تلاش میکنند . براساس ادبیات موجود در تحقیق مورد نظر فواید ذیل از طراحی واجرای مدل تعالی سازمانی در مراکز بهداشتی درمانی روستایی حاصل می گردد:
-تعریف روشن انتظارات ذینفعان مراکز بهداشتی درمانی روستایی
-ایجاد فرهنگ کیفیت و ارتقای مستمرکیفیت مراکز بهداشتی درمانی روستایی
-بهبود برنامه ریزی استراتژیک در مراکز بهداشتی درمانی روستایی و تصمیم گیری مبتنی بر داده هاو واقعیت های عینی
-تعریف اهداف روشن و صریح مراکز بهداشتی درمانی روستایی
- تعیین حوزه هایی که مراکز برای آغاز برنامه ریزی بهبود باید برروی آن متمرکز شوند.
- ترویج فرایند گرایی در مراکز وپرهیزازاعمال سلیقه وفردگرایی.
-حرفه ای ترشدن مدیران و کارکنان شاغل در مراکز بهداشتی درمانی روستایی
-ارتقای یادگیری سازمانی و ایجاد سازمان های یادگیرنده
