بخشی از مقاله
چکیده :
هدف از این پژوهش، طراحی مدل مسئولیت اجتماعی سازمان با استفاده از روش مدل سازی ساختاری تفسیری می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل 8 نفر از کارشناسان شرکت فرآوری و ساخت قطعات خودرو در رشت می باشد. با مرور پیشینه تحقیق و طبق نظر کارشناسان مذکور، ابعاد و شاخص های مسئولیت اجتماعی در قالب 5 بعد - تعهد به کارکنان، مشتریان و بازار، برنامه های اجتماعی و زیست محیطی، قوانین و مقررات، جامعه - و 19 شاخص تعیین، و سپس پرسشنامه ای ماتریسی جهت تعیین ارتباطات زوجی شاخص ها تدوین و در اختیار کارشناسان قرار گرفت. داده های حاصل از پرسشنامه با استفاده از مدل سازی ساختاری تفسیری تحلیل و در 6 سطح در یک شبکه تعاملی ترسیم گردید.
همچنین، قدرت نفوذ و میزان وابستگی این شاخص ها نسبت به هم در ماتریس قدرت نفوذ-وابستگی، مورد بررسی قرار گرفته است. طبق یافته ها، شاخص سطح ششم، - پرنفوذترین شاخص در ماتریس قدرت نفوذ-وابستگی - ، شاخص "تاکید بر اهمیت مسئولیت های اجتماعی شرکت بر جامعه" می باشد. از دید کارشناسان این مهم زمانی رخ می دهد که اساس یک سازمان - چشم انداز،رسالت و... - بر پایه مسئولیت های اجتماعی آن در قبال تمامی ذینفعان شکل یافته باشد و هر عملیاتی در سازمان تحت تاثیر مسئولیت اجتماعی سازمان جهت داده شود.
مقدمه
پس از انقلاب صنعتی و ماشینی شدن جوامع بشری، سازمان ها نفوذ زیادی روی سیستم اجتماعی پیدا کرده و زندگی بشر را تحت سلطه خویش درآوردند - حسین زاده و ناصری - - 1386 ؛امیدوار، - . - - 1384 از طرفی دیگر، امروزه با افزایش ارتباط بین نقش های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و محیطی در کسب وکار، سازمان ها با پویایی های جدیدی مواجه شده اند. چالشی که سازمان ها با آن روبه رو هستند این است که آنها باید همزمان به افزایش سودآوری و پاسخگویی به انتظارات اجتماعی جدید و سپس مدیریت همزمان این دو پدیده به ظاهر متناقض بپردازند. پیاده سازی مسئولیت اجتماعی در سطح سازمان از جمله سازوکارها یا راهبردهای موثر در این خصوص است - مرتضوی و همکاران،. - 1389 به عبارتی ایجاد یک رابطه برنده-برنده و خلق ارزش مشترک هم برای سازمان هم برای جامعه زیربنای مفهومی موضوع مسئولیت اجتماعی سازمانٌ - - CSR است.
مفهوم مسئولیت اجتماعی سازمان در دهه اخیر، به طور کامل وارد پارادایم اداره شرکتها در اقتصادهای توسعه یافته شده است - امیدوار،. - 1390 اهمیت این موضوع به حدی است که در حال حاضر در بخش عمده ای از دانشکده های معتبر دنیا، دروسی در زمینه CSR ارائه می شود - هاشم خانی،. - 1393 مفهوم CSR در ایران نیز در سال های اخیر، توسط صاحبان صنایع و بخش خصوصی، سازمان های غیردولتی و روشنفکران و دانشگاهیان مطرح گردیده است. باید گفت شرکت ها و سازمان های ایرانی به جهت نیاز به همکاری با شرکای خارجی و نیز عقب نیفتادن از رقبای داخلی خود که تا حدودی در فرایندهای مدیریتی خود به این مفهوم توجه کرده اند، ملزمند هر چه سریع تر به سمت مفهوم امروزی و مدرن CSR گام بردارند.
لذا، با توجه به این که امروزه شرکت ها و سازمان ها موفقیت و تداوم حیات خود را در گرو مسئولیت در برابر محیط اجتماعی خود می بینند - امیدوار، - 1390، هدف از این پژوهش، تعیین ابعاد و شاخص های CSR و تعیین روابط میان شاخص ها در قالب یک مدل یکپارچه است تا شرکت ها و سازمان ها با آگاهی از آن، با اتخاذ سیاست های درست گامی موثر برای تحقق مسئولیت های اجتماعی خود در قبال گروه های ذینفع برداشته و از مزایای عمده پیاده سازی CSR نیز برخوردار شوند. در نهایت باید گفت مطالعه حاضر به دنبال پاسخ به دو سوال محوری زیر می باشد:
- ابعاد و شاخص های مسئولیت اجتماعی سازمان کدامند؟
- روابط میان شاخص های مسئولیت اجتماعی سازمان در قالب یک مدل یکپارچه به چه صورت است؟
ادبیات پژوهش
مسئولیت اجتماعی سازمان مفهوم پر اهمیتی است که تعریف یکسان، استاندارد و روشنی برای آن وجود ندارد.از جمله تعاریف بکار رفته از طرف سازمان های پیشرو به صورت زیر می باشد:
-1 شورای تجاری جهانی توسعه پایدارٍ - - WBCSD، مسئولیت اجتماعی سازمان را این گونه تعریف می کند: تعهد تجاری برای مشارکت و همکاری توسعه اقتصادی پایدار، کار با کارگران،خانواده هایشان،جوامع محلی و جامعه در سطح وسیع تر، برای بهبود کیفیت زندگی.
-2 از نظر دفتر بین المللی تجاریَ - - ICC، مسئولیت اجتماعی سازمان عبارتست از: تعهدات داوطلبانه از طریق تجارت برای مدیریت کردن فعالیت های شرکت در امر پاسخگویی - امیدوار،. - 1384 همچنین در تمام تعاریفی که دانشمندان و پژوهشگران در مورد مفهوم مسئولیت اجتماعی سازمان ارائه کردهاند این باور عمومی وجود دارد که فراتر از تلاش برای به حداکثر ساختن
دیدگاه آگاهی اجتماعی CSR اخلاقی
دیدگاه خدمات اجتماعی CSR بشردوستانه
دیدگاه سود دهی معین CSR اقتصادی
دیدگاه سود دهی خالص CSR اقتصادی
سود شرکت، سازمان ها و شرکت ها نقش حیاتی در حل مشکلات جامعه بازی می کنند، و ایده اساسی مسئولیت اجتماعی سازمان این است که این مسئولیت منعکس کننده ضرورت ها و پیامدهای اجتماعی موفقیت در کسب و کار می باشد - . - Babalola, 2013 دیدگاه های مسئولیت اجتماعی سازمان نمایی از دیدگاههای مختلف مسئولیت اجتماعیبا توجّه به نقش مناسب کسب وکار در جامعه گردآوری شده است.
در یک طرف کسانی هستند که معتقدند کسب و کار تنها مسئولیت اقتصادی دارد، در میانه کسانی هستند که از مدیران میخواهند به اثرات اجتماعی به ویژه درمورد زیان های بالقوه حسّاس باشند و در طرف دیگر کسانی هستند که میخواهند نقش شرکتها را به طور فعّال در برطرف کردن مشکلات جامعه مشاهده کنند - امیدوار، . - 1384 کسب و کار از استانداردهای اخلاقی پایینی نسبت به جامعه برخوردار است و هیچ مسئولیت اجتماعی جز پیروی از قانون ندارد. کسب و کار باید دارایی سهامدار را به حداکثر برساند، از قانون پیروی کند و اخلاقی باشد - خودداری از کلاهبرداری و فریبکاری، بازی ناجوانمردانه و غیرقانونی و ... - کسب و کار باید در مقابل زیان های بالقوه فعالیت هایش بر روی گروههای ذینفع هوشیار باشد. کسب و کار باید از منافع گسترده برای خدمت به جامعه استفاده کند.
رویکردهای مسئولیت اجتماعی سازمان
مفهوم مسئولیت اجتماعی سازمان در ادبیات را به طور عمده میتوان به سه رویکرد ذیل طبقه بندی نمود:
-1 رویکرد نئولیبرالِ : در واقع همان دیدگاه میلتون فریدمن میباشد. او در سال 1970 بیان کرد که یک و تنها یک مسئولیت اجتماعی برای کسب و کار وجود دارد و آن استفاده از منابع در فعالیتهای طراحی شده برای افزایش سود میباشد.
-2 رویکرد نئوکینزیّ : در تعریف ارائه شده برای مسئولیت اجتماعی سازمان توسط طرفداران رویکرد نئوکینزی، بیشتر توجّهات به جنبه داوطلبانه بودن اصول مسئولیت اجتماعی سازمان ها می باشد.
