بخشی از مقاله
چکیده
کشورهاي درحال توسعه براي رهایی از عقب افتادگی به خصوص رکود اقتصادي، با تشویق و گسترش اخلاق کار و وجدان کار می توانند روحیه تلاش مضاعف، ایثار و ازخودگذشتگی را افزایش دهند، که در پی آن با نوآوري و کارآفرینی می توان به رشد و توسعه اقتصادي و ثروت و رفاه در آن جامعه دست یافت. موضوع مورد بحث در اینجا آن است که رفتار اخلاقی نیازمند مدیریت است و آن را می توان در سازمان ها مدیریت کرد.
در این راستا، سازمان ها با ایجاد یک برنامه مدیریت اخلاق می توانند اخلاقیات را در محیط کار مدیریت کنند. مدیریت اخلاق، یکی از فراگیرترین و پیچیده ترین مسائلی است که در حال حاضر بسیاري از سازمان ها با آن روبرو هستند. امروزه مدیریت اخلاق یکی از زمینه هاي علمی مدیریت به شمار می رود که داراي رویکردي برنامه اي و چندین ابزار عملی است و در محیط کار منافع بسیار زیادي اعم از منافع عملکردي و منافع اخلاقی براي رهبران و مدیران دارد. با توجه به مطالب گفته شده هدف این مقاله تهیه و تدوین برنامه مدیریت اخلاق در شرکت برق منطقه اي یزد می باشد. برنامه هاي اخلاق ارائه شده در این مقاله به سازمان ها کمک می کند تا بتوانند اخلاقیات را در محیط کار مدیریت کرده و در شرایط آشفته عملکرد اخلاقی خود را حفظ کنند.
مقدمه
امروزه، سازمان هاي بزرگ دولتی، صنعتی و بازرگانی، برنامه هاي رسمی مهمی را براي اداره امور مربوط به رفتارهاي اخلاقی و رعایت قوانین و مقررات توسط نیروي انسانی تدارك می بینند. ولی متاسفانه علی رغم این اقدامات، اغلب این تلاش ها به دلایلی به ویژه در کشورهاي کمتر توسعه یافته بی ثمر می مانند و یا آن طور که باید به اهداف خود نمی رسند. به نظر می رسد که دلیل عمده عدم موفقیت برنامه هاي فوق، بی توجهی به ریشه یابی و دلایل نادیده گرفتن اخلاقیات و قوانین در سازمان هاي مذکور باشد. موضوع بسیار مهمی که اغلب از نظر دور می ماند این است که منابع انسانی در سازمان ها نقش بسیار مهم و بزرگی در رعایت یا عدم رعایت اخلاقیات و قوانین و مقررات به عهده دارند
رشد و توسعه روزافزون و تغییرات سریع در سازمان هاى امروزى، افزایش رقابت در بین آنها و پیچیدگی قوانین و مقررات اداري باعث شده قوانین و مقررات خشک و بی روح بر فضاي اداري سازمان ها حاکم گردد و مدیران از توجه به مهم ترین سرمایه سازمان - نیروى انسانی - غافل بمانند. از زمانی که مدیریت امور افراد به عنوان یک حرفه و تخصص شناخته شد، به مسئولین این امر توصیه گردید که اصول اخلاقی و وجدان را همواره مد نظر داشته باشند
انسان موجودي است که دستیابی به اهداف خود را از طریق سازماندهی فردي و اجتماعی دنبال می کند - پرهیزکار، . - 1368 این روند تا آنجا گسترش یافته است که یکی از صاحبنظران به نام پیتربلا، جامعه مدرن را نوعی بروکراسی - سازمان - بزرگ می داند که انسان ها حتی در شخصی ترین حالات، یک کار اجتماعی را انجام می دهند
با توجه به فعالیت هایی که انسان در چارچوب سازماندهی فردي و اجتماعی انجام می دهد، کار دو مفهوم زیر را پیدا می کند:
الف: کار به عنوان فعالیتی در جهت تحقق اهداف غیر سازمانی - شخصی -
ب: کار به عنوان فعالیتی در جهت تحقق اهداف سازمانی - اجتماعی -
پیدا است علاوه بر ارتباط متقابل، چگونگی هر یک از قلمروهاي دو گانه کاري مطرح شده از نظر انتخاب نوع کار و نحوه انجام آن، تحت تاثیر نظام اخلاقی بوده که بر فاعل آن کار حاکم است. اخلاق یک ضرورت و لازمه جامعه سالم است و به علت کارکردها و پیامدهاي مثبت فردي، سازمانی و اجتماعی آن است که همواره توجه دانشمندان، مربیان و مدیران سازمان ها را برانگیخته است تا براي حفظ و ارتقاي سطح آن کوشش نمایند
کنث بلانچارد و نورمن وینسنت پاول ازجمله اندیشمندان و نویسندگان بنامی هستند که به خوبی به اهمیت نقش مدیریت اخلاق پی برده اند و سعی نموده اند به شیوه هاي مختلف این نقش را به دیگران نیز معرفی نمایند این محققان معتقدند بدون توجه به بحث مدیریت اخلاق در محیط کار، قانون اثربخش نخواهد بود. به عبارت دیگر، قانون همان تداوم اخلاقی در شکلی دیگر است. علاوه بر مطالب گفته شده، پذیرش راه حل هاي اخلاقی به مرور زمان سبب اعتماد، تعهد و تلاش می شود که هر سه این عوامل براي موفقیت سازمان الزامی هستند. در راستاي هدف پژوهش و با توجه به اهمیت مدیریت اخلاقی، در این تحقیق تلاش شده است یک برنامه مدون مدیریت اخلاق براي شرکت برق منطقه اي ارائه گردد.
اخلاق
اخلاق جمع خُلق و از نظر لغوي به معناي خوبی ها است - دهخدا، . - 1328 در تعریفی دیگر، گفته شده است که اخلاق به معناي نیرو و سرشت باطنی انسان است که تنها با دیده بصیرت قابل درك است - دیلمی آذربایجانی، . - 1380 اخلاق به عنوان مجموعه اي از اصول است که اغلب به عنوان منشوري براي تسهیل در امور و هدایت کارها استفاده می شود
از نظر دفت، اخلاق چیزي است که با رفتارهاي ناشی از قانون متفاوت می باشد. رفتار قانونی، ریشه در مجموعه اي از اصول و مقرراتی دارد که نوع عمل فرد را مشخص می کندعمدتاً،. مورد قبول جامعه است؛ لازم الاجراست و در دادگاه ها اعمال می گردد؛ اما اصول اخلاقی بیشتر مربوط به رفتارهایی می شوند که تحت پوشش مقررات قانونی قرار نمی گیرند. مقررات قانونی نیز بر رفتارهایی اعمال می شوند کهالزاماً تحت پوشش اصول اخلاقی قرار ندارند
کوناك و جونز اخلاقیات را اینگونه تعریف می کنند: "اخلاقیات به انصاف و راستی و درستی مربوط می گردند، به تصمیم گیري در خصوص اینکه چه چیز خوب است و چه چیز بد، و به فعالیت ها و قواعدي که رفتار پاسخگویانه را بین افراد و گروه ها پی ریزي می کند" . علاوه بر این، آشتون و ارم، اخلاقیات را بدین صورت توصیف می نمایند: "اخلاقی بودن و اخلاقی عمل کردن شامل انجام دادن اقداماتی است در جهت کسب اطمینان از اینکه رفتار اخلاقی همواره و در همه شرایط اعمال گردد
اخلاق مسئله اي بنیادي در وجود هر فرد می باشد و با مفهومی که از ارزش ها استنباط می گردد، شدیداً پیوند می خورد. اوریگ معتقد است که ارزش هاي سنتی و الزامات مذهبی می توانند این اطمینان عمیق را در فرد به وجود آورند که رفتارش اخلاقی است. این ارزش ها و الزامات، نه تنها فعالیت هاي مربوط به شغل فرد، بلکه تمامی جنبه هاي زندگی شخص را در بر می گیرند
