بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق به دنبال آن است که مسئله اصلی تحقیق یعنی چگونگی تأثیر سه متغیر طراحی انگیزه شغلی، شیوههای مدیریت منابع انسانی و رهبری تحول آفرین بر تعامل جمعی سازمان و عملکرد سازمان را مورد بررسی و مطالعه قرار دهد. تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری اطالعات توصیفی - علّی میباشد. جامعه آماری پژوهش حاضر را تمامی کارکنان شرکت برق منطقهای خوزستان تشکیل میدهد. تعداد این کارکنان 2358 نفر گزارش شده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 331 نفر برآورد گردید و روش نمونهگیری خوشهای تصادفی بود. برای گردآوری اطالعات تحقیق از پرسشنامه استفاده گردید که با توجه به اینکه مقدار آلفای کرونباخ کل 0.85 میباشد، پایایی آن مورد تأیید قرار گرفت. در این تحقیق از تحلیل عاملی تأییدی برای شناخت متغیرهای مکنون استفاده گردیده است و همچنین با توجه به ماهیت و سطح اندازهگیری متغیرها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون از طریق نرم افزارSPSS22 استفاده گردیده است. عالوه بر آن به منظور آزمون فرضیات از روش معادالت ساختاری در قالب نرم افزارLISREL8.8 استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که سه متغیر طراحی انگیزه شغلی، شیوههای مدیریت منابع انسانی و رهبری تحول آفرین بر تعامل جمعی سازمان تأثیر مثبت و معنادار دارند. همچنین تأثیر تعامل جمعی کارکنان بر عملکرد سازمان مورد تأیید قرار گرفت.
واژگان کلیدی: طراحی انگیزه شغلی، شیوههای مدیریت منابع انسانی، رهبری تحول آفرین، تعامل جمعی سازمان، عملکرد سازمان.
مقدمه
در عصر کنونی، شرکتها با چالشها و فشارهای شدید بازارهای رقابتی همچون، جهانی شدن، رقابت و همکاری، تنوع نیازهای مشتریان، و چرخه کوتاه عمر محصوالت روبرو هستند - حسینی و شیخی، . - 1391 بسیاری از شرکتها در سرتاسر جهان جهت نیل بدین مقصود، راهبردهایی را تعیین نموده و برای اجرای آنها برنامههایی را ندوین مینمایند، اما چنانچه هزینه و زمانی که صرف تدوین و اجرای این راهبردها می گردد، به طور مستمر کنترل و بازنگری نگردد، فاقد تأثیر مناسب خواهد بود - صفری و دیگران، . - 1391 جنبههای زیادی از سازمان به صورت قابل لمس قابل مشاهده و بررسی بوده که میتوانند گویای چگونگی عملکرد سازمان یاشند که برخی از آنها عبارتند از: کاهش هزینه، سود، حجم فروش، گردش دارایی، نحوه گردش مالی و گردش موجودی - رودز و دیگران1، . - 2008 در واقع عملکرد یک شاخص اندازهگیری است که نشاندهنده، فرآیند و چگونگی دستیابی سازمان به اهداف تدوین و تعیین شده قبلی میباشد - هامان2، . - 2003 رای و همکاران - 2006 - 3 معنی عملکرد شرکت4 را به این نحو بیان میکنند که عبارت است از حدی که شرکت نسبت به رقیب خود دارای دستاوردهای برتری میباشند. از سویی دیگر در کشورهای در حال توسعه عملکرد شرکت و بنگاههای اقتصادی تأثیر مثبت و مستقیمی بر رشد و توسعه اقتصادی این طبقه از کشورها دارد. با توجه به اهمیت فراوان متغیر عملکرد شرکتها محققان محرکات و عوامل بسیاری را بررسی کردند تا بتوانند به وسیله آنها بهبود عملکرد را برای سازمانها با استفاده از این متغیرها توجیه کنند. بر طبق مطالعه باریک و همکاران - 2015 - یکی از این متغیرها که میتوان بر عملکرد سازمان تأثیر گذار باشد تعامل و مشارکت جمعی کارکنان در سازمان 2 میباشد. اولین بار این متغیر با عنوان تعامل گروهی کارکنان توسط کان - 1990 - مطرح گردید و از ان روز تا کنون بیشتر تحقیقات پیرامون این موضوع اغلب حول مسائل فردی و نتایج و برون دادهای آن درعملکرد کلی سازمان بوده است - ریچ و همکاران5، - 2010، که در نهایت طبق نظر بسیاری از کارشناسان در سازمانی که این ویژگی نهادینه میشود کارکنان تمایل بیشتری برای به اشتراکگذاری دانش و سرمایههای خود در سازمان خواهند داشت. هافمن - 1999 - بر این عقیده است که این حس مشترک اغلب در حاالت عاطفی و فرآیندهای اجتماعی بروز میکند ولی میزان همین فرآیندها در سطوح مختلف سازمان و مشارکتها در میان کارکنان میتواند متفاوت باشد - ریچ و همکاران، . - 2010 به همین دلیل میبایست تأثیر متغیرهای مختلف بر این محرک را مورد مطالعه قرار دهیم. در مطالعهای که باریک و همکاران - 2015 - انجام دادند سه متغیر طراحی انگیزه شغلی، شیوههای مدیریت منابع انسانی و رهبری تحول آفرین معرفی نمودند. انگیزه فرآیندهایی است که در درون فرد بوده و رفتار را تحریک و هدایت میکند، بگونهای که بسود سازمان بعنوان یک کل بینجامد - الئو و راپنارین، . - 2015 در واقع، انگیزه به عنوان عاملی است که رفتار کارکنان را در جهت خاصی هدایت و سوق میدهد و بر کیفیت و کمیت فعالیت سازمان تأثیر گذار است. تئوریهای متنوعی در مورد انگیزش ارائه گردیده است که در یک طبقه کلی به دو دسته عوامل انگیزاننده درونی و عوامل انگیزاننده بیرونی تقسیم میشوند. هنگامی که فردی به علت لذتبخشی و رضایت اقدام به انجام کاری نماید انگیزانندههای درونی منجر به انجام عمل فرد گردیدهاند و هنگامی که فرد جهت دریافت تشویق و یا اجتناب از تنبیه اقدام به عملی نماید تحت تأثیر انگیزه های بیرونی قرار دارد - الئو و راپنارین6، . - 2015 دیگر متغیر مؤثر بر عملکرد تعامل جمعی کارکنان در سازمان سبکهای مدیریت منابع انسانی در سازمان میباشد - باریک و همکاران، . - 2015 سازمانها از سبکهای متفاوتی برای مدیریت کارکنان خود استفاده میکنند. سبک مدیریت منابع انسانی، الگویی از تصمیمهایی است که در مورد منابع انسانی اتخاذ و اجرا میگردد و به طور کلی شامل کارکردهای تأمین نیروی انسانی - برنامهریزی، کارمندیابی، انتخاب، توسعه مسیر شغلی، آموزش و توسعه - ، ارزیابی عملکرد و پرداخت - تجزیه تحلیل و ارزیابی شغل، ارزیابی عملکرد، ترکیب و ساختار پرداخت - و روابط کار - ایجاد و تقویت رابطه کاری بین فرد و سازمان، نظارت و کنترل، هویت و تعلق سازمانی - میباشد - بلمبرگ و همکاران، . - 2014
و این دو متغیر در کنار سبک رهبری تحول آفرین که توسط مدیران اجرای در سازمان به کار گرفته میشود میتواند ایجاد کننده تعامل گروهی کارکنان در سازمان باشد - باریک و همکاران، . - 2015 سبک رهبری تحولگرا به عنوان یکی از انواع سبکهای رهبری است که در آن رهبر با تواناییهای خود افکار تحریکآمیزی را به اطرافیان خود الهام میکند - مک کول- کندی و اندرسون7، . - 2005 در واقع رهبران تحولگرا کسانی هستند که به پیروان خود الهام میبخشند و میتوانند به آنها روحیه دهند و در مسیری هدایتشان کنند که هدفهای سازمان تأمین گردد - حیدری و همکاران، . - 91 .1390 به طور خالصه، جنبههای زیادی از سازمان به صورت قابل لمس قابل مشاهده و بررسی بوده که می توانند گویای چگونگی عملکرد سازمان 3 باشند.
با در نظر داشتن این موضوع که شرکت برق منطقهای خوزستان با داشتن مسئولیت سنگین تولید و انتقال برق در سطح دو استان خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد و با وسعتی بالغ بر 81 هزار کیلومتر مربع میبایست امکان استفاده از انرژی برق را برای کلیه مشترکان در این منطقه فراهم آورد، وجود کارکنانی متعهد به سازمان که به هم از طریق اشتراک اطالعات و دانش، در جهت بهبود عملکرد سازمان کمک مینمایند، ضروری به نظر میرسد. سازمان باید کارکنانی با انگیزه و متعهد به سازمان پرورش دهد تا بتوند به اهداف از پیش تعیین شده خود دست یابد، چرا که کارکنان توانا کلید اجرای موفق استراتژیهای سازمان هستند. لذا این تحقیق به دنبال آن است که مسئله اصلی تحقیق یعنی چگونگی تأثیر سه متغیر طراحی انگیزه شغلی، شیوههای مدیریت منابع انسانی و رهبری تحول آفرین بر تعامل جمعی سازمان و عملکرد سازمان را مورد بررسی و مطالعه قرار دهد.
مروری بر ادبیات تحقیق و پیشینه پژوهش طراحی انگیزه شغلی
هر فعالیتی که از فرد سر میزند، رفتار نامیده میشود. اگر در سطح سازمان باشد رفتار سازمانی و اگر در سطح اجتماع باشد، رفتار اجتماعی نامیده میشود. رفتار سازمانی عبارت است از مطالعه منظم عملیات، اقدامات، رفتارها، کارها و نگرشهای افرادی است که سازمان را تشکیل میدهند - طبرسا، . - 1390 مدیران با شناخت مدیریت رفتار فردی، فرآیندهای گروهی، اجتماعی و سازمانی میتوانند به اثر بخشی سازمان برسند. برای شناخت رفتار در محیط سازمانی باید بر سه سطح رفتار فردی، گروهی و
