بخشی از مقاله
چکیده
ظاهر نیم مدرن و نیمه تاریخی پل قدیمی دزفول معرف بخشهایی از تاریخ چندین هزار ساله این شهر و تداوم حیات آن از گذشته تا حال است. نقش و جایگاه پل قدیمی دزفول در شکل گیری شهر دزفول بر کسی پوشیده نیست و بر همین اساس در مرمت پل دزفول بایستی این نقش و کارکرد با توجه به دورههای متنوعی که اقدامات تعمیری بر روی آن انجام شده است؛ لحاظ شود. مثلث شهر، رود دز و پل در کنار هم دیده شده و حفظ شواهد گذر زمان؛ و نشان دادن نقش پل در کنار ویژگیهای ذاتی رود دز و ضرورتهای تداوم حیاط شهر، در ارائه طرح مرمت پل الزامی است.
مرمت پل دزفول و طرح نوشتن برای آن کار آسانی نیست؛ کاری که پیشینیان ما با دلسوزی آن را به انجام رساندهاند. اما متاسفانه همین اقدامات دلسوزانه در جاهایی سیمایی ناهمگون به پل بخشیده است. در طراحی طرح مرمت پل تاریخی دزفول تمامی شیوههای مرمتی که میتوانست برروی پل اعمال شود مورد ارزیابی قرار گرفت و از نمونههای بارز آن میتوان به طراحی و اجرای یک نمای تاریخی برای بخش مدرن شده پل نیز مطرح شد، اما سرانجام جمع کارشناسی به این نتیجه رسید که شواهد تاریخی تعمیرات پل بخشی از تاریخ لاینفک پل به حساب میآید و بایستی حفظ شود و لذا در مرمت پل دزفول رای بر مرمت استحفاظی داده شد و اقدامات طراحی شده در راستای نجات بخشی پل و ایجاد یک نمای کلی همگون برای پل بوده است.
.1 مقدمه
آنچه در وهله اول در برخورد با بنای تاریخی پل دزفول باعث جلب توجه بیننده میگردد، جدای از احساس افتخار و ارتباط فرهنگی، شکوهی است که از ممتاز و ویژه بودن بنای این پل به خاطر انتقال می یابد. بر این اساس شیوه مرمت و درمان آن بایستی صورت گیرد.
.2 شناخت
طرح این پل به صورت مستقیم و بر روی دیواره بند آن ساخته شده است بدین ترتیب که ابتدا بندی به ارتفاع تقریباً 2/5 متر تا سطح آب در اواخر پائیز، بر روی عرض رودخانه ساخته و سپس پایههای پل را روی آن بنا نهاده اند. مقطع پایهها در سمت شمال نوک تیز، ودر سمت جنوب آن صاف میباشد. هر چند امروزه سه پایه بتونی، در زمان مرمت به آن الحاق شده ولی این پایهها بر روی پایه اصلی یا قدیمی پل قرار گرفته اند. این پل دارای چشمه تاقهای آجری جناقی است که این حالت در تاق دهانه کمی کمتر میباشدو تقریباً بعضی از تاقها شکل هلالی دارد.
استفاده از آجر در این سازه برای تاق زنی بر روی پایههای سنگی پل به کار گرفته شده است دورههای مرمتی تاق نیز تمااًم با آجر بوده است اما استفاده از آجر در پایهها نقشی مداخلاتی و مرمتی است. ایجاد راهپلهها، نمای آجری و پرکردن خلل و فرج ناشی از آسیبهای وارده به پل کلاً در دورههای مرمتی و در تاریخی دیگر صورت گرفته است. به دلیل پراکندگی تاریخی دورههای مرمتی ابعاد به کار گرفته شده در سازه پل قدیم دزفول از تنوع زیادی برخوردارند.
این پل از سه قسمت پایه، تاق و سقف تشکیل شده است. برای ساخت پایهها در ابتدا سطح کنگلومرایی رود را با قلوه سنگ و ساروج تسطیح کرده و بر روی این سطح شفته چند ردیف 1 - ، 2 و گاهی اوقات 3 ردیف - سنگهای ماسهای پاک تراش قرار داده اندو بر روی این بستر پایههای پل قدیمی را با مقطع مستطیلی قرار داده اند که بر خلاف جهت عبور آب آن را نوک تیز میساختهاند.
شماره :3 ترسیمی از اجزا ونحوه شکل گیری پل
شیوه ساخت پایههای پل بدین صورت است که ابتدا دیوارههای بیرونی را از قطعات بزرگ ماسه سنگ ساخته و سپس داخل آنرا با قلوه سنگ و ملات ساروج یا شفته آهک پر کردهاند. با توجه به وجود آثار بستهای فلزی که در قسمت جنوبی پایهها، آشکار است. در نمای شمالی هم از چنین بستهایی استفاده شده است که اکنون به علت مرمت انجام شده با آجر دیده نمیشوند.
شماره :4 نحوه اتصال ماسه سنگ پاک تراش با بسط آهنی
