بخشی از مقاله
نقد کتاب دزده و مرغ فلفلی اثر منوچهر احترامی
چکیده
منوچهر احترامی از طنز نویسان و مشهورترین شاعر کودک در عصر حاضر است. احترامی در سال 1320 هجری شمسی در شـهر تهـران متولّد شد و در بهمن ماه سال 1387در گذشت. چهل و سه دفتر شعر و چهار کتاب شعر از خود به یادگار گذاشته است. او با توجّه بـه آثـار مختلفیه کدارد به عنوان یک نویسنده جدّی در زمینه ادبیّات کودکان مطرح است. یکی از آثار احترامی در زمینه ادبیات کودک و نوجوان، کتاب »دزده و مرغ فلفلی« نام دارد که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده داستان را در قالـب نیمـایی(آزاد) سـروده اسـت. محتوای این کتاب برای گروه های سنی» الف و ب« چاپ شده، شعر از نوع تعلیمی است و نویسـنده در آن اطلاعـات مربـوط بـه شـهرهای مختلف ایران را به صورت غیر مستقیم آموزش داده است.
کلمات کلیدی: دزده ومرغ فلفلی،گروه سنی، ادبیات کودکان، منوچهر احترامی
-1 مقدمه
منوچهر احترامی یکی از طنز نویسان مشهور معاصر است. وی متولّد شانزدهم تیرماه سال 1320هجری شمسـی اسـت. او در خانواده روحانی و مذهبی متولّد گردید. در سال 1324 برای فراگیری علوم قرانی به مکتب خانه رفـت و پـس از آن وارد دبسـتان شد. احترامی از کودکی به سفارش یکی از بستگان خود که در تئاتر کار می کردند، با تئاتر و بازیگری آشنا شد. » تحصیلات دوره دبیرستان را در رشته ادبی مدرسه مروی و دارالفنون تهران گذراند و تحصیلات عالیه را در رشته حقوق قضایی در دانشگاه تهـران
ادامه داد. کار مطبوعات را از سال 1337در هفده سالگی با سرودن شعر برای مجله توفیق شروع کرد.[1]« منوچهر احترامی از سال 1339تا 1345 به بیان موضوعات و مسائل کودکان در قالب طنـز پرداخـت. از سـال 1345 بـه بعـد
علاوه بر مطبوعات در رادیو، تلویزیون، سینما و نویسندگی نیز فعّالیت داشت. او از دوره جوانی علاقه منـد بـه فعالیـت در حـوزه ادبیات کودکان شد. پس از همکاری با مجله توفیق با بسیاری از نشریات کشور مثل درنگ، آهنگر ، تهران مصور ، فردوسی و گـل آقا همکاری کرد.
منوچهر احترامی در مصاحبه ای می گوید:» در سال 1361در واقع آغاز ورود من به عرصه کار کودک است که محصول رکود شدید کار روزنامه نویس ی در سال های آغاز دهه شصت بود. فترت کار روزنامه مرا بـه طـرف نوشـتن بـرای بچـه هـا سـوق داد و طبیعی بود که از تخصصی که در زمینه طنز داشتم، برای نوشتن در حوزه کودک استفاده کنم.[2] «
»در سال های 1360 و 1361 کار برای کودکان رونق داشت، در آن زمان فعالیت در عرصـه کودکـان بـه دلایلـی راحـت بـود. راحت ترین چیزی که بچه ها به آن دسترسی داشتند کتاب بود. منوچهر احترامی در خیل آدم هایی که بـه سـراغ کـار کودکـان رفتند به این کار روی آورد.[3] « احترامی نزدیک به نیم قرن در حوزه های گوناگون اعم از طنز کودکان، رادیو تلویزیون و مطبوعات فعّالیـت داشـت و حاصـل آن
کتاب های بسیاری است که برای کودکان و بزرگسالان تألیف و ترجمه کرده است.
در بسیاری از کارهای احترامی، غلام علی لطیفی به عنوان تصویرگر و کاریکاتوریست با او همکاری داشـت.»کارهـای لطیفـی بیش تر با خطوط اسلیمی است و زاویه کم تری دارد و علاوه بر قلم گیری بی نظیری که دارد و هنوز با قلم فلـزی و مرکـب کـار می کند. در فضا سازی ها و انتخاب رنگ ها نیز مهارت فوق العاده دارد...احترامی با تصویر گران دیگری هم کار کـرده اسـت ولـی استقبال او از کارهای لطیفی بیش تر بوده است.[4 ]
»هیچ گزافه نیست اگر منوچهر احترامی را پیر طنز ایران بنامیم. نیم قرن سابقه طنز نویسی حرفه ای ، همکـاری مسـتمر بـا نشریات گوناگون و تسلط بر انواع نظم و نثر کهن و معاصر فارسی، او را بدل به صـاحب نظـری بـی بـدیل در زمینـه طنـز کـرده است.[5] «
کتاب دزده و مرغ فلفلی در سال 1364 نوشته شد و تاکنون چندین بار تجدید چاپ شده است و بعد از کتاب حسنی نگو یـه دسته گل از معروف ترین آثار احترامی می باشد. آثار احترامی از جمله: حسنی نگو یه دسته گـل، خـرس و کـوزه عسـل، ده تـا جوجه رفتن تو کوچه، گربه من نازنازیه، خروس نگو یه ساعت و... دلیل آن که کهنه نمی شوند این است کـه نویسـنده کوشـیده است در آن ها مطالب را متناسب با روحیّات و ذهنیات مخاطبان بیان کند. خود او در مصاحبه اش با مجله فرهنگ و هنـر دلیـل محبوبیت آثارش را این گونه بیان کرده است:» فضاهای این داستان فضاهای ماندگار و ایده های آن ها چیزی فراتر از ایـده هـای روز است و در مورد خصلت های ثابت آدم هاست که تغییر نمی کنند. وجود شخصیت هایی مثل مادر بزرگ یا پرداختن به روابط خانوادگی این ها چیزهایی است که در ناخود آگاه بچه ها جا افتاده و سوژه و مسئله ای نیست که امـروز بـرای مخاطـب کشـش داشته باشد و فردا نه. همین باعث می شود که این کارها از مرز زمان بگذرند.[5]«
2
احترامی به عنوان طنز نویس اسامی مستعاری داشته از جمله: این کاره، پسرخاله، پورنگ، وقایع نویس . این طنز نویس توانا ، شاعر خوش ذوق و داستان نویس بزرگ که پنجاه سال از زندگی اش را صرف نوشتن بـرای مـردم ایـران کـرد در سـه شـنبه 22 بهمن سال 1387 بر اثر نارسایی قلبی در یکی از بیمارستان های تهران دیده از جهان فرو بست.
-2آثار احترامی
-1مثل کنه چسبیدن، منوچهر احترامی، سلمان طاهری (تصویرگر)، ناشر: گل آقا -2گردن کلفتی ( کتاب مترو ( 10 ، منوچهر احترامی، نشر شهر تهران (وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران) -3کی بود رفت زیر میز؟، منوچهر احترامی، سلمان طاهری (تصویرگر)، ناشر: گل آقا
-4گربه من نازنازیه همه ش به فکر بازیه، منوچهر احترامی (شاعر(، کیانوش لطیفی) تصویرگر) ناشر: هنرور -5فیل اومد آب بخوره، منوچهر احترامی، کیانوش لطیفی، ناشر: هنرور -6کی بود رفت زیر میز؟، منوچهر احترامی، سلمان طاهری (تصویرگر)، ناشر: گل آقا
-7ده تا جوجه رفتن تو کوچه، منوچهر احترامی (شاعر)، کیانوش لطیفی (تصویرگر)، ناشر: هنرور -8حسنی ما یه بره داشت، منوچهر احترامی، کیانوش لطیفی، ناشر: هنرور -9موش دم بریده، منوچهر احترامی، کیانوش لطیفی، ناشر: هنرور
-10گردن کلفتی، منوچهر احترامی، نوید شریفی، نشر شهر تهران (وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران -11طنزآوران امروز ایران .(1) فریبا فرشادمهر، منوچهر احترامی، ناشر: سوره مهر -12ده تا جوجه رفتن تو کوچه، منوچهر احترامی، ناشر: گزارش
-13حسنی ما یه بره داشت، قصه ای به شعر کودکانه، غﻻمعلی لطیفی، منوچهر احترامی، ناشر: گزارش -14خروس نگو یک ساعت، غلامعلی لطیفی، منوچهر احترامی، ناشر: گزارش -15موش موشی، منوچهر احترامی، کیانوش لطیفی، ناشر: گزارش -16موش موشی، منوچهر احترامی (شاعر)، غلامعلی لطیفی (تصویرگر)، ناشر: هنرور
-17حسنی نگو یه دسته گل، منوچهر احترامی، کیانوش لطیفی، ناشر: گزارش -18زده و مرغ فلفلی، شعر کودکانه، غلامعلی لطیفی، منوچهر احترامی، ناشر: گزارش -19حسنی باباش یه باغ داره، منوچهر احترامی، کیانوش لطیفی، ناشر: گزارش -20مهمانهای ناخوانده، منوچهر احترامی، ناشر: گزارش -21حسنی و گرگ ناقلا، منوچهر احترامی، کیانوش لطیفی، ناشر: گزارش
-22حسن کچل و سه بزغاله، غلامعلی لطیفی، منوچهر احترامی، ناشر: گزارش -23موش دم بریده، منوچهر احترامی، کیانوش لطیفی، ناشر: گزارش
-24عروسی خاله سوسکه و آقا موشه، غلامعلی لطیفی، منوچهر احترامی (مترجم)، ناشر: گزارش -25بچه ها، من هم بازی، منوچهر احترامی، پوپک صابری فومنی، سامان طاهری، ناشر: گل آقا -26خرس و کوزه عسل، منوچهر احترامی، کیانوش لطیفی (تصویرگر)، ناشر: هنرور -27کرم ابریشم، منوچهر احترامی، کیانوش لطیفی، ناشر: هنرور -28دویدم و دویدم، منوچهر احترامی، کیانوش لطیفی، ناشر: هنرور
-29حسنی و گرگ ناقلا، منوچهر احترامی، کیانوش لطیفی (تصویرگر)، ناشر: هنرور -30مهمانهای ناخوانده، منوچهر احترامی (شاعر)، غلامعلی لطیفی (تصویرگر)، ناشر: هنرور -31حسن کچل و سه بزغاله، منوچهر احترامی (شاعر)، غلامعلی لطیفی (تصویرگر)، ناشر: هنرور -32سلیمان بابا سلیمان، منوچهر احترامی (شاعر)، محمدحسین تهرانی (تصویرگر)، ناشر: هنرور ....-33
3
-3اطلاعات کتاب مورد بحث
نام کتاب: دزده و مرغ فلفلی پدیدآورندگان : شاعر: منوچهر احترامی نقاش: غلامعلی لطیفی موضوع : شعر کودکان ناشر : هنرور محل نشر : تهران قطع : بیاضی نوع کتاب : تالیف
زبان اصلی : فارسی قیمت : 4000 نوع جلد : شومیز تیراژ : 20000 تعداد صفحات : 32
تاریخ نشر : 2/5/1385 رده دیویی : 0811162 شابک : 8-07-7586-964
-4خلاصه داستان
فلفلی که در ده شلمرود زندگی می کند، یک مرغ زرد کاکلی دارد که او را بسیار دوست دارد؛ اما یک روز، زمانی که فلفلی مشغول استراحت است. دزدی به خانه آنها می آید و مرغ فلفلی را می دزدد. فلفلی برای یافتن مرغ به تمام شهرهای ایران سفر می کند و در ضمن جست و جو، برخی خصوصیات شهر ها را بیان می کند. سرانجام نیز فلفلی دزد را گرفته، مرغش را از او پس می گیرد و دزد را به کلانتری تحویل می دهد.
-5مضمون اصلی این کتاب
مضمون اصلی کتاب آشنایی با شهرهای مختلف ایران و همچنین ویژگی های جغرافیایی ، تولیدات ، محصولات کشاورزی و صنایع دستی هر شهر. این کتاب برای گروه سنی الف و ب 3 یعنی برای دوره پیش دبستانی و سه سال اول دبستان در نظر گرفته شده است. بی گمان این موضوع برای گروه های سنی هدف، مناسب است.
-6حجم کتاب
این کتاب در 33 صفحه مصور طراحی شده که برای گروه سنی مورد نظر مطلوب است زیرا بیش تر خوانندگان این کتاب کودکانی هستند که به تازگی توان خواندن مستقل کتاب را یافته اند و اگر حجم این مطالب بیش تر از توان آن ها باشد علاقه و اشتیاق آن ها به مطالعه کم می شود. کودکان طالب کتاب هستند که بتوانند آن را در یک نشست بخوانند. به همین دلیل بهتر است حجم کتاب مختصر و مطلوب باشد.
