بخشی از مقاله
چابکی مفهومی است که می تواند به عاملی اساسی در راستای برخورد و مدیریت محیط های سازمانی با ویژگیهای تغییرات پیوسته و همراه با عدم اطمینان تبدیل شود وبه سازمان ها کمک کند تا بتواند به اهداف از پیش تعیین شده ی خود دست یابند در این مقاله ابتدا به مفهوم چابکی سازمانی پرداخته شده است. و در ادامه ابعاد چابکی سازمانی بررسی شده است و در آخر ویژگیهای کارکنان چابک و تاریخچه چابکی سازمانی بحث شده است.
کلید واژه ها: چابکی،سازمان،کارکنان چابک
مقدمه
بر محیط کسب وکار امروزی تغییرات غیر قابل پیش بینی، همیشگی و بی سابقه حاکم است. محصولات وخدماتی که امروز در سازمانها در حد جهانی هستند فردا به زحمت وجود دارند. در چنین فضایی، برخی سازمانها به سختی به فعالیت خود ادامه می دهند و گاهی شکست می خورند، زیرا قابلیت های سازمانی آنها پاسخ گوی تغییرات محیطی نیست. تغییرات در محیط خارجی، سازمان ها را به نشان دادن واکنش وتغییر وادار می نماید.مهندسی مجدد فرایندها ، تشکیل تیمهای توسعه ی محصول، اجرای بر نامه های تقویت کارکنان، حرکت به سوی سازمان های مجازی، افزایش توانایی پاسخ به نیازهای مشتریان و تحلیل بازار به منظور پاسخ اثر گذار به تغییرات از جمله فعالیتهای هستند که در این راستا انجام می گیرد.
واژه چابک در فرهنگ لغات به معنای »حرکت سریع، چالاک،فعال«،توانایی حرکت به صورت سریع وآسان وقادر بودن به تفکر به صورت سریع به روشی هوشمندانه به کار گرفته شده است و چابکی سازمانی را معمولا به عنوان راهبردی که در محیط هایی با ویژگی عدم اطمینان وبه سرعت در حال تغییر همراه است توصیف می کنند در واقع چابکی سازمانی توانایی سازمان برای پاسخ گویی راهبردی به عدم قطعیت است. - َ-ْ-ّ-ِ-ُ-َ - .»گلدمن« چابکی را این گونه تعریف کرده است» توانایی کامیابی در محیط همیشه در حال تغییر وغیر قابل پیش بینی« گلدمن و همکارانش آن را تحت عنوان روشی منحصر، اساسی و جدید برای مدیریت کسب و کار مطرح کردند - . - Goldman,et aL,1995
به منظور این که سازمان ها به سرعت وبا انعطاف پذیری عمل کنند، نیازمند به کارگیری فناوری ها و سیستم های اطلاعاتی به روز، سرمایه گذاری بر روی کار کنان دانشی، انسجام در فرایندهای کسب وکار، همکاری داخلی و خارجی و دستیابی به زنجیره ی عرضه ی یکپارچه هستند . - Breu,etaL,2001;sharifi,&zhang,1999 - بنابراین چابکی یعنی انعطاف پذیری وتوانایی واکنش نشان دادن در برابرتغییرات محیطی.چابکی سازمانی ترکیب فرایندها، ویژگی های سازمانی وکارکنان سازمان با فناوری پیشرفته درنظر گرفت. چابکی، توانایی سازمان را در ارائه ی محصولات وخدمات با کیفیت بالا افزایش می دهد و برای افزایش توان رقابتی سازمان مهم است. چابکی ممکن است به عنوان یک شایستگی محوری و به صورت تجربیات ودانشی که سازمان را به تحقق نتایج اساسی و بنیادی قادر می سازد دیده شود - . - Ham & et al,1994
ابعاد چابکی سازمانی
چابکی در بازار کار به روشهای گوناگونی ایجاد می شود، گلدمن و همکارانش به انطباق پذیری مداوم و پایدار نسبت به نیازهای مشتریان با ارائه ی طیف گسترده ای از محصولات و خدمات اشاره می کند - . - Goldma et al,1995 در نگرشی دیگر، بر حرکت های پیشگیرانه ی به موقع تاکید دارد که برای ایجاد و دستیابی به فرصتهای بازار یا متزلزل ساختن حرکت های رقبا طراحی می شوند - Daveni, . - 1995 چابکی می تواند به دنبال ایجاد بازارهای جدید یا تعریف مجدد روش کسب وکار باشد - . - Breu,et.al,2001در نهایت می توان گفت چابکی سازمانی مستلزم تاکید بر انطباق پذیری سازمانی ،هوشیاری مدام نسبت به فرصتها و تهدیدات محیطی وقابلیت درونی ،استفاده از فرصتها وحداقل ساختن اثرات منفی تهدیدات بالقوه است.
ویژگیهای کارکنان چابک
بر اساس مطالعات انجام شده سه تفاوت اصلی در سه سطح سازمانی ،تیمی یاگروه کاری،فردی نشان می دهد که ویژگی افرادی که منجر به موفقیت در سازمانهای چابک می گردد همان ویژگیهایی نیست که منجر به موفقیت در سازمان های سنتی می گردد - - Atos consulting, 2007در سطح سازمانی،سازمانها سعی بر بکار گیری تعداد و نوع درستی ازافراد را در مکان وزمان مناسب داشته باشندو نیز در مورد اهمیت تیم ها وگروه های کاری ونیز روابط این گروه ها در سطوح و وظایف مختلف وحتی بین سازمانها در ادبیات چابکی سازمان سخن به میان آمده است.در زمینه ی ویژگیهای فردی »کوبین« از چهارگونه تفکرات حرفه ای مرتبط با چابکی در سازمانهای دانشی بیان می کند: ٌ.دانش ادراکی که مقدمه ای برای نظم حرفه ای است .
مهارت های پیش رفته که شامل به کارگیری قوانین جهت نظم در مشکلات پیچیده جهانی است َ. فهم سیستمها که در برگیرنده دانش مربوط به روابط علت ومعلولی در سازمانهای پیچیده است خلاقیت خود انگیزشی که شامل تمایل،انگیزه،خواستن و نو آوری جهت انطباق با شرایط متغییر بیرونی است که این خلاقیت خود انگیزشی برای چابکی سازمانها بسیار ضروری است به عقیده ی»گلدمن:« اگر روابط بین کارکنان داخل یک سازمان دشمنانه باشد آن سازمان نمی تواند به قابلیت های چابکی دست یابد. تیم و مدیریت تیم باید دارای فرهنگ پاسخگویی متقابل ومسولیت پذیر باشند تا کسب موفقیت کنند.
تاریخچه چابکی
در اواخر دهه تا اواسط دهه تلاشهایی برای شکل گیری مفهوم چابکی انجام گرفته است که جزء اولین فعالیتها بوده است. دراین سال ها، ایالات متحده به این نتیجه رسیده است رقابت دیگر از طریق پارادایم های سنتی امکان پذیر نبوده و سازمان ها و صنایع نیازمند رویکردی جدید برای بقای خود هستند. در پی نشست متخصصان علمی و اجرایی صنعت پارادایمی جدید در گزارشی تحت عنوان " - بازیار، احمد، چابک بودن "الزام محوری در کسب وکار " ، ماهنامه روش، شماره ُْ،صًِ تا ٍِ، ٌََُ - منتشر وبه همگان معرفی شد و بلا فاصله پس از آن نیز ، عبارت تولید چابک به طور مشترک مورد استفاده عمومی قرار
