بخشی از مقاله
چکیده
تشدید رقابت در سازمان های آموزشی بطور فزاینده ای، بدلیل نوع خدماتی که ارائه می نمایند ، باعث شده است که سازمان ها به شدت به دنبال کسب مزیت های رقابتی جدید برای برتری بر رقبا و تامین بهتر نیاز مشتریان باشند. اما ایجاد مزیت رقابتی در زنجیره تامین بیشت سازمانهای آموزشی بدلیل پنهان بودن و یا گستردگی بیش از حد آن، بسهولت قابل اجرا نمی باشد. حصول ایجاد مزیت رقابتی در سازمانها در سایه مفهوم جدیدی به نام چابکی سازمانی به دست می آید.
اما چابکی سازمان تحت تاثیر عامل های خود می باشند که در سازمانهای آموزشی ، کارکنان تاثیر گذارترین عامل می باشند. در این پژوهش که دانشگاه علوم و تحقیقات به عنوان مطالعه موردی مطرح شده است کارکنان به سه دسته نرم ، خاطی و مقصور تقسیم بندی شده اند که عامل های مذکور تعیین کننده سه عنصراصلی چابکی زنجیره تامین سازمان که عبارتند از محرک های چابکی، توانمندیهای چابکی و توانا سازهای چابکی می باشند. همچنین با استفاده از الگوریتم مورچگان یک مدل هوشمند طراحی شده که تاثیرگذاری و تاثیر پذیری عوامل بر یکدیگر مورد سنجش قرار گرفته است. و پس از اجرای مدل در مطالعه موردی در نقطه Time=769 ، بهبودی سازمان در بهترین حالت ممکن می باشد.
کلید واژه: مدیریت زنجیره تامین، سازمانهای آموزشی، چابکی ، الگوریتم مورچگان
مقدمه
با ورود به قرن 21، چالشهای جدیدی در سازمان ها بوجود آمده که بقای سازمانهارا با مشکلات عدیده ای همراه نموده است. در این دوره، تکنولوژی، شرای بازار و خواسته های مشتری با سرعت و درجهت های مختلف تغییر پیدا کرده است بطوریکه می توان مطرح نمود در بخش بندی بازارهای پویا، کاهش زمان رسیدن به بازار، افزایش تنوع محصول، تولید برای مشتریان مشخص، کاهش طول عمر محصول، جهانی سازی تولید و غیره دستخوش تغییرات عمده ای شده که استراتژیهای مدیریتی گذشته پاسخگو به نیازهای فعلی نیست. یکی از راههای پاسخگویی به این عوامل تغییر و تحول سازمانی، چابکی می باشد. در واقع، چابکی، به عنوان پارادایم جدیدی برای مهندسی سازمانها و بنگاههای رقابتی است.
مفهوم چابکی سازمانها اولین بار در موسسه تکنولوژی ماساچوست طرح شد که آنها از چابکی در سرعت پاسخگویی به مشتری، شبکه بودن در بازار جهانی، مشارکت کارکنان، یکپارچگی در مدل بنگاه بس یافته، توسعه شایستگی و مدیریت دانش تاکید می نمودند.
همانطور که مطرح شد در این سده اولویتهای رقابتی تغییر کرده و عصر جدید اقتصاد جهانی با سرعت بالا سبب شده استراتژیهای عملیاتی کمپانیها تغییر کند .در این عصر، قیمت رقابتی و افزایش کیفیت ضروری هستند اما عامل کافی و تعیین کننده موفقیت تجاری نیستند و به جای آن سرعت رسیدن به بازار و پاسخ سریع و منعطف به مشتری به عنوان یک اصل اساسی موردتوجه قرار گرفته است. به همین دلیل اهمیت سرعت و چابکی افزایش یافته است و جانشین اولویتهای رقابتی گذشته که بیشتر از ربع قرن بر تولید حاکم بودند گردیده اند.
چابکی، قبل از اینکه یک فن یا متد تلقی شود یک حالت پذیرش و آماده باش روانی برای برخورد پویا با مسائل غیر قابل پیشبینی برای سازمانها و افراد آن میباشد که با تبدیل شدن به یک فرهنگ سازمانی از طریق آموزشها و حمایتهای رهبر مجموعه، سازمان را به تعادلی مناسب بین انعطافپذیری و ثبات میرساند. و همچنین چابکی در نهایت از طریق کاهش هزینهها، خصوصا در بخش خدماتی، افزایش سهم بازار، رضایت مشتریان، آمادهسازی برای معرفی خدمت جدید، ارزیابی و تخمین فعالیتهای فاقد ارزش افزوده، افزایش رقابت درون سازمان و برون سازمانی و رضایت کارمندان، منجر به مزیت رقابتی سازمان خواهد شد.
علی رغم آنکه در کمتر از یک دهه اخیر افراد بسیاری به ارائه مولفه ها و شاخص های ارزیابی چابکی زنجیره تأمین پرداخته اند، اما به طور کلی گروهی مراحل اصلی زنجبره تأمین یعنی تدارکات، ساخت و توزیع را محور قرار داده و شاخص های چابکی را مطرح ساختهاند و گروهی مولفه های موثر بر چابکی، یعنی محرک ها، توانمندیها و توانمندسازها را محور قرار داده و سعی در ارائه شاخص این مولفه ها در زنجیره تأمین نموده اند.
محقق در پژوهش حاضر به دنبال ارائه مولفه ها و شاخص های ارزیابی چابکی زنجیره تأمین به صورت عامل های اثرگذار و اثرپذیر می باشد. به عبارت دیگر شاخص های ارزیابی هریک از مولفه های چابکی در فرایندهای اصلی زنجیره تأمین بر اساس عامل ها ، مشخص و اعتبار سنجی خواهد شد چرا که در زنجیره تامین سازمانها عامل های سازمانی نقش مهمی در افزایش و یا کاهش چابکی سازمان دارند.
از آنجا که بحث چابکی زنجیره تأمین در بین شرکت های خدماتی بالاخص دانشگاه ها و موسسات عالی به شدت از سوی مسئولین مربوط مهم تلقی شده و از طرف دیگر کار تحقیقی جدی در این رابطه انجام نگرفته است، دانشگاه علوم و تحقیقات در کلانشهر تهران به عنوان یکی از بزرگترین و بهترین مراکز آموزش عالی در ایران جهت مورد کاوی انتخاب شد. در پژوه حاضر ضمن مرور اجمالی ادبیات موضوع در خصوص چابکی زنجیره تأمین براساس عامل ها، به بررسی و ارائه عامل های تاثیرگذار و تاثیرپذیر در چابکی زنجیره تأمین و همچنین ارتباطات و تفاوتهای موجود در بین فرایندهای مختلف خدماتی در میان عامل ها پرداخته می شود.
بیان مسئله
امروزه قابلیت پاسخگویی به سطح پیچیدگی محی یکی از بزرگترین تلاشهای هر سازمان را تشکیل می دهد چرا که به دلایل مختلفی دوره استفاده محصولات و فناوری کوتاه تر شده است. بگونه ای که حتی فشارهای رقابتی لاجرم منجربه تغییرات بیشتری در محصولات گردیده است و مصرف کنندگان نیز نیازهای گسترده تری دارند. سازمان برای مقابه با محی پیچیده و رقابتی ناچار به استفاده از چابکی شده است به شکلی که بتوانند در زمان های کوتاه تر قابلیت پاسخگویی هم در شرای تغییر حجم و هم در شرای تغییر نوع را داشته باشد. چابکی سازمانی به معنای توانایی پاسخگویی و واکنش سریع و موفقیتآمیز به تغییرات محیطی است.
همانند تولید کنندگان، سایر سازمان ها و موسسات ناچارند که برای رقابت در قرن بیست و یکم به دنبال چابکی باشند چرا که سازمان های مدرن با فشار فزایندهای جهت یافتن راههای جدید در رقابت کارآمد با بازار پویا جهانی مواجه هستند. چابکی، توانایی سازمان برای عرضه محصولات و خدمات با کیفیت بالا را ارتقا داده و در نتیجه عامل مهمی برای بهره وری سازمان میشود.
