بخشی از مقاله
-1 چکیده
این پژوهش با هدف اصلی اجراي ارزیابی درونی در گروههاي آموزشی رشته مهندسی مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین و به منظور ارائه تحلیلی جامع از کیفیت موجود گروهها و پیشنهاداتی براي بهبود و ارتقاء آن انجام گردیده است. در این خصوص از جامعه آماري شامل:هیات علمی، مدیران گروهها و دانشجویان ، اطلاعات لازم جمع آوري و مورد تجزیه و تحلیل آماري قرارگرفته است.جهت تجزیه و تحلیل دادههاي جمعآوري شده از آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردید..
نتیجه بررسی ارزیابی درونی گروههاي آموزشی رشته مهندسی مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین نشان می دهد که: بین کیفیت آموزشی و تعیین معیارها و نشانگرها و بین مشارکت اعضاي هیات علمی در تعین معیارها و نشانگرها و ارتقاي سطح کیفیت گروه رابطه وجود دارد، البته دانشجویان نسبت به مدیران گروه و اعضاي هیات علمی این رابطه را کمتر مشاهده کرده اندو همچنین بین ارزیابی درونی و افزایش میزان پاسخگوئی در قبال عملکرد گروه آموزشی - مدیریت و اعضاء هیات علمی - رابطه وجود دارد، ودر نهایت ،ارزیابی درونی در یافتن نقاط قوت و ضعف گروه آموزشی تاثیر دارد.
-2 مقدمه:
دانشگاهها و موسسات آموزش عالی همواره به عنوان بالاترین مرکز اندیشه ورزي و تولید علم در جامعه محسوب شده و با حضور و فعالیت اندیشمندانه متفکران، محققان، دانش پژوهان و دانشجویان در اعتلاي علمی و جهت بخشیدن به حرکت هاي فکري، اعتقادي، فرهنگی و سیاسی جامعه نقش اساسی دارند. بنابراین نظام آموزش عالی کشور باید با برنامه ریزي دقیق در امور آموزشی، پژوهشی و تربیت نیروي انسانی براي افزایش بهره وري و استفاده بهینه از سرمایه هاي موجود در کشور تلاش نماید. بهبود وضعیت دانشگاه در زمینه هاي آموزشی، پژوهشی و خدماتی نیازمند شناسائی عملکرد آن است.
اگر عملکرد را به معنی مجموعه فعالیت ها یا نتایج فعالیت ها تعریف کنیم، با توجه به اینکه عملکرد دانشگاه بر مبناي ارتباطات تعاملی بین عناصر سیستم دانشگاهی تحقق پیدا می کند، شناسائی وضعیت درونی دانشگاه که همانا شناسایی وضعیت گذشته و موجود عناصر تشکیل دهنده دانشگاه و ماهیت ارتباطات بین آنهاست، ضرورت پیدا میکند.
لذا وجود نظام آموزش عالی کارآمد و اثر بخش که پایه و اساس توسعه همه جانبه کشور است و بی تردید با خواست، اراده، مشارکت و اهتمام مستقیم جامعه دانشگاهی شامل اعضاء هیات علمی، مدیران، دانشجویان و دانش آموختگان و دیگر وابستگان در تعالی کشور و بهبود مستمر کیفیت آن میسر می گردد. فعالیت ارزیابی درونی - خود ارزیابی - راهی براي تحقق اهداف مورد نظر و استقرار نظام تضمین کیفیت در آموزش عالی است. ارزیابی درونی به عنوان مرحله اول از الگوي اعتبار سنجی محسوب می شود. اعتبار سنجی به عنوان باز بینی و سنجش یا هر دو مقصد و بررسی و مشخص کردن اعتبار برنامه ها با استفاده از استانداردهاي از قبل تعیین شده محسوب می شود در فرایند ارزیابی درونی جنبههاي قوت و ضعف و فرصت ها و تهدید ها را در مییابند و به اصلاح ضعفها، تحکیم قوت ها، استفاده از فرصتها و رفع تهدیدها و تبدیل آنها به فرصتها میپردازند.
از این رو دانشگاهها به عنوان زیر نظام کلان آموزش عالی در فرآیند توسعه یک کشور به عنوان مراکزي که به تربیت و آماده ساختن نیروي انسانی کارآمد، شایسته و داراي مهارت جهت پاسخگوئی به نیازهاي واقعی جامعه در زمینههاي مختلف میپردازند. نقش حیاتی و کلیدي بر عهده دارند، چرا که دانشگاهها با بروندادهاي - بازده ها - خود به جامعه عملاً در راه توسعه گام بر می دارند و با توجه به نقش و جایگاه دانشگاهها و حساسیت بالاي مردم نسبت به عملکرد این نهاد، بایستی در هر دو بعد کمی و کیفی به صورت موزون و متعادل رشد نمایند.
از سوي دیگر امروزه محدودیت منابع انسانی و مادي جامعه، بررسی عملکرد دانشگاهها را ضروري می نماید. نگاهی به تحولات نظام آموزشی عالی کشور در دو دهه گذشته از نظر جمعیت دانشجوئی، حاکی از رشد کمی و عدم توجه کافی به کیفیت در دانشگاهها و بهبود و ارتقاء آن می باشد. بهبود و ارتقاء کیفیت مستلزم استقرار یک ساز و کار مناسب ارزیابی می باشد.اخیرا، بحث توجه به کیفیت نظام آموزش عالی و بهبود و ارتقاء آن از رهگذر رهیافت ارزیابی درونی مورد توجه مسئوولین و دست اندرکاران وزارتخانه قرار گرفته است.
از سوي دیگر کیفیت دانشگاهها و موسسات آموزش عالی همگام با رشد کمی آن توسعه نیافته است و همین امر مسائل و مشکلاتی را براي نظام آموزش عالی کشور به همراه داشته است. ارزیابی درونی با توجه به ویژگیها و فرآیند اجراي آن، میتواند به این مهم پاسخگو بوده و هم میتواند بهبود مستمر کیفیت نظام آموزش عالی را دنبال کند
قوام و دوام انتظارات کمی و کیفی بستري از بصیرتها، تکنیک ها و تاکتیک ها را ترویج داده است که خواهان تضمین کیفی و کمی و ضریب اطمینان مطلقه از تحقق رسالتها و منشورهاي آموزشی، پژوهشی، رشد حرفه اي2 ، رشد کیفی3 ، ارائه خدمات حرفه اي، همکاریهاي بین المللی، نوآوري و نیاز آفرینی می باشد زیرا مطالعات تطبیقی آموزش عالی نشان می دهد، دانشگاههائی موفق هستند که از یک نظام چرخه زندگی دانشگاهی یعنی: نظام برنامه ریزي و توسعه، نظام نگهداري و ارزشیابی4 و اعتبار سنجی5 نظام تولید و توزیع برخوردار باشند. این نظام نقش ارزشیابی و اعتبار سنجی را کلیدي و آن را عامل احیاي زندگی دانشگاهی تلقی مینماید
. در سالهاي اخیر همگام با رشد کمی دانشگاهها به کیفیت توجه چندانی نشده است، لذا با تلاشهاي وزارت علوم و آموزش عالی و با دریافت یک ردیف اعتباري، انجام ارزیابی درونی گروههاي آموزشی با هدف استقرار یک سیستم درونی تضمین کیفیت به سازمان سنجش آموزش کشور محول گردید تا با فعالیت هاي منسجم و هدفمند خود ارزیابی درونی را با همکاري اعضاء هیات علمی گروهها در زمینههاي آموزشی، پژوهشی و خدمات تخصصی در گروههاي آموزشی دانشگاهها به اجراء درآورند که با مشخص شدن کژيها و کاستیهاي موجود در جهت رفع آن برنامه ریزي لازم صورت پذیرد و بدین وسیله راهی مستمر به سوي تضمین کیفیتی مطلوب با حداکثر کارائی و اثر بخشی گشوده گردد
-3سئوالات پژوهش:
-1 آیا بین کیفیت آموزشی وتعیین معیارها و نشانگرها رابطه وجود دارد؟
-2 آیا بین مشارکت اعضاي هیات علمی در تعیین معیار ها و نشانگرهاوارتقاي سطح کیفیت گروه رابطه وجود دارد؟
-3آیا ارزیابی درونی در یافتن نقاط قوت و ضعف گروه آموزشی تاثیر دارد؟
-4 اهداف پژوهش:
هدف اصلی این پژوهش: " بررسی ارزیابی درونی در بهبود کیفیت آموزشی رشته مهندسی مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین"
می باشد. علاوه بر هدف اصلی فوق، اهداف فرعی زیر در ارزیابی درونی براي گروههاي آموزش رشته مهندسی مکانیک دانشگاه آزاداسلامی قزوین مد نظر است:
1 بررسی و شناسایی معیارها و عوامل ونشانگرهاي ارزشیابی در گروههاي آموزشی رشته مهندسی مکانیک براي تعیین کیفیت آموزشی
2 بررسی وشناسایی میزان مشارکت اعضاي هیات علمی در تعیین معیارها و نشانگرها براي ارتقا
3 بررسی و شناسایی نقاط قوت و ضعف در گروههاي آموزشی رشته مهندسی مکانیک
-5روش پژوهش
با توجه به موضوع و اهداف مورد بررسی از روش توصیفی1 از نوع پیمایشی2 و همچنین از روش اسنادي و کتابخانه اي بهره گرفته شده است.
پژوهش مورد نظر توصیفی است چرا که در صدد بوده است تا با جمع آوري اطلاعات جامع و کامل در مورد گروههاي آموزشی بخش مهندسی مکانیک به توصیف و صفت موجود و شناسایی مسائل و شرایط جاري در رشته مهندسی مکانیک بپردازد و به همین لحاظ این تحقیق از نظر بدست آوردن داده هاي مورد نیاز در زمره تحقیقات توصیفی می باشد
از میان انواع تحقیقات توصیفی، تحقیق حاضر جزء تحقیقات پیمایشی است.زیراپژوهشهاي پیمایشی در تنظیم و تربیت شامل جمع آوري اطلاعات از گروهی از یادگیرندگان و معلمان یا اشخاص دیگري است که به نحوي با فرآیند تعلیم و تربیت مرتبط هستند و تجزیه و تحلیل این اطلاعات به منظور روش ساختن یا حل مسائل مهم تربیتی می باشد - لورن ، بلکستر و همکاران، ترجمه ابراهیم زاده و همکاران ، 1383 ، . - 103 در یک عبارت پژوهش حاضر بر اساس هدف از نوع تحقیقات کاربردي و به لحاظ جمع آوري اطلاعات در زمره تحقیقات توصیفی پیمایشی قرار دارد.
-6جامعه آماري پژوهش
جامعه آماري در پژوهش حاضر در جدول ذیل آمده است:
جامعه آماري این بررسی متشکل از دانشجویان مقطع کارشناسی پیوسته در رشته مکانیک - طراحی جامدات - و مقطع کارشناسی ناپیوسته در رشته هاي مکانیک - طراحی جامدات - ، ساخت و تولید - ماشین ابزار و قالب سازي - و اعضاي هیات علمی و مدیران گروه این رشته ها در دانشگاه قزوین در سال تحصیلی 1388-89 می باشد.
جدول : - 1 - جامعه آماري و حجم نمونه مورد مطالعه
