بخشی از مقاله
چکیده:
انسان به عنوان اشرف مخلوقات بوده و برخورداري او از سلامتی و محیطی سالم و شاداب براي کار و زندگی از حقوق طبیعی و خدادادي بشر به حساب می آید. این حق طبیعی در طی اعصار و زندگی دچار تحولات و تغییرات شگرفی شده است کهعمدتاً ناشی از فعالیت ها و عملکردهاي خود بشر بوده است. پرداختن به موضوعات بهداشت، ایمنی و محیط زیست و کیفیت در هر سازمانی، بخصوص سازمان هاي پیش رو و دانش محور و خصوصاً صنعت نفت امري اجتناب ناپذیر است. مدیران ارشد صنعت نفت وظیفه هدایت و رهبري غحححد را به موازات وظایف اصلی خود بر عهده دارند این مقاله ضمن بررسی فرهنگ غحححد در صنعت نفت و مهندسی آن و بیان شاخصهاي مهندسی فرهنگ غحححد که شامل شاخصهاي عملکردي و برداشتی هستند چالشهاي مهم و موانع ایجاد مهندسی فرهنگ غحححد را که عبارتند از سبک مدیریت کلاسیک تغییر و مقاومت در برابر آن عدم دیدگاه سیستمی، را بیان می کند و در راستاي رفع این چالشها توجه به ارزشها و نگرشهاي کارکنان و ایجاد محیط شفاف فرهنگ غحححد، آموزش کاربردي غحححد، توجه به باورهاي فرهنگی و اجتماعی صنعت نفت و توجه به ابعاد رفتار و شخصیتی و روان شناخت ي منابع انسانی صنعت نفت را پیشنهاد می نماید.
مقدمه:
به جرأت می توان گفت که صنعت نفت ایران طی سالهاي پس از پیروزي انقلاب اسلامی به ویژه چند سال اخیر، به دنبال مناسب شدن فضاي بین المللی و کم رنگ شدن تحریم هاي اقتصادي امریکا علیه ایران، عملکردي درخشان، و کارنامه اي ممتاز دارد، تلاش زحمتکشان صنعت نفت بر این باور بوده و هست که خود اتکایی و تجلی باورهاي ارزشی و ایمان افزایی، تولید با کیفیت و با فناوري روزآمد، مدیریت قدرتمند و نوآور ، نیروي انسانی ماهر و با تجربه و خلاق، آینده نگري در هدف گذاري و برنامه ریزي طرحهاي توسعه و حرکت مقتدرانه به سوي توسعه پایداري را در سرلوحه کارخود قرار دهد و این مهم بدست نخواهد آمد به جز تکیه بر منابع انسانی و سرمایه هاي انسانی کارآمد و خلاق موجود در صنعت نفت. پس این سرمایه هاي انسانی را باید حفظ نمود و آموزش داد. برخورداري از سلامتی و محیطی سالم و شاداب براي کار و زندگی از حقوق طبیعی و خدادادي انسان به شمار می رود. این حق طبیعی در طی اعصار و زندگی دچار تحولات و تغییرات شگرفی شده است که عمدتا ناشی از فعالیتها وعملکردهاي انسانها و بوده است.
کشور ما که داراي مبانی غنی فرهنگی و اجتماعی است توجه به استفاده از جنبه هاي خود کنترلی در کلیه مباحث زندگی اهمیت بسزایی دارد. جایگاه والاي انسان در فرهنگ ایرانی- اسلامی کشور و توجه به حقوق کارکنان در بخش ایمنی و بهداشت کار و توجه به نسل هاي آینده و حفظ منابع و پیشگیري از آلودگی در فرهنگ ما داراي جایگاه ویژه اي است.بررسیهاي انجام شده نشان داده است که ریشه حدود 86 درصد از مشکلات بهداشتی، ایمنی و زیست محیطی مسائل فرهنگی است.برخی از این مشکلات که به حادثه یا شبه حادثه منجر می شود علاوه بر مسائل و مشکلات انسانی، داراي تبعات اقتصادي است که چشم پوشی از آن لطمات زیادي به صنایع وارد می کند - روحی و همکاران ، - 1389 این مقاله در صدد است پس از بررسی فرهنگ درصنعت نفت، و بیان اهداف آن، موانع موجود در گسترش و توسعه آن در صنعت نفت را بررسی نموده و پیشنهاداتی را نیز به مسئولان ارائه نماید.
صنعت نفت و اهداف آن:
هدف از ایجاد وزارت نفت اعمال اصل مالکیت و حاکمیت جمهوري اسلامی ایران بر ذخایر و منابع نفت و گاز کشور است - نفت و توسعه، - 1380 هرچند بروز جنگ تحمیلی صدمات بسیاري را بر پیکر صنعت نفت وارد کرد اما به دنبال پایان یافتن جنگ علاوه بر بازسازي و جبران خسارتها، تلاشی پردامه در حوزههاي برنامه ریزي و عملیاتی شکل گرفت و صنعت نفت به عنوان محور تحولات و دگرگونی اساسی، در فرایند رشد و توسعه کشور فصل نوینی را در فعالیت هاي خود آغازکرد - نفت در گذر زمان- - 1380جمهوري اسلامی ایران به عنوان دومین تولید کننده نفت در کشورهاي عضو اوپک، با در اختیار داشتن 10درصد از کل ذخایر نفت و 18 درصد از ذخایر گاز طبیعی جهان ، هم اکنون با تولید بیش از شش میلیون بشکه نفت در روز ، جایگاه ویژه اي در تأمین انرژي جهان دارد و طی بیست سال آینده نیز، تأمین 12 درصد از نیاز جهانی نفت را بر عهده خواهد داشت.
شرکت ملی نفت ایران با در اختیار داشتن ذخایر عظیم هیدروکربوري ، در زمره بزرگترین شرکتهاي نفتی جهان قراردارد. این شرکت از زمان تاسیس خود در سال تصصذ تاکنون عهده دار سامان بخشی و سیاستگذاري کلیه فعالیتهاياعمنفتی از اکتشاف، حفاري، تولید، پژوهش توسعه پالایش و توزیع نفت و گاز و فرآوردههاي نفتی و صادرات بوده است و این امر روز به روز با پیشرفت تکنولوژي و پیچیده تر شدن مناسبات اقتصادي و سیاسی از اهمیت بیشتري برخوردار می گردد؛ و به عنوان بخشی از سیاستهاي ملی ملی و منطقه اي ،همکاري با دیگر کشورهاي مهم را در زمینه انرژي و ایجاد ثبات در بازار جهانی نفت در دستور کار خود قرار داده و هیأت مدیره شرکت به عنوان بالاترین مرجع تصمیم گیري اجرائی ، مسئول حسن اجراي سیاستهاي مذکور می باشند.
شرکت ملی نفت ایران به همراه شرکتها ، مدیریتها و سازمانهاي تابعه خود با در نظر گرفتن سیاست عدم تمرکز و تفویض اختیار به بخش هاي مختلف ؛ ضمن مدیریت و نظارت عالیه بر کلیه فعالیتهاي صنعت نفت کشور، گامهاي بلندي به سمت ایجاد بنگاههاي اقتصادي برداشته است به گونه اي که تأمین منابع مالی مورد نیاز طرحهاي توسعه، روزآمد نمودن فناوري اکتشاف، حفاري، بهره برداري و تأمین لوازم مورد نیاز را بدون اتکا به بودجه هاي عمومی کشور عهده دار شده است - چشم انداز و عملکرد شرکت ملی نفت ، - 1385اهداف ترسیم شده صنعت نفت جمهوري اسلامی ایران به شرح زیر است:
•نوسازي صنعت همراه با افزایش سهم داخلی در طراحی ، نظارت ، ساخت تجهیزات و احداث تأسیسات صنعت نفت
•توسعه فناوري ملی در بخش نفت در جهت کسب جایگاه مطلوب جهانی
•پیوند صنعت نفت به نظام صنعی کشور و ارتقاي نقش این صنعت درتکمیل چرخه صنعتی
•بهبود بخشیدن به وضعیت بخش نفت از حالت تجاري به صنعتی پویا و بهره ور
•تلاش براي تبدیل صادرات نفت خام به صادرات مشتقات نفتی با ارزش افزوده بیشتر ، از طریق توسعه و بهسازي صنایع پایین دستی نظیر پالایشگاهها ، روغن سازیها و صنعت پتروشیمی - به عنوان صنعت برتر و پرچمدار توسعه صنعتی ایران - به طوري که نفت خام به عنوان کالاي صادراتی بایستی آخرین انتخاب وزارت نفت باشد.
•تلاش براي تقویت نقش ایران در اوپک و کسب سهم عادلانه در بازارهاي جهانی نفت و فرآوردههاي نفتی همراه با بازسازي نقش اوپک در بازار جهانی نفت و تأمین منافع متقابل صادرکنندگان و مصرف کنندگان.
•تقویت نظام برنامه ریزي ، استقرار نظام حسابداري صنعتی - قیمت تمام شده - و برقراري نظام ارزیابی عملکرد با شاخصهاي بهره وري.
•تقویت اداره اقتصادي واحدهاي مختلف صنعت نفت ، حرکت به سمت عدم تمرکز، نیل به خودکفایی مالی همراه با افزایش کارایی نیروي انسانی و شفاف سازي و کاهش هزینه واحد تولید.
•بهبود نظام بازاریابی خارجی براي فروش نفت خام، فرآورده و مواد پتروشیمی.
•افزایش ذخایر شناخته شده از طریق تقویت عملیات اکتشافی و افزایش ظرفیت تولید و صادرات نفت خام به وسیله توسعه مطالعات و پژوهشهاي توسعه اي و کاربردي.
•صیانت از ذخایر - تسریع در پروژه هاي نیمه تمام تزریق گاز - ، افزایش بازیافت نهایی و اعمال روشهاي جدید ازدیاد برداشت از مخازن.
•بهره برداري سریعتر از مخازن عظیم مشترك.
•نوسازي و ارتقاء بهره وري صنعت عظیم نفت و بکارگیري فناوریهاي نوین زیست سازگار در پروژههاي آتی و طرحهاي توسعه اي در جهت صیانت از منابع خدادادي انرژي ضرورتی انکار ناپذیر است و استفاده بهینه از آن در توسعه زنجیره صنایع می تواند به پایداري و نوع محصول، ارزش افزوده و اشتغال زایی بیشتر منجر می شود - عملکرد زیست محیطی شرکت نفت، - 1388همچنین این صنعت راهبردهاي زیر را در برنامه ریزي خود مد نظر دارد:
