بخشی از مقاله
چکیده
تنش های بین المللی و اوضاع نابسامان در کشور، بحران های اقتصادی خاصی را در کشور ایران به وجود می آورد که این نوسانات حتی اگر در کوتاه مدت اعمال شوند باز هم کشور را تحت تاثیر می گذارند. کشور ایران با توجه به شرایطی که دارد، همواره در معرض این تحریم های اقتصادی هست و این تحریم ها گاهی اوقات شدت گرفته و در سال های اخیر جدی تر شده است. یکی از مباحث کلیدی ، مدیریت این تحریم های اقتصادی است که بسیار مساله ی زیر بنایی می باشد که باید آثار این تحریم ها را در همه زمینه ها کاهش داد و با آن مقابله کرد. با پیگیری بحث اقتصاد مقاومتی توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی و با توجه به این موضوع که مفهوم اقتصاد مقاومتی به خودی خود و بدون یک زیر ساخت مدیریتی قابل انجام نخواهد بود و البته برای اجرای آن، نیاز به مفاهیم و اصول مدیریتی دارد که لازمه ی یکدیگر هستند. با شناسایی اثرات تحریم بر اقتصاد کشور با حماسه آفرینی اقتصادی سعی در ارائه ی راهکارهای اجرایی به منظور کاهش اثرات تحریم در راستای اقتصادی خواهیم داشت.
واژگان کلیدی: تحریم اقتصادی، حماسه اقتصادی، راهکارهای مدیریتی
مقدمه
موضوع مدیریت تحریم و اقتصاد مقاومتی به عنوان یک موضوع بدیع در زمینه های مدیریتی است که چند سال اخیر در ایران مطرح می شود. لذا در این مقاله بر اساس دیدگاه های مختلف، به ذکر انواع تحریمها می پردازیم. در ادامه بر روی ضرورت برقراری این نظریه و سپس به تعریف مدیریت تحریم و زیر ساخت های فکری ایجاد آن توجه می کنیم و آنگاه ضمن بیان مدل های مدیریت تحریم یک چهار چوب کلی در مورد راه های مقابله با تحریم ارائه نموده وسپس به نتیجه گیری می پردازیم.از دیدگاه های مختلف می توان تعاریف گوناگونی از تحریم ارائه داد. شاید شایع ترین این تعاریف، تعریف از نظر سیاسی است که عبارت است از یک ابزار سیاست خارجی که این امکان را فراهم میآورد که کشور یا کشورهایی مقاصد سیاسی خود را نسبت به کشور هدف هنگام بروز اختلاف اعمال نمایند.
این اهداف لزوماً مشروع و قانونی نیستند و به عنوان جایگزین جنگ و یا پیش مقدمه آن تلقی می شود. از دیدگاه اقتصادی، اقدام برنامه ریزی شده اقتصادی یک یا چند دولت از طریق محدود کردن مناسبات اقتصادی برای اعمال فشار بر کشور هدف با انحرافی سیاسی است .در زمینه مدیریتی: تحریم یک فشار همه جانبه بر مدیریت واعضای یک سازمان یا سیستم به وسیله ابزارهای مختلف برای ایجاد یک بحران بلند مدت ویا کوتاه مدت در مکانیسمهای مدیریتی است، که از برنامه ریزی گرفته تا کنترل را شامل می سازد و هدف آن جلوگیری از رسیدن سازمان به اهداف سازمانی از پیش تعیین شده ویا شکست در مأموریتهای جاری و یا تضعیف و نابودی یک سازمان است.
از دیدگاه سیستمی نیز تحریم را میتوان این گونه تعریف نمود، هنگامی که در یک محیط پویا و دینامیک و در یک سیستم کلی باز که سیستم ها با محیط و با یکدیگر در حال کنش هستند، یک یا چند سیستم و یا ابر سیستم بخواهند یک سیستم دینامیک را با قطع جریان داده و ستاده به صورت یک سیستم ایستا تبدیل نمایند تا به واسطه آنتروپی درونی تضعیف یا نابود و یا محدود گردد را تحریم گویند به سیستم وبا سیستم هایی که از جریان داده ویا ستاده جلوگیری می نمایند سیستم مهاجم و به سیستم دوم سیستم مدافع گوییم و این به واسطه رقابت بر سر درون داده یا ضدیت ستاده یک سیستم با ماده سیستم دیگر رخ می دهد.مفهوم رقابت و یا ضدیت سیستم ها در یک محیط کلی و اثر این رقابت بر محیط خود یک مبحث جدید ونوآورانه در مفهوم مدیریت سیستمی در این مقاله محسوب می شود.
مدیریت مؤثر
مدیریت کاربردی مسائل اقتصادی، سنجش نیازهای نوین شرکت ها و سازمان ها، تنظیم قراردادهای بین المللی مدیریت موثر منابع در کنار مدیریت زمان،حل و فصل اختلافات خصوصاً در سایه محدودیت های موجود در عرصه بین المللی، جزو مؤلفه های اساسی فعالیت های اقتصادی است. بدیهی است که امروزه با توجه به اینکه موضوع مراودات اقتصادی ایران با دیگر کشورهاخصوصاً در سایه محدودیت های تجاری و حقوقی موجود بیش از پیش مطرح گردیده، این پارامترها از اهمیت بیشتری برخوردار خواهند بود .
ثبات رویه و برنامه مشخص در مدیریت نداریم
سال هاست که از قرارداد پولی دوجانبه بین ایران با شرکایی چون روسیه، چین و ترکیه سخن گفته می شود، اما تاکنون توفیقی حاصل نشده و بعد از سال ها به پیشنهاد دولت ترکیه پس از تحریم شدن این کشور توسط آمریکا دوباره پرونده این توافق باز شده است. یا در شرایط فعلی که بزرگ ترین واردکننده نفت ایران کشور چین است، از زمان انتصاب سفیر ایران در چین - دکتر همتی - به عنوان ریاست جدید بانک مرکزی در چین سفیر نداریم. پیش از هر اقدامی باید یک نقشه راه جامع برای کشور تهیه شود، به صورتی که تغییر یک فرد یا دولت تأثیر چندانی در مسیر کشور نداشته باشد؛ عاملی که بارها در سال های گذشته شاهد آن بوده ایم و با تغییر در دولت یا یک وزیر، رویه دستگاه مربوطه و حتی در نوع قراردادها و شرکای تجاری هم متفاوت می شود.
-1اهداف سیاسی تحریم های اقتصادی
اهداف سیاسی تحریم های اقتصادی در گذشته جنگ های زیادی برای در اختیار گرفتن ثروت ملت ها توسط ملل متخاصم صورت می گرفت. امروزه به دلایل مختلف از جمله وضعیت اقتصادی نابسامان کشورهای توسعه یافته و شکل گیری حرکت های ضد جنگ در کل جهان و نیز به دلیل ادعای این کشورها در زمینه ی احترام به حقوق بشر، جنگ های نظامی جایگاه خود را به جنگ های اقتصادی داده است. دولت های متخاصم تلاش می کنند با استفاده از اعمال محدودیت در زمینه های مختلف کشور هدف را به پذیرش سیاست های خود مجبور کنند. اهداف سیاسی تحریم ها می تواند متنوع باشد که بازدارندگی اطاعت، براندازی حکومت، مانور داخلی و ... بخشی از این اهداف است.
توضیح دقیق تر این اهداف در دوران معاصر عبارتند از:
-1-1ایجاد تغییرات ملایم در سیاست های کشور
در این حالت تحریم ها ابزاری برای فشار آوردن برای تغییرات کوچک در زندگی سیاسی یک کشور است. به عنوان نمونه در سالهای 1661 تا 1662 آمریکا تحریم های خفیفی را علیه نیکاراگوئه اعمال کرد که هدف آن ترغیب کردن حکومت برای کنترل بهتر روی نیروهای نظامی آن کشور و همچنین برای سلب مالکیت نیکاراگوئه در چند ناحیه ی محدود از کشور بود. به این ترتیب ممکن است کشور هدف تن به اجرای خواسته های کشورهای تحریم کننده دهد. با این حال این امکان هم وجود دارد که تحریم ها باعث شود دولت هدف درجهت پاسخ به این رفتار ها ، رفتاری معکوس با آن چیزی که آنها از تغییرات سیاست ها دنبال می کنند پاسخ دهد.
-2-1تغییر دادن نظام حکومتی یک کشور
این هدف یکی از عمده ترین اهداف حکومت ها از اجرای تحریم های اقتصادی می باشد. بطوری که 60 مورد از 220 مورد تحریم های در یک نمونه آماری از این نوع بوده است. - Hufbauer, 1985 - برای مثال در این دوره در مواردی شامل کشورهای کوبا، برزیل، شیلی و نیکاراگوئه که ایالات متحده آنها را به خاطر جدا شدن از چرخه نظام سرمایه داری مورد تحریم
