بخشی از مقاله
مقدمه
امروزه کارآفرینی از گزینه های مهم رشد و توسعه اقتصادی به شمار می آید. به گونه ای که در غرب و برخی کشورها دیگر، دو دهه اخیر دهه های طلایی کارآفرینی نام گرفته است. در کشور های پیشرفته و در حال توسعه بحث کارآفرینی اصلی ترین منبع توسعه مد نظر قرار گرفته است. در نتیجه ضروت توجه به توسعه کارآفرینی برای توسعه اقتصادی امری ضروری به نظر می رسد. این در حالی است که ضرورت امروزی دانشگاه ها، اتخاذ تدابیری است تا به بهترین شکل بتوان از این سرمایه گران بها استفاده نموده و آن را در بستر سازمان نهادینه کنند.
نخستین گام جهت شناخت و تبیین درست هر مفهوم یا پدیده، ارائه تعریف روشنی از آن است. کارآفرینی مانند سایر واژه های مطرح در علوم انسانی هنگامی قابل تحلیل و تبیین است که بتوان تعاریف روشن و مشخصی از آن ارائه کرد. در مورد کارآفرینی تعریف واحدی وجود ندارد و از ابتدای طرح آن در محافل علمی، تعاریف متفاوتی از دیدگاههای گوناگون برای آن بیان گردیده است. اکنون در عرصه جهانی افراد خلاق، نوآور و مبتکر به عنوان کارآفرینان منشاء تحولات بزرگی در زمینههای تولیدی و خدماتی شدهاند که از آنها به عنوان قهرمانان ملی یاد میشود.
طی سالهای - 1960 1980 در هندوستان، تنها 500 مؤسسه کارآفرینی شروع به کار کردهاند، و حتی شرکتهای بزرگ جهانی برای حل مشکلات خود به کارآفرینان روی آوردهاند. در واقع چرخهای توسعه اقتصادی همواره با توسعه کارآفرینی به حرکت در میآیند. در ایالات متحده هر سال بیش از یک میلیون فعالیت تجاری جدید شروع به کار میکند. این در حالی است که در ایران حتی یک مؤسسه کارآفرینی در دهههای اخیر نداشته ایم. از سوی دیگر تغییر فراگیر روشها و نگرشها طی دو دهه اخیر، توجه بسیاری را به آموزش و پرورش و نیز جذب و به کارگیری مدیران کارآفرین سوق داده است.
بنابراین از ابتدای دهه 60 توجه بیشتری به کارآفرینان مبذول شد. توجه به کارآفرینی و ایجاد و توسعه آن علیرغم وجود بعضی انگیزه های مشخص گام مثبتی در جهت ایجاد فضای مناسب جهت توسعه، افزایش منابع ملی، کاهش نرخ بیکاری، تعادل ساختاری و توسعه در شهرها و روستاها خواهد بود - موسوی، . - 1387 با الهام از این مسائل در این نوشتار سعی به تشریح کارآفرینی سازمانی، موانع توسعه و چگونگی توسعه آن در دانشگاه ها شده است.
کارآفرین
واژه کارآفرین از کلمهEntrepreneur - به معنای متعهد شدن - مشتق شده که در اصل از زبان فرانسه به دیگر زبان ها راه یافته است. انگلیسیها سه اصطلاح با نامهای ماجراجو، متعهد و کارفرما را در مورد کارآفرین به کار میبردند. از نظر آنها، کارآفرین کسی است که متعهد میشود مخاطرههای یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی، اداره و تقبل کند. در واقع کارآفرین کسی است که نوآوری خاص داشته باشد. این نوآوری می تواند در ارائه یک محصول جدید، ارائه یک خدمت جدید، در طراحی یک فرآیند نوین و یا نوآوری در رضایت مشتری و... باشد.کارآفرینان در واقع به تغییر به عنوان مقوله تعیین کننده می نگرند، آنها ارزشها را تغییر میدهند و ماهیت آنها را دچار تحول میکنند.
آنان برای تحقق این ایده، قدرت ریسکپذیری خود را به کار میگیرند. به درستی تصمیمگیری میکنند و از این رو هر کس به درستی اتخاذ تصمیم نماید به نوعی کارآفرین تلقی میشود. از نظر »شومیتر« کارآفرین نیروی محرکه و موتور توسعه اقتصادی است. وی مشخصه کارآفرین را نوآوری میداند. همچنین »جفری تیمونز« معتقد است که کارآفرین فردی است که باعث خلق بینشی ارزشمند از هیچ میشود - احمدپورداریانی، 1382؛ مهرداد، . - 1390
کارآفرینی سازمانی
فرآیندی که بتواند با استفاده از خلاقیت، چیز نویی را همراه با ارزش جدید با استفاده از زمان، منابع، ریسک و به کارگیری همراهان بوجود آورد کارآفرینی گویند. کارآفرینی فقط فردی نیست. سازمانی هم میتواند باشد حتی شرکتهای بزرگ اعم از دولتی و خصوصی هم میتوانند به کارآفرینی دست زنند. امروزه حتی صحبت از دولت کارآفرین به میان آمده است. به عقیده »ارتورکول« کارآفرینی عبارت است از فعالیت هدفمند که شامل یک سری تصمیمات منسجم فرد یا گروهی از افراد برای ایجاد، توسعه یا حفظ واحد اقتصادی است. »روبرت نشتات« کارآفرینی را قبول مخاطره، تعقیب فرصت ها، ارضای نیازها از طریق نوآوری و تأسیس یک کسب و کار میداند.
از نظر »پیتر دراکر« کارآفرینی یک رفتار می باشد و در واقع بکاربردن مفاهیم و تکنیکهای مدیریتی، استانداردسازی محصول، بنا نهادن کار بر پایه آموزش میباشد. در واقع فرایند ابتکار و نوآوری و ایجاد کسب و کارهای جدید در شرایط مخاطره آمیز از طریق کشف فرصت ها می باشد، به تعبیر دیگر فراگرد شکار فرصت ها به وسیله افراد بدون در نظر گرفتن منابع موجود در اختیار آنها است. - احمدپورداریانی، 1381؛
رضائیان، . - 1390 در یک نگاه کلی میتوان کارآفرینی را به دو نوع اساسی تقسیم نمود. کارآفرینی فردی و کارآفرینی سازمانی، اگر نوآوری و ساخت محصولی جدید یا ارائه خدماتی نو با توجه به بازار، حاصل کار فرد باشد؛ آن را کارآفرینی فردی و اگر حاصل تلاش یک تیم در سازمانی باشد؛ آن را کارآفرینی سازمانی می نامند.بسیاری از کارآفرینان کار خود را در قالب ایجاد شرکتهای کوچک و متوسطSME - 12ها - شروع می نمایند. این شرکت ها سهم به سزایی در توسعه صنایع پیشرفته وایجاد اشتغال داشته و نسبت به شرکتهای بزرگ از انعطاف پذیری بالایی برخوردارند.
لذا بسیاری از دولتها متقاعد شده اند که باید بستر رشد را برای واحدهای کوچک و متوسط در قالب انکوباتورها13 - مراکز رشد فناوری - ، پارک های صنعتی و فناوری فراهم نمایند و آنها را تا زمانی که بتوانند به صورت یک شرکت مستقل وارد بازار شوند، حمایت کنند. در کشورهای جنوب شرقی آسیا %95 کل بنیادهای اقتصادی و صنعتی کشورها را SMEها تشکیل داده و به عنوان رکن اساسی در اقتصاد و اشتغال این کشورها تاثیرگذارند - موسوی . - 1387 در تقسیم بندی دیگر کارآفرینی در سه قالب فردی، درون سازمانی و سازمانی شکل می گرد، کارآفرینی فردی فرایندی است که در آن فرد با اتکا به منابع مالی غالبا شخصی و متکی بر ویژگی های شخصیتی نظیر فعالیت، ریسک پذیری و اهل عمل بودن اقدام به تاسیس یک کسب و کار جدید می نماید و آن را تا رسیدن به موفقیت هدایت می کند.
کارآفرینی درون سازمانی فعالیت هایی است که به طور صریح از حمایت قانونی و منابع سازمانی در جهت تلاش نوآورانه برای رشد، بهبود محصول و فرایند جدید برخودار می گردد. و کارآفرینی سازمانی عبارت است از توجه به فرصت ها و سازماندهی خلاقانه عوامل تولید با القای فرهنگ کارآفرینانه در راستای ایجاد ارزش افزوده برای سازمان - گرجی، . - 1389 کارآفرینی سازمانی یک ساختار چند بعدی متشکل از عناصر شناسایی فرصت، انعطاف پذیری سازمانی و توانایی سازمان در اندازه گیری تشویق و پاداش به خلاقیت و نوآوری، ریسک پذیری و پیشگامی است. خلاقیت و نوآوری تاکید بر توسعه و نوآوری در تکنولوژی دارد.
به عبارت دیگر این بعد به معنای تغییر سازمان و استراتژیک است. بعد ریسک پذیری اشاره به پیگیری سریع فرصت ها، استفاده یا کاربرد سریع منابع و اقدامات جسورانه می شود. و بعد پیشگامی مربوط به درگیری فرصت ها یا ورود به بازارهای جدید دارد، پیشگامی میزان یا اندازه ای است که سازمان ها در مواردی، مانند حوزه های کلیدی تجاری، هنگام معرفی محصولات و خدمات، به کارگیری تکنولوژی ها و تکنیک های اداری سعی در رهبری رقبا دارند تا پیروی آنها - ابراهیم پور و همکاران، 1389؛ تسلیمی و همکاران، . - 1385
