بخشی از مقاله
چکیده
صنعت گردشگری با تأثیر بالقوه خود در اقتصاد هر کشور از جمله مقولههایی است که همیشه مورد توجه مسئولین امر بوده است. با گسترش شهرنشینی و سرعت تغییرات در شهرها قریب به چند دهه است که بافت تاریخی شهرها دچار دگرگونی شده و هماهنگی خود را با ساختار اصلی حرکتی شهر از دست دادهاند. این امر خصوصاً از بعد گردشگری فضاهای شهری و میراث تاریخی و فرهنگی، شهرها را تحث تأثیر قرار داده و باعث کاهش تعداد مراجعین و فراموشی تدریجی یادمانهای گذشته شهرها شده است.
هدف این مقاله پیشنهاد راهکار مناسبی جهت طراحی مجموعه تفریحی گردشگری با رویکرد زمینهگرا در جوار سرو کهنسال ابرکوه و بافت خاص پیرامونی است، که در آن پس از بیان مطالعات در حوزه باززندهسازی بافتهای تاریخی و تلاشهای انجام شده برای طراحی زمینهگرا به معرفی تئوری چیدمان فضا برای کمک به ارائه نتایج مطالعاتی دقیقتر پرداخته می شود. پژوهش از نوع کاربردی توسعه ای و روش پژوهش، توصیفی تحلیلی است و گردآوری اطلاعات از طریق منابع کتابخانهای، مراکز آمار و بررسیهای میدانی انجام شده است.
در نتایج نهایی با تعیین عوامل تأثیرگذار در طراحی زمینهگرا در بافت های تاریخی، راهکاری برای تبیین ضوابط طراحی زمینهگرا در بافتهای تاریخی فرهنگی شهرها پیشنهاد می شود. با کمک این معیارها و با توجه به میزان دسترسی و دید در مسیرهای موجود در بافت مجموعه، محلهای مناسب به منظور کاربریهای متعدد در طراحی معماری در نظر گرفته خواهدشد؛ در طراحیهای آینده با کمک استفاده از شاخصهای نرم افزارهای دیگر در این چارچوب میتوان دقت طراحی زمینهگرا را بالاتر برد.
-1 مقدمه
ایران پتانسیلهای فراوانی برای گردشگری و گذران اوقات فراغت دارد و از جهت تنوع اقلیمی در فصول مختلف، گردشگران زیادی را جذب می کند. استان یزد، بویژه شهرستان ابرکوه، از لحاظ طبیعی و تاریخی، منطقهای منحصر بفرد است و پتانسیلهای جذب گردشگر در زمینههای مختلف را داراست. امروزه نیز به دلیل قدمت این شهر، آثار باستانی، موقعیت مکانی و جاذبه های خاص گردشگری و علیرغم وجود تمهیدات خاص، به عنوان شهر نمونه گردشگری شناخته شده و مسافران و گردشگران زیادی به این شهر جذب می شوند.
با توجه به مطالعاتی که پیرامون سرو و شهرستان ابرکوه توسط مهندسین مشاور جامع ایران در سال 1387 انجام شده است، اگر تمهیدات لازم در این منطقه از جمله فضاهای گردشگری، اقامتگاهها، انواع چادر، انواع کمپ از جمله عمومی تفریحی، طبیعت گردی، همایشی، ورزشی، علمی، اقامتی و فعالیت های ویژه با توجه به شرایط سایت و منطقه در این شهرستان ایجاد شود ، پتانسیل جذب و توسعه گردشگری داخلی و خارجی را خواهد داشت و می توان از این فرصت به نحو احسن در جهت رشد و ترقی این شهرستان، ایجاد سفری خاطره انگیز برای گردشگران و باز زنده سازی بافت های شهری بهره جست.
نیاز انسان به سر پناه و مأمن، نه تنها در سراگاه بلکه در سفر هم از روزگاران باستان مورد توجه بوده است؛ چنانچه تاریخ هنوز انواع کاروانسراهای ایرانی را در حافظه خود دارد که با انگیزه معنوی خدمت به مسافران شکل گرفتند اما در سالیان اخیر حضور چادرهای مسافرتی در گوشه و کنار خیابان ها و پارک ها، مناظر شهری را با آسیب جدی روبرو نموده که دلیل اصلی این رویداد را می توان مشکلات ناشی از نبود امکانات خدماتی- رفاهی مناسب برای اقشار مختلف جامعه را عنوان کرد.
سرو کهنسال ابرکوه با عمر تقریبی 4500 سال که به عنوان سمبل جاودان پایداری در کویر شناخته شده است و بافت ویژه اطراف آن - که مانند روستایی در دل شهر عمل می کند - سالانه تعداد زیادی گردشگر را مجذوب خود می کند اما به دلیل عدم وجود تمهیدات لازم چه در قالب شهری و چه در قالب محله ای برای اقامت گزینی بازدیدکنندگان که اکثراً میل به ماندن و بهره بردن از این فضای خاص تاریخی، فرهنگی و طبیعی دارند، عموماً حضور آنها گذراست و تعامل چندانی بین گردشگران و سکنه و حتی عموم شهروندان صورت نمی پذیرد.
انتخاب این سایت همچنان که نیاز به دقت نظر در طراحی داشته و حساسیت کار را دو چندان میکند، به باز زندهسازی بافت اطراف و دمیدن خون به شریانهای آن کمک شایانی خواهد کرد، با طراحی صحیح به کاهش جرم خیزی و نا امنی در زمینهای باز اطراف محدوده سرو که با گذشت سالیان سال تمهیدات اثرگذاری جهت سازماندهی آن در نظر گرفته نشده کمک میکند و مساله مهم دیگر آن است که این خطر وجود دارد که در رقابت با سایر کاربریها یا طرحهای عمرانی ، بافت و زمینهای اطراف سرو کهنسال ابرکوه بعنوان سرمایههای راکد تلقی شده و در معرض بهره برداریهای بیرویه و یا آلودگیهای مخرب قرار گیرند.
بر این اساس به نظر میرسد این مساله یک نیاز اساسی و ضروری شهرستان و بخصوص محدوده اطراف درخت سرو می باشد تا از یک مجموعه خدماتی،رفاهی جهت اسکان گردشگران و تبادل فرهنگ و فروش صنایع ساخت محلی برخوردار باشد تا هم اهرمی برای کمک به رشد اقتصادی مردم منطقه باشد و هم به ذهن کنجکاو و ماجراجوی گردشگران پاسخ گفته باشد. لذا آنچه مشهود است و مطالعات و تاریخ گذشته در حوزه گردشگری نشان می دهد از این قرار است که اگر در محدوده هر شهر، مطالعه علمی صورت پذیرد و یک مجموعه تفریحی گردشگری مکانیابی، برنامهریزی و طراحی شود، سبب ایجاد ناحیهای خواهد شد که نقش عمدهای در شادابی، تفریح، گذران اوقات فراغت و معرفی و تبادل فرهنگ و آداب و رسوم ویژه این منطقه خواهد داشت که این مهم در زیبایی، سلامت و ترقی این شهرستان تاثیرگذار بوده و سبب درآمدزایی برای مردم محلی و به دنبال آن کل شهرستان و منطقه خواهد شد و اقتصاد گردشگری به دلیل وجود ضریب تکاثر تا حدودی موجب دو برابر شدن فعالیتها و افزایش درآمد در سایر بخشها میگردد و اگربه خوبی برنامه ریزی و مدیریت شود و به درستی توسعه یابد، پیامدهای مثبت بسیاری را به همراه خواهد داشت.
-2 پیشینه مطالعات
-1-2پیشینه مطالعات گردشگری
درباره طراحی کمپ ها، مجتمع ها، دهکده ها و به طور کلی، فضاهای تفریحی، ورزشی گردشگری در کشور در مقایسه با دیگر مباحث طراحی و معماری آنچنان که باید مطالعات دقیق و موشکافانه ای صورت نگرفته است اما به عنوان معرفی نمونه های برتر می توان به طراحی دهکده اکوتوریستی شاندیز مشهد،کار مهندسان مشاور پارسوماش با همکاری مهندسان مشاور آیمسی اشاره کرد. این طرح، به عنوان یک منطقه نمونه بین المللی گردشگری اهمیت بسیار دارد. از جمله پژوهش های دیگر، کار مهندسان مشاور عصر نو - 1390 - درباره طرح جامع شهرک نمونه گردشگری زرندیه است که کاربریهای مورد نیاز آن استقرار یافته اند.
-2-2 پیشینه روش چیدمان فضا
پیشینه در جهان
یکی از روش هایی که در قالب دیدگاه شکل گرا و در راستای درک ساختارها و نظام های نامریی و موجود در پس شکل ها و پدیده های معماری تولد یافت، روش چیدمان فضاست که بر مبنای مطالعات کریستوفر الکساندر 2و فیلیپ استدمن3شکل گرفت این روش در سال م .توسط هیلیر4و هنسون5 با هدف تغییر این انگاشت که دانشلزوماً6 باید اول در رشته های علمی و دانشگاهی تولید و سپس در علوم کاربردی7 استفاده شود، بنیان گزارده شد.
